خوش خلقی مومن را به درجه روزه‌دار شب‌زنده دار می‌رساند

عقیق: آیت الله هاشمی علیا تولیت مدرسه علمیه قائم (عج) چیذر در جلسه درس اخلاق به شرح دعای هشتم صحیفه سجادیه پرداخت و اظهار داشت: امام سجاد در فرازی از این دعا می‌فرمایند «اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ… شَکَاسَةِ الْخُلْقِ» و موضوع «حسن خلق» بیان می‌کنند.

وی با اشاره به برخی شبهات مطرح شده در این زمینه افزود: برخی از افراد ناآگاه، دو دلیل اقامه می‌کنند مبنی بر اینکه انسان نمی‌تواند اخلاقش را تغییر دهد. دلایل آن‌ها از این قرار است که می‌گویند همان‌طور که صورت ظاهری انسان بر اساس خلقت و حکمت الهی شکل گرفته و ترکیب اجزای آن قابل تغییر نیست، صورت باطنی هم بر همان شکل اولیه خود باقی است و تغییر نمی‌کند.

هاشمی علیا اضافه کرد: دومین شبهه بر این امر استوار است که می‌گویند اگر بنا باشد آدمی اخلاق خود را تغییر دهد و تمام محبت‌های قلبی و نیز غضب و شهوت خود را به طور کلی کنار بگذارد، دیگر برای او چه می‌ماند؟ در پاسخ باید به آنان گفت اولاً، اگر صور قلبی انسان قابل تغییر نباشد، دعوت مردم به فضائل اخلاقی توسط انبیای الهی لغو و بیهوده خواهد بود ثانیاً، اگر تربیت در انسان امکان نداشته باشد، در حیوانات به طریق اولی نباید امکان داشته باشد، درحالی‌که در حیوانات اثر دارد تا جایی که حتی حیوانات درنده را تربیت می‌کنند.

تولیت مدرسه علمیه قائم (عج) چیذر ادامه داد: علاوه بر این، در ذات انسان یک ویژگی وجود دارد و آن اینکه از بدی و زشتی بدش می‌آید و می‌طلبد که تربیت و بهتر شود. در پاسخ به دلیل دوم نیز باید گفت تمام داده‌های الهی نعمت‌های اوست و هیچیک از آن‌ها بی‌حکمت نیست؛ حتی محبت به دنیا؛ اما تمام این‌ها باید طبق موازین عقل و شرع باشد و از حد نگذرد تا وجودش نافع و خیر باشد؛ در غیر این صورت، باعث شقاوت انسان خواهد شد.

این استاد اخلاق در ادامه و تکمیل بحث، به ذکر روایاتی درباره ضرورت ایجاد حُسن خُلق و اجتناب از سو خُلق با بیان آثار آن پرداخت و گفت: از جمله احادیثی از امیرالمؤمنین علی (ع) که می‌فرماید: «عَلَیْکُمْ بِمَکَارِمِ الْأَخْلَاقِ فَإِنَّهَا رِفْعَةٌ وَ إِیَّاکُمْ وَ الْأَخْلَاقَ الدَّنِیَّةَ فَإِنَّهَا تَضَعُ الشَّرِیفَ وَ تَهْدِمُ الْمَجْدَ؛ بر شما باد تحصیل مکارم اخلاق که آن مایه رفعت است و از خوی‌های پست دوری کنید که آن انسان‌های شریف را پست می‌کند و بزرگواری را از بین می‌برد.». همچنین می‌فرماید: «رَضُوا أنفُسَکُمْ عَلَی الأخْلاقِ الحَسَنَةِ فَإنَّ العَبْدَ المُسْلِمِ یَبْلُغُ بِحُسْنِ خُلْقِهِ دَرَجَةَ اَلصَّائِمِ اَلْقَائِمِ؛ خود را بر اخلاق نیکو ریاضت دهید. به راستی بنده مسلمان، به وسیله خوش‌خلقی به درجه روزه‌دار شب‌زنده‌دار می‌رسد.»