باید در امر به معروف و نهی از منکر جایگزین مناسب ارایه بدهیم/ گاهی سوءظن ما سبب منکر در جامعه می‌شود

عقیق: حجت‌الاسلام والمسلمین ناصر رفیعی کارشناس مذهبی به مناسبت ماه مبارک رمضان به سخنرانی پرداخته و در خصوص کلمات امیرمومنان امام علی (ع) در نهج البلاغه و شیوه برخورد ایشان با منکرات و ناهنجاری‌ها، گفت: امروز ما در جامعه با ناهنجاری‌هایی مواجه هستیم که مردم ناراحت هستند، همیشه این ناهنجاری‌ها بوده و هیچ دورانی نبوده که در جامعه منکر و ناهنجاری وجود نداشته باشد. حتی در زمان معصومین (ع) هم جامعه یک دست مؤمن نداشتیم، مدتی حکومت در دست امیر مؤمنان بوده شیوه برخورد ایشان با خلاف‌ها چگونه بوده است.

وی با بیان اینکه منکر چند نوع است، اظهار کرد: منکر اعتقادی همچون شرک و کفر که شخص منکر خدا می‌شود، که به راحتی به تهمت، غیبت و تمسخر می‌پردازد و آبروی دیگران را می‌ریزند. نوع سوم منکر اقتصادی است که شخص به کم فروشی، ربا، سرقت، اختلاس، مکر در معامله می‌پردازد. نوع دیگر منکر اجتماعی است که شخص جامعه را ناامن و اغتشاش می‌کند راه مردم را می‌بندد یا با برخوردهای غلط مردم را در جامعه دچار آسیب می‌کند. نوع دیگر منکر سیاسی است وقتی کسی برای دشمنان جاسوسی کرده یا بین مردم ایجاد تفرقه می‌کند یا مردم را نسبت به نظام بدبین می‌کند منکر سیاسی مرتکب شده است.

این کارشناس دینی با استناد به روایتی، اظهار کرد: در روایت است که خداوند از مؤمن ضعیف بدش می‌آید گفتند مؤمن ضعیف چه کسی است فرمود کسی که نسبت به ناهنجاری‌ها در جامعه هیچ حساسیتی ندارد، گاهی برخی منکرات همچون بی حجابی جنبه فراگیر دارد و اما گاهی همچون اختلاس جنبه فردی دارد، بی‌حجابی منکری است که در جامعه برخی آن انجام می‌دهند و همه باید نسبت به آن حساس باشند.

حجت‌الاسلام والمسلمین علوی تهرانی با بیان اینکه امیرمومنان امام علی (ع) مردم را در مواجهه با منکر به چهار دسته تقسیم می‌کنند، ابراز کرد: حضرت می‌فرمایند بهترین و بالاترین شخص کسی است که با قلب خود با منکر برخورد می‌کند یعنی وقتی می‌بیند کسی شراب می‌خورد یا مرتکب خلاف می‌شود ناراحت می‌شود. دیگری کسی است که با زبان تذکر می‌دهد و در شرایطی که اقدام عملی را دارد نسبت به آن اقدام می‌کند. دیگری این است که وقتی شرایط زیانی و عملی ممکن نیست در دل خود از خداوند می‌خواهد که این منکر از جامعه ریشه کن شود. حضرت فرمودند اگر کسی هیچکدام از این موارد را ندارد او همچون مردگان در جامعه است، که تذکر نمی‌دهد، اقدام نمی‌کند و حتی ناراحت هم نمی‌شود. حضرت فرمودند برخورد با ناهنجاری و منکر را رها نکنید که اگر برخورد نکنید اشرار بر شما حاکم می‌شوند.

وی با بیان اینکه همه واجبات در کنار امر به معروف و نهی از منکر همچون دست زدن یک انگشت به آب دریا است، اظهار کرد: امر به معروف و نهی از منکر سبب قوام جامعه است، در مجلس ابن زیاد وقتی به امام حسین (ع) توهین و جسارت می‌کردند عبدالله بن عفیف ناراحت شد اعتراض کرده و به ابن زیاد گفت تو دروغگو هستی، او را زندان کردند سپس شهید کردند، امام راحل در مقابل اراجیف سلمان رشدی حکم اعدام او را صادر کرده بودند؛ بنابراین تمام سفرای اروپایی از کشور رفتند. امر به معروف و نهی از منکر هزینه دارد.

