عملي كه بالاتر از حج و جهاد است

آماده خدمت به آنها باشيد

»واخفض لهما جناح الذل من الرحمه«

»و هميشه پر و بال تواضع و تكريم را در كمال مهرباني نزدشان بگستران.» (۲۴ اسرا)

فرزندان فهيم و دانا هميشه و در هر حال آماده خدمت به والدين خويش هستند. آنها فراموش نكرده‌اند كه پدر و مادر از قبل از تولد تاكنون زندگي خويش را وقف زندگي و رشد و تعليم و تربيت‌شان كرد‌ه‌اند و هنوز هم خالص‌ترين و ناب‌ترين محبت‌هاي موجود پس از محبت خداوند سبحان متعلق به اين بزرگواران است. بر اين اساس خدمت همه‌جانبه به والدين را براي خويش توفيق بزرگ و سرمايه مهم تلقي مي‌كنند و در اين عرصه از هم سبق مي‌گيرند.

علامه طباطبايي درباره حقوق والدين نوشته است: اطاعت والدين و نيكوكاري در مورد آنان پس از توحيد اهم واجبات بوده و كوتاهي در حقوق آنان پس از شرك به خدا بزرگ‌ترين گناهان است.

همچنين طبرسي مفسر ارجمند شيعه مي‌نويسد: پدر و مادر در اثر كهولت و پيري ممكن است به جايي برسند كه مانند كودك نياز شديدي به حفاظت و سرپرستي ديگري داشته باشند و خود مستقلا توانايي حركت نداشته باشند و يا نتوانند از خود رفع آلودگي نمايند و اينكه در آيه مورد بحث محبت و پيروي از والدين در دوران پيري سفارش گرديده است به علت نياز شديد در اين مقطع سني است وگرنه تعظيم پدر و مادر در تمام دوران واجب است.

عملي كه بالاتر از حج و جهاد است:

هر فرزند صالحي كه با محبت مخصوص بر چهره پدر و مادرش نگاه كند خداوند به هر نگاه‌اش يك حج مقبول براي مرحمت مي‌فرمايد.
اصحاب رسول خدا(ص) از وي پرسيدند يا رسو‌ل‌الله اگر شخصي روزانه صد بار هم بدين‌ترتيب بر چهره والدين‌اش نگاه كند باز هم اين پاداش براي او منظور مي‌گردد؟ آن حضرت در جواب آنان فرمود: بلي خداوند بزرگ‌تر و بالاتر از اين است.

منصور بن حازم از امام صادق(ع) سوال مهمي را مطرح نموده و عرض كرد: اي پيشواي بزرگ بهترين اعمال چيست؟ آن‌گاه امام(ع) در جواب وي فرمود: سه چيز است، اول نماز را در وقت فضيلت‌اش بخواني، دوم نيكي و خوش‌رفتاري با پدر و مادر، سوم ستيز با دشمنان خدا براي رضاي الهي.

در روايتي از امام ششم نقل شده است كه مردي حضور پيامبر(ص) رسيد و عرض كرد اي پيامبر خدا با كمال عشق و علاقه آماده جهاد مي‌باشم. رسول خدا(ص) جواب دادند در راه خدا با دشمنان دين پيكار كن چنانچه شربت شهادت نوشيدي در پيشگاه خداوند زنده خواهي بود و از روزي خداوند بهره‌مند مي‌باشي و پاداش تو با پروردگارت است و اگر سلامت برگردي تمام گناهان تو بخشوده مي‌شوند، گويا تو تازه از مادرت متولد گرديده‌اي آن‌گاه جوان عرضه داشت اي پيامبر خدا وليكن من پدر و مادر پيري دارم كه به من انس گرفته و از نبودنم ناراحت مي‌شوند، در اين صورت وظيفه من چيست؟ رسول خدا(ص) فرمودند: در كنار والدين خود قرار بگير و با آنان باش، قسم به خدايي كه جان من در دست قدرت اوست، يك شبانه‌روز در خدمت پدر و مادر بودن بهتر و بالاتر از يك سال جهاد و نبرد با دشمنان دين در راه خداست.

امام موسي بن جعفر(ع) مي‌فرمايند: شخصي به محضر مبارك رسول خدا(ص) شرف‌ياب گرديده و از حضرت‌ا‌ش در مورد حقوق والدين و وظيفه فرزندان نسبت به آنان سوال نمود، ايشان در جواب او فرمودند: «از جمله حقوق‌شان اين است كه با نام آنان را صدا نكنيد و پيشاپيش آنها حركت ننماييد. جلوتر از آنان ننشينيد و كاري نكنيد كه مردم به آنان ناسزا گويند و از آنها به بدي ياد كنند.«

مفسر تفسير نور ذيل آيه نوشته است:

-فرزند در هر موقعيتي كه هست بايد متواضع باشد. تواضع به والدين بايد از روي مهر و محبت باشد نه ظاهري و ساختگي و براي گرفتن اموال‌شان.

-خدمت‌گزاري و احسان به پدر و مادر از اوصاف موحد واقعي است.

-فرمان نيكي به والدين مانند فرمان توحيد، قطعي و سنخ‌نشدني است.

مفسير تفسير نمونه ذيل آيه آورده است:

«قضاء» مفهوم مؤكدتري از امر دارد و دستور و فرمان قعطي و محكم را مي‌رساند .قراردادن توحين يعني اساسي‌ترين اصل اسلامي است. مطلق‌بودن احسان كه هرگونه نيكي را دربر مي‌گيرد و همچنين والدين كه مسلمان و كافر را شامل مي‌شود و نكره‌بودن احسان، احسانا كه در اين‌گونه موارد براي عظمت مي‌آيد تأكيدهاي آيه را مي‌رساند.

اگر پدر و مادر آنچنان مسن و ناتوان شوند كه به تنهايي قادر به حركت و دفع آلودگي‌ها از خود نباشند، فراموش نكن كه تو هم در كودكي چنين بودي و آنها هرگونه حمايت و محبت را از تو دريغ نكردند، پس حالا محبت آنها را جبران كن.

چه نيكوست كه مرتب به والدين سر بزنيم، با سلام و لبخند آنها را در آغوش بفشاريم، دستان‌شان را ببوسيم و از آنها بخواهيم كه ناخدمتي‌هاي ما را ببخشند و برايمان دعا كنند تا خير دنيا و آخرت نصيب ما شود.

كتاب نظام حقوق والدين در قرآن كريم به قلم عباس كامرانيان از سوي انتشارات بنياد قرآن و اهل بيت(ع) روانه بازار نشر شده است. از جمله مطالب گردآوري شده در اين كتاب مي‌توان به «وصيت خدا درباره نيكي به آنها»، «اطاعت بي چون و چرا»، «حق آمرزش خواهي» و «رعايت اعتدال و به گزيني» اشاره كرد

منبع:حج