نتیجه‌ی صبر حضرت زینب (س) در آیه‌ای از قرآن

عقیق: وقتی از ویژگی‌های حضرت زینب سلام‌الله علیها و سایر شیعیان اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام سخن می‌گوییم، نیاز است از دو منطق بهره بگیریم: قرآن و کلام عترت؛ چرا که قرآن و عترت بهترین منابع برای معرفی شاخصه‌های یک انسان مؤمن و تراز اسلام است. درباره فهم مقام بانوی بزرگواری همچون زینب سلام‌الله علیها نیز باید در وهله‌ی اول سراغ قرآن رفت و شخصیت ایشان را از آیینه‌ کتاب وحی مورد واکاوی قرار داد. متأسفانه ما گاهی صرفاً در برگه‌های دفتر تاریخ و از منظر مورخان به شخصیت‌شناسی بزرگان دین خود می‌پردازیم؛ مورخانی که عمدتاً یا از مذهب شیعه نبودند و یا از لحاظ مقام معنوی آنچنان برجسته نبودند تا بتوانند گزارشگر شاخصه‌های آسمانی ائمه و صحابه باشند؛ البته باید این نکته را هم مدنظر داشت که ماهیت کار یک مورخ، گزارشگری از ظاهر ماجراهای تاریخی است و خوب می‌دانیم در این قسمت هم حق ماجرا را ادا نکردند.

اما خود قرآن شاخصه‌هایی دارد که انسان عاقل را ناگزیر می‌کند تا در چنین مواردی به آن رجوع کند، از جمله آن که قرآن، وحی الهی و متن مقدس و مشترک مذاهب است، تحریف در آن راه ندارد، حقایق را بیان می‌کند، قوانین آن تغییر ناپذیر است، درس‌های آن فرازمانی و فرامکانی است و در هر دوره کاربرد دارد؛ در کنار اینها رسول الله صلی الله علیه و آله ما را همواره دعوت به ثقلین یعنی کتاب و عترت کردند.

به عنوان نمونه ما در آیه‌ای از قرآن می‌خوانیم «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اسْتَعینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرین‏»؛ یعنی ای اهل ایمان، از صبر و نماز کمک بگیرید؛‌ چرا که خداوند با صابران است. (153 بقره) در این آیه، خداوند اهل ایمان را دعوت به صبر و نماز می‌کند و لحن آیه گویای آن است که این دو به مثابه‌ی دو ابزار شناخته می‌شوند؛ ابزاری که مؤمنان از آنها در راستای رشد معنوی و شخصیتی و نیز در برخورد با مشکلات و مصائب بهره می‌گیرند. جالب است که در دو آیه بعد می‌خوانیم «وَ لَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَیْ‏ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرین‏؛ یعنی قطعاً شما را با چیزی از ترس، گرسنگی، کاستی اموال و جان‌ها و محصولات مبتلا می‌کنیم؛ در این حالت به صابران بشارت بده.» (155بقره) زمانی هم که می‌خواهد به وصف صابران بپردازد، می‌فرماید: «الَّذینَ إِذا أَصابَتْهُمْ‏ مