عقیق: ایران اسلامی، گنجینه‌ای بی‌نظیر از مزارهای نورانی امامزادگان است که هر یک، روایتی شنیدنی از پیوند دیرینه این ملت با خاندان رسالت را بازگو می‌کنند. سرزمینی که میزبان مشتاقانه‌ترین استقبال‌ها از فرزندان پیامبر(ص) بوده است. سرزمینی که عشق به اهل بیت(ع) در تاروپود فرهنگش تنیده شده.
اما راز این پیوند ناگسستنی چیست؟ چه شد که ایران به پناهگاه امن سادات تبدیل شد؟ و چرا در ایران امامزادگان بیشتر از عربستان دیده می‌شود؟
برای پاسخ به این سوالات به سراغ حجت‌الاسلام مصطفی محسنی کارشناس پاسخگویی به شبهات تاریخی رفتیم و در این مصاحبه، با ارائه تحلیل‌های مستند پرده از اسرار این پیوند مقدس برمی‌دارد که شما مخاطبین گرامی را به خواندن این مصاحبه دعوت می‌کنیم.
سؤال: «چرا در ایران این تعداد امامزاده داریم، اما در عربستان به نظر نمیرسد؟
پاسخ:
حقیقت آن است که در عربستان نیز امامزاده‌های بسیاری وجود دارد، اما حکومت سعودی به هیچ‌وجه اجازه ساخت گنبد، بارگاه یا هرگونه بنای یادبود بر قبور آنان را نمی‌دهد.
شمار زیادی از نوادگان امام حسن علیه‌السلام در واقعه فخ به شهادت رسیده‌اند که مقبره داشتند و مزارشان در نقاط مختلف پراکنده است. حتی امروز در مدینه، خیابانی که به محل دفن برخی از این شهیدان منتهی می‌شود، به «شارع الشهدا» معروف است.
امامزاده‌های دیگری نیز در مناطق مختلف عربستان مدفون هستند، اما سیاست رسمی حکومت سعودی از دیرباز بر تخریب و محو آثار قبور اهل بیت علیهم‌السلام و فرزندانشان استوار بوده است.
طبیعی است که در چنین فضایی، نه تنها از ساخت بارگاه خبری نیست، بلکه اساساً وجود این قبور به عمد کمرنگ جلوه داده می‌شود. این در حالی است که اگر همانند ایران، آزادی عمل وجود داشت، بی‌تردید عربستان نیز شاهد بارگاه‌های متعدد امامزادگان می‌بود.
البته باید پذیرفت که شمار امامزاده‌ها در ایران به مراتب بیشتر است و این دلایل متعددی دارد و ریشه در تاریخ کهن ارادت ایرانیان به خاندان رسالت دارد.
از همان سده‌های نخستین اسلامی، عشق به اهل بیت علیهم‌السلام در دل ایرانیان جای گرفت و این سرزمین به پناهگاه سادات و علویان تبدیل شد. همین پیوند دیرینه سبب گردید تا بسیاری از فرزندان ائمه، ایران را موطن خود برگزینند و به تدریج، این سرزمین به گنجینه‌ای از مزارهای نورانی امامزادگان مبدل شود.
علاقه ایرانیان به اهل‌بیت(ع) از قرن اول هجری
از همان دوران خلافت حضرت علی(ع)، رفتار محترمانه و عدالت‌جویانه ایشان با ایرانیان، سبب شد که مردم ایران به امام علی(ع) و خاندان پیامبر(ص) علاقه‌مند شوند.
در نظام بیت‌المال خلفای پیشین (مانند خلیفه دوم و سوم) سیاست‌های تبعیض‌آمیزی داشتند و ایرانیان را در طبقات پایین‌تر قرار می‌دادند. اما حضرت علی(ع) این تقسیم‌بندی ناعادلانه را برداشت و با برخوردی یکسان و عادلانه، حقوق ایرانیان را به‌طور کامل پرداخت کرد.
این رفتار امام، چنان محبت‌آمیز بود که حتی برخی صحابه به ایشان اعتراض کردند و گفتند: چرا این‌قدر به ایرانیان توجه می‌کنی؟ گویی آنها را برتر از ما می‌دانی!
مهاجرت سادات به ایران؛ پیوندی ناگسستنی
این علاقه عمیق ایرانیان به اهل‌بیت(ع)، باعث شد سادات (نوادگان پیامبر) به سوی ایران مهاجرت کنند. برای مثال:
یحیی بن زید (نوه امام سجاد(ع) در سال ۱۲۶ هجری در خراسان قیام کرد و به شهادت رسید. پس از شهادت او، مردم خراسان چنان ارادتی به خاندان پیامبر(ص) نشان دادند که هر پسر متولدشده را «یحیی» نامیدند.
ایرانیان حتی زنجیرهای به‌جامانده از یحیی را با قیمت گزاف خریدند و حلقه‌های آن را به عنوان انگشتراستفاده کردند تا پیوند خود را با اهل‌بیت(ع) حفظ کنند.
مهاجرت گسترده‌تر سادات در دوران امام رضا(ع)
با آمدن امام رضا(ع) به ایران، این علاقه و اقبال عمومی به ائمه(ع) شدت گرفت و باعث شد مهاجرت فرزندان ائمه به ایران گسترده‌تر شود. حضور امام رضا(ع) در خراسان و استقبال بی‌نظیر ایرانیان، زمینه را برای سکونت دائم بسیاری از سادات در ایران فراهم کرد.
این روند زمانی شدت گرفت که حکومت علویان طبرستان در شمال ایران تشکیل شد. این حکومت که دامنه نفوذش شامل مازندران، گیلان، گرگان و در برخی موارد تا ری و قزوین می‌شد، زمینه را برای مهاجرت بیشتر سادات و فرزندان ائمه(ع) به ویژه به مناطق شمالی ایران فراهم کرد.
علویان طبرستان که حدود سال ۲۵۰ هجری حکومتی قدرتمند در شمال ایران تشکیل داده بودند، به سادات و امامزادگان توجه ویژه‌ای داشتند. این امر باعث شد بسیاری از فرزندان اهل بیت(ع) به این مناطق مهاجرت کنند و از حمایت‌های حکومت علویان بهره‌مند شوند.
علاقه عمیق و ریشه‌دار ایرانیان به اهل بیت(ع) که از همان قرون اولیه اسلامی آغاز شده بود، تا به امروز تداوم یافته است. این محبت دوسویه باعث شد:
۱. سادات و امامزادگان به ایران و مردم آن انس و الفت خاصی پیدا کنند
۲. ایرانیان نیز همواره به سادات ارادت ویژه‌ای داشته باشند
۳. در زمان حیات این بزرگواران به آنها توجه خاصی می‌شد
۴. پس از رحلتشان نیز برای آنها بارگاه و گنبد می‌ساختند
همین محبت دیرینه است که توضیح می‌دهد چرا امروز تعداد امامزادگان در ایران به مراتب بیشتر از عربستان است. این پیوند ناگسستنی میان ایرانیان و خاندان پیامبر(ص)، میراثی ارزشمند از همان سده‌های نخستین اسلامی است.
گفت‌وگو از: سمیرا گلکار
منبع:حوزه
