عقیق: قناعت از اموری است که دین مبین اسلام به واسطه نتایج شگرفی که پیاده کردن این دستور در زندگی برای انسان به همراه می آورد، بر آن تاکید فراون داشته و آن را "گنج بی پایان" معرفی می نماید.

قناعت به معنای راضی شدن  و بسنده کردن به اندازه نیاز، نداشتن زیاده طلبی در خرج و صرف مال و هر چیزی، صرفه جویی، روحیه بی نیازی، حرص و طمع نداشتن و شاید بشود در یک کلام گفت: " اندازه نگه داشتن".

این صفت پسندیده که آرامش خاص، کمترین ارمغان آن است،  صفتی است که با تکرار و تمرین در انسان بصورت ملکه ای درمی آید که باعث خشنودی و راضی شدن به چیز کم و نگه داشتن نفس از زیاده خواهی می شود.

شرع مقدس حد و حدود هر چیزی را در مصرف شخص معین کرده است. باید توجه داشت که بیشتر از آن حدی که معین شده و بیشتر از حد لزوم صرف و خرج نشود. به بیان دیگر می توان گفت: قناعت: رضایت به کم و حسن تدبیر معاش است بدون زیاده خواهی در زندگانی و دور شدن از اعتدال.

برخی از آثار و نتایج:

 برخی از آثارو نتایج "گنج تمام نشدنی" عبارتند از:

حیاة طیبه

»مَن عمل صالحاً من ذکرٍ او اُنثی و هو مومنَ فلنحییَّهُ حیاهً طیبه.  هر مرد و زن با ایمانی که کار نیکی انجام دهد او را زندگی پاکیزه خواهیم بخشید.»(1)
از حضرت علی(ع) پرسیدند که منظور خداوند از حیاه طیبه چیست فرمودند: هی القناعهِ. 

هدایت
پیامبر اکرم(ص) فرمودند: خوشا بحال آنکه با اسلام هدایت شود و معیشت او به حد کفاف باشد و قناعت کند.(2) 

رضایت خداوند
امام صادق(ع) می فرمایند: هر که به معاش اندک خدا راضی گردد خدا هم به عمل اندک او راضی شود.(3)
امام رضا(ع) فرموده اند: کسیکه جز به روزی زیاد قناعت نکند، جز عمل بسیار او را بس نباشد و هر که روزی اندک کفایتش کند عمل اندک هم کافیش باشد.(4) 

موجب عزت انسان
همان طور که حضرت علی(ع) می فرمایند: عزّت و سربلندی نتیجه قناعت است.(5)
پس میوه قناعت عزت و آبرو برای انسان است.

سبکی حساب در روز قیامت
حضرت علی(ع) فرموده است: اِقنَع بِما اوتیتَهُ َحِفَّ علیکَ الحساب . به آنچه داده شدی قناعت ورز تا حساب روز قیامت بر تو سبک و آسان گردد.(6)

با نگاهی گذرا به  نتایج و آثار ذکر شده قناعت، انسان بیش از پیش برای جامه عمل پوشاندن به این دستور متعالی  اسلام، از خود ذوق، همت و پشتکار نشان می دهد اما چگونه می شود به این صفت رسید؟

راه رسیدن به قناعت

از جمله بهترين راهها براي تقويت قناعت، تفكر در علت جمع آوري مال و ثروت و آفت هاي دنيوي است كه امكان دارد، براي آن مال اتفاق بيفتد. به اينكه آدمي بينديشد، حرص در جمع آوري مال، زيادتر از قدر ضرورت براي چيست؟

اگر براي اولاد ذخيره مي كند، بداند كه خداي او و خداي اولاد او يكي است و آن خدايي كه به او روزي داده، به اولاد او نيز خواهد داد. اندكي به اطراف نظر كند. اگر براي خودش جمع آوري مي كند، اولاً مقدار عمري را كه قرار است زندگي كند، معين نمايد و به اندازة آن جمع كند و فكر كند، آيا وقتي هست كه او نيز سير شود.(7)
ما آبروي فقر و قناعت نمي بريم
با پادشه بگوي كه روزي مقدّر است

اما نكاتي ديگر كه در اين امر قناعت ما را تشويق مي كند:

.1چشم طمع به مال دیگران نداشته باشد و به بالا دست خود نگاه نکند.

اگر به بالاتراز خودش بنگرد گرفتار طمع می شود و شیطان در این موقع او را متوجه دنیا و متاع دنیا می کند.

خداوند در قرآن کریم می فرماید: هرگز چشم خود را به نعمت های مادی که به گروههایی از مردم داده ایم میفکن که اینها شکوفه های زندکی دنیا است و برای آن است که آنان را با این بیازماییم و روزی پروردگارت پایدار است. (8)

حضرت امیرالمومنین(ع) فرموده اند: قناعت بهترین عامل برای سامان دادن به نفس و اصلاح آن است. (9)

.3مطالعه و ملاحظة سيرة انسانهاي پاك و قانع، ما را در پرداختن به قناعت ياري مي رساند: روزي يكي از اصحاب امام صادق ـ عليه السلام ـ ديد كه حضرت، پيراهني پوشيده كه گريبان آن را وصله زده اند، آن مرد پيوسته بر پينه نگاه مي كرد و گويا از پيراهن حضرت شگفت زده شده بود. امام فرمود چه شده كه نگاهت را به من دوخته اي؟ گفت: نظرم به پينة يقة شما است. فرمود: اين كتاب را بردار و چيزي را كه در آن نوشته شده بخوان. مرد كتابي را كه در مقابل حضرت بود برداشت و آن را نگاه كرد. در آن كتاب نوشته شده بود: كسي كه حيا ندارد ايمان ندارد، كسي كه در معاش خود تقدير و اندازه ندارد، از ثروت بي بهره است و كسي كه كهنه ندارد نو ندارد.(10)

1_[سوره نحل آیه۹۷]

2_[نهج الفصاحه. شماره ۱۹۸۰]

3_[ اصول کافی. ج۳. ص۲۰۷. حدیث ۳]

4_[ اصول کافی ج ۳. ص ۲۰۷. حدیث ۵]

5_[میزان الحکمه. ج۸. ح ۱۶۸۶۰]

6_ [میزان الحکمه ج۸. ص ۲۸۳ - ۲۸۲]

7_[نراقي، ملا احمد، معراج السعاده، بحث علاج حرص]

8_[سوره طه آیه 131]

9_[میزان الحکمه. ج۸. ح ۱۶۸۶۱]

10_[قمي، شيخ عباس، منتهي الآمال، ج 2، ص 127، به نقل از: صالحي، محمدجواد، سيرت پاكان]

منبع:جام

211008