چهارمین شماره از کتاب‌مجله همشهری آیه منتشر شد:
چهارمین شماره از کتاب‌مجله همشهری آیه منتشر شد:
عقیق: در طول ماههای پرحادثه ای که منجر به پیروزی انقلاب اسلامی شد شعارهای متنوعی خلق شد که موجب وحدت و انسجام مردمی در راهپیمایی ها می شد. شعارهایی مانند «برادر شهیدم راهت ادامه دارد»، «الله اکبر خمینی رهبر»، «نهضت ما حسینیه، رهبر ما خمینیه».
امام خمینی و خلق شعار استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی
مرحوم هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود ریشه‌های این شعار را چنین شرح می‌دهد:
یکی از ویژگی‌های مهم نهضت اسلامی مردم، شعارهای آن‌ها در طول دوران مبارزه است. از همان آغاز شعار «یا مرگ یا خمینی» در پانزده خرداد ۴۲، داده می‌شد و تا روزهای اوج انقلاب که شعار «نهضت ما حسینی، رهبر ما خمینی» در شهر طنین انداخت، ادامه داشت و حتی در روزهای بعد از آن. همیشه شعارهای مردم، ساده، روان و برخاسته از روحیه اسلامی و انقلابی آن‌ها و متناسب با زمان و موقعیت مبارزه بود. یکی از مهم‌ترین این شعارها، شعار «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» بود که مردم آن را از سخنان امام گرفته بودند. ایشان در همان روزهای آغازین اوج‌گیری دوباره نهضت (در تاریخ ۲۴ بهمن ۵۶) طی پیامی به اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان در اروپا فرمودند: «... سرلوحه هدفتان اسلام و احکام عدالت‌پرور آن باشد و ناچار بدون حکومت اسلامی عدالت‌خواه، رسیدن به این هدف محال است. تولاّ و تبرّا دو اصل اساسی اسلام است، باید با حکومت عدل موافق و به حاکم عادل دل ببندید و از رژیم غیراسلام و غیراسلامی که در رأس آن رژیم منحط پهلوی است، تبرّا کنید و با کمال صراحت، مخالفت خود را اظهار و در سرنگون کردن آن کوشا باشید و در غیر این صورت، روی استقلال و آزادی را نمی‌بینید.»
همین اشارات امام کافی بود که مردم مؤمن و انقلابی، با سر دادن این شعار در تظاهرات و راهپیمایی‌ها، اشتیاق خود را به استقرار جمهوری اسلامی اعلام کنند و با این کار، راه آینده انقلاب را نشان دهند.البته در ابتدا این شعار در قالب استقلال، آزادی، حکومت اسلامی در میان نیروهای انقلابی منتشر شد که با اصلاح شخص امام خمینی به شعار استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی تغییر یافت.
«حکومت اسلامی حکومتی است بر پایۀ قوانین اسلامی. در حکومت اسلامی استقلال کامل حفظ می‌شود. ما خواستار جمهوری اسلامی هستیم. جمهوری، فرم و شکل حکومت را تشکیل می دهد و اسلامی، یعنی محتوای آن فرم، قوانین الهی است.»
رهبر معظم انقلاب آیت‌الله خامنه‌ای در تبیین این معنا می‌فرمایند:
«این شعار معروف «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی»، تقریباً نوعی حرکت از خاص به عام است، یعنی ذکر عام بعد از خاص است؛ اوّل می‌گوییم «استقلال»، بعد می‌گوییم «آزادی». استقلال بخشی از آزادی است یعنی اگر چنانچه آزادی فردی را ملاحظه کنیم، این یک روی سکّه است، امّا آزادیِ از سلطه قدرت‌ها و ابرقدرت‌ها روی دیگر سکه است؛ این هم آزادی است؛ پس بنابراین استقلال جزو آزادی است و کسانی که آزادی می‌خواهند اگر چنانچه استقلال را نفی کنند - که متأسّفانه آدم گاهی می‌بیند بعضی از روشنفکرنماها مفهوم استقلال و مصادیق استقلال را با یک سفسطه‌های به ظاهر منطقی و در واقع ضد منطق نفی می‌کنند - درواقع با آزادی مخالف‌اند.
استقلال، بخشِ غیرقابل انفکاک از آزادی است یعنی جزئی از آزادی است. جزئی از مفهوم آزادی، استقلال یک کشور است؛ آزادیِ در مقیاسِ یک ملّت است؛ معنای این استقلال است. آن‌وقت همه این‌ها جزو جمهوری اسلامی است؛ یعنی جمهوری اسلامی هم، نه فقط آزادی است، نه فقط استقلال است، بلکه شامل این‌ها هم هست و شامل معارف فراوان دیگر. این‌ها را وقتی ما تشریح می‌کنیم برای افراد مخاطب خودمان، می‌بینیم این جاذبه دارد؛ این‌ها دل‌ها را جذب می‌کند.»۱۳۹۴/۶/۱۲
پی نوشت:
مرکز اسناد انقلاب اسلامی
مجموعه خاطرات هاشمی رفسنجانی
منبع:حوزه