این کارشناس دینی با بیان اینکه همه می‌دانند که امر به معروف و نهی از منکر بسیار اهمیت دارد اما باید شیوه‌های امر به معروف و نهی از منکر را هم فرا بگیریم، گفت: یکی از راه‌های امر به معروف و نهی از منکر این است که ما خویشتن را اصلاح کنیم که به عنوان مثال اگر کسی را به نماز دعوت می‌کنیم خود نیز اهل نماز باشیم، یکی از مهمترین راهکارها برای امر به معروف و نهی از منکر با عمل کردن است،

اصلاح و آغاز از خودمان باید باشد، وقتی که ما خودمان آلوده نباشیم می‌توانیم دیگری را امر به معروف و نهی از منکر کنیم، نکته دیگر در برخورد با منکر آگاهی دادن با عمل است به عنوان مثال دختران خود تفهیم کنیم که ارتباط شما با فلان نامحرم در دانشگاه به شما لطمه می‌زند.

حجت‌الاسلام والمسلمین رفیعی با اشاره به یک داستان تاریخی ابراز کرد: امیرمومنان امام علی (ع) وقتی به کوفه آمدند چون مردم او را نمی‌شناختند روزی با قنبر در کوچه‌های کوفه راه می‌رفتند جوانی را دیدند که لباس بلندی پوشیده بود که بر روی خاک کشیده می‌شد حضرت دنبال او آمدند و با احترام و مهربانی فرمودند لباس خود را بالا بگیر، که دو اثر دارد یکی اینکه لباس شما پاکیزه می‌ماند و خاکی نمی‌شود و دیگر اینکه شما تکبر نکرده‌اید، آن جوان وقتی دید امیرمومنان امام علی (ع) بسیار نرم و زیبا تذکر دادند محب حضرت شدند. حضرت با عمل خود این جوان را هدایت کردند. به همین سادگی با یک عملکرد درست مردم نسبت به دین مشتاق می‌شوند.

وی با بیان اینکه در سیره علما است که با یک برخورد درست بسیاری از افراد را به دین جذب کردند. اظهار کرد: امروز مردم از هنجارشکنی در زمینه حجاب بسیار ناراحت هستند و در زمینه حجاب کاری انجام نمی‌شود، این کشور اسلامی است و باید قوانین حجاب مدون باشد. باید در امر به معروف و نهی از منکر جایگزین مناسب داشته باشیم وقتی که به جوان می‌گوئیم که با نامحرم ارتباط نداشته باش باید زمینه ازدواج او را هم فراهم کنیم. جوانی مرتکب خلاف اخلاقی شده بود او را نزد امیر مؤمنان امام علی علیه السلام آورده بودند، حضرت او را تنبیه کردند و به او از بیت المال کمک کردند که همسری را اختیار کند. جایگزینی حلال در امر به معروف و نهی از منکر لازم و ضروری است.

وی افزود: روش دیگر در سیره امیر مؤمنان امام علی علیه السلام تذکر زبانی است وقتی که آمدند کوفه دیدند زنان چندان حجاب را رعایت نمی‌کنند در بازار فریاد زدند که تذکر دادند که رعایت شود، در امر به معروف و نهی از منکر از بدگمانی پرهیز کنید گاهی سوءظن ما سبب منکر در جامعه می‌شود، دیگر اقدام این است که برای اهل منکر دعا کنیم، امیر مؤمنان در خطبه ۱۴۰ می‌فرمایند کسانی که اهل عصمت هستند و این صفت مثبت را دارند با نگاه مهربانی به اهل معصیت نگاه کنند. نگاه ترحم داشته باشید برای اهل گناه دعا کنید که خداوند آنها را نجات بدهد. امام صادق می‌فرماید کسی که بخواهد از منکر در جامعه نهی کند باید سه ویژگی داشته باشد اول اینکه عالم باشد و مطمئن باشد که آنچه او انجام می‌دهد خلاف دستورات الهی است، امر به معروف و نهی از منکر باید با عدالت و رفاقت همراه باشد برخورد با منکرات در جامعه اینگونه باشد. در همه جوامع عوامل و افرادی معاند هستند و به هر طریقی آنها را امر به معروف نهی از منکر کنید بیهوده خواهد بود اما اغلب موارد از باب عناد نیست بلکه از روی بی‌دقتی و کم توجهی است. در کنار امر به معروف و نهی از منکر نباید خوبی‌های افراد را فراموش کرد.