مقصود از اهل‌بيت چه كساني‌اند؟

عقیق: يكي از آيات قرآن كه به وضوح جايگاه اهل بيت(ع) را به ما نشان مي دهد، آيه تطهير است اما برخي مخالفان در مورد اينكه مصداق اين آيه شريفه چه كساني هستند، تشكيك مي كنند در حالي كه طبق منابع شيعه و اهل سنت، مقصود از اهل البيت كاملا مشخص است.


در قرن گذشته، مسلمانان نيز به پيروي از قرآن، كلمه اهل‏بيت را درباره خاندان حضرت رسول(ص) به كار برده‏اند و اهل‌بيت به اصطلاحي براي آنان تبديل شده است و به كارگيري‌اش در معناي ديگر به قرينه نياز دارد.


بيش از هفتاد روايت در اين‌باره وارد شده و اهل‏سنت بيش از شيعه، از چهل طريق، به روايت «ام‌سلمه»، «عايشه»، «ابو‌سعيد خدري»، «سعد»، «وائلة بن ‏اسقع»، «ابو‏حمرا»، «ابن‏عباس»، «ثوبان» (غلام حضرت رسول (ص))، «عبدالله بن ‌جعفر بن‌ ابي‌طالب» و «حسن بن‌ علي (ع)» آن را نقل كرده‏اند. شيعه نيز، در بيش از سي حديث از امام علي(ع)، امام سجاد(ع)، امام باقر(ع)، امام صادق(ع)، «ابوذر»، «ابو‌ليلي»، «ابو‌الاسود»، «عمرو بن ‌ميمون اودي» و «سعد بن ‌ابي‌وقاص» آن را نقل كرده‌اند.(1)


براي توضيح بيشتر بايد گفت كه خداوند متعال مي‏فرمايد:{إِنَّما يُرِيدُ اللهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً} (احزاب: ۳۳) خداوند تنها مي‏خواهد رجس و پليدي را از شما اهل‏بيت دور نمايد و شما را كاملاً پاك و مطهر گرداند.

اين آيه به گفته همه مفسران و انديشمندان اسلام، در شأن و مقام والاي اهل‏بيت پيامبر گرامي اسلام(ص) نازل شده است. همچنين روايات بسياري درباره شأن نزول آيه تطهير و انحصار آن به «خمسه طيبه» در منابع اهل‏سنت وجود دارد كه برخي از آنها چنين گزارش مي‌شود:

1ـ «حاكم نيشابوري» در «مستدرك» مي‏نويسد:
عبدالله بن‌جعفر از رسول خدا(ص) روايت مي‏كند كه آن حضرت هنگامي كه رحمت الهي را در حال نزول ديدند، فرمودند: «به‌سوي من بخوانيد!» «صفيه» گفت: «چه كسي را اي پيامبر اسلام(ص) ؟» آن حضرت فرمود: «اهل‏بيتم را؛ علي، فاطمه، حسن و حسين را». آنان را آوردند. آن حضرت عباي خويش را روي آنان افكند. سپس دستانش را بالا برد و عرض كرد: «خداوندا! اينان اهل‏بيت من‌اند». سپس بر محمد و آل محمد صلوات فرستاد. در اين هنگام خداي حكيم اين آيه را نازل فرمود:{إِنَّما يُرِيدُ اللهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً}.(2)

2 ـ «ام‌سلمه» مي‌گويد:
آيه تطهير در خانه من و در حالي‌كه پنج‌تن آل عبا در آن بودند، نازل گرديد و رسول خدا(ص) آنان را با عبايي كه بر روي آنان افكند، پوشانيد. سپس عرضه داشت: «اينان اهل‏بيت من‌اند. پروردگارا! رجس و پليدي را از آنان دور كن و ايشان را پاك و مطهر گردان».(3)
3 ـ «ابوسعيد» مي‌گويد:

رسول خدا (ص) پس از ازدواج علي(ع) با فاطمه(س) به مدت چهل روز صبح‏ها به درب خانه علي(ع) مي‏آمد و مي‏فرمود: «السلام عليكم يا أهل‌البيت. {إِنَّما يُرِيدُ اللهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً}».(4)

4 ـ امام سجاد(ع) نيز با همين آيه بر فضايل اهل‏بيت احتجاج كرد. هنگامي كه اسيران خاندان پيامبر(ص) را به شام ‏بردند و در آستانه مسجد در جايگاه اسيران جايشان دادند، امام سجاد(ع) جواني بالغ و رشيد و در آن روز آنجا حاضر بود. مردي از اهل شام نزد آنان آمد و گفت: «حمد و سپاس خداي را كه شما را نابود كرد و ريشه فتنه را خشكاند!» امام سجاد(ع) به او فرمود: «آيا كتاب الهي را نخوانده‏اي؟» وي پاسخ داد: «خوانده‌ام». حضرت ‏فرمود: «آيا آيه شريفه{قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبى} و آيه {إِنَّما يُرِيدُ اللهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً}را نخوانده‏اي؟» او گفت: «خوانده‏ام». حضرت فرمود: «ما آنان هستيم».

آن مرد شامي دستش را به‌سوي آسمان برداشت و گفت: «خداوندا! من توبه كرده، به‌سوي تو باز مي‏گردم» و سه بار اين جمله را تكرار كرد: «خدايا! من از دشمنان آل پيامبر(ص) به‌سوي تو بيزاري مي‏جويم. من قرآن را مي‏خواندم، ولي تا امروز آن را درك نكرده بودم».(5)

بنابراين، مقصود از اهل‌‏بيت كه در آيه شريفه آمده است، رسول خدا، امام علي، حضرت فاطمه، امام حسن و امام حسين(ع) است. البته بستگان پيامبر عنوان «بني‌هاشم» را دارند و همه آنان حقوق ويژه‌اي دارند كه يكي از آنها حرام بودن صدقه‌دادن به آنان است.


پی نوشت ها:
1_( قاموس قرآن، سيد علي‌اكبر قرشي، ج ۱، ص ۱۳۹.)
2_( مستدرك علي الصحيحين، ج ۳، صص ۱۴۷ و ۱۴۸.)
3_( سنن بيهقي، ج ۲، ص ۱۵۰.)
4_( بحارالانوار، ج ۳۵، ص ۲۰۸.)
5_( احتجاج، ص ۱۵۷.)
منبع:حج
211008