برش هایی کوتاه از گفته های اخلاقی مرحوم حاج آقا مجتبی تهرانی:
تمام گفتارها و رفتارهای انسان های وارسته، نقشۀ راهی است برای آن ها که می خواهند در مسیر الهی قدم بردارند. به توفیق الهی، زین پس گفتارهایی کوتاه از دروس اخلاقی مرحوم مجتبی تهرانی را برای استفاده علاقه مندان منتشر خواهیم کرد.
عقیق: یکى از علائم ایمان، اهمیت دادن به نماز است، در آیات قرآن درباره نماز خواندن مؤمن سه مطلب مطرح شده است. مؤمن اهل اقامه نماز است. «الذین یقیمون الصلوة» نسبت به نمازهایش مراقبت دارد. «و الذین هم على صلواتهم یحافظون» در نماز از حالات درونى خاصى برخوردار است. «الذین هم فى صلوتهم خاشعون» یعنى در نماز حالت خشوع دارند.
درباره فرق میان خضوع و خشوع گفته‌اند که خضوع کرنش بدنى و خشوع شکستگى باطنى است، ممکن است کسى ظاهراً رکوع و سجود کند اما روحش متواضع نباشد و چه بسا کسى که کمتر خم و راست می‌شود ولى باطناً متواضع است. ارزش نماز به خشوع آن است.
در سوره فتح در وصف مؤمنان از اصحاب رسول الله (ص) می‌فرماید : «محمد رسول الله و الذین معه اشداء على الکفار رحماء بینهم» سپس خصوصیاتشان را بر می‌شمرد «تریهم رکعا سجدا» اینان اهل رکوع و سجودند. یعنى مؤمن اهل راز و نیاز با خداست.
نماز براى مؤمن، اداى وظیفه نیست، معاشقه است، راز و نیاز براى مؤمن به صورت طبیعت ثانویه درآمده است، هرگز احساس تحمیل و اکراه نمی‌کند.
حق تعالى در آیهاى دیگر می‌فرماید «تجافى جنوبهم عن المضاجع» دور می‌شود پهلوهاى آنان از بسترهایشان، معناى آیه این نیست که از رختخواب بلند می‌شوند، بلکه آیه می‌گوید خود به خود پهلوهایشان را از رختخواب بلند می‌شود. دلبستگى به حق در آنان به قدرى شدت دارد که با عشق پهلوهایشان را از رختخواب جدا می‌کنند، همچنین آیه می‌فهماند که راز و نیازهاى مؤمنان بیشتر در شب‌هاست، «یدعون ربهم خوفا و طمعا» خدا را با خوف و طمع می‌خوانند.
خوف در مراتب پایین، خوف از عذاب است، و طمع در مراتب نازل، رجا به بهشت است، اما خوف در مراتب بالا، خوف از عظمت است. ما در برابر بزرگى که قرار می‌گیریم بدون آنکه کار بدى کرده باشیم در عین اظهار ارادت می‌لرزیم، این خوف عظمت است. رجاء هم در مراتب بالا رجاء دیدار است، امید لقاء الله است.
على(ع) در روایتى می‌فرماید: مؤمنى که دارى خوف عظمت و رجاء دیدار است وقتى روحش به عالم بالا صعود می‌کند، فرشتگان در شگفت می‌مانند، از بس روح این مؤمن عظمت دارد، مؤمن خود را رهین فضل حق مى‌داند «...تریهم رکعا سجدا یبتغون فضلا من الله و رضوانا سیماهم فى وجوههم من اثر السجود»، ایشان را در حال رکوع و سجود می‌بینی که فضل و خوشنودى خدا را می‌جویند، سیما و رفتار ایشان در چهره آن‌ها بر اثر سجده مشخص است، یعنى، هرگز خود را طلبکار نمی‌انگارند.
منبع: رسا
۲۱۲۱۱۳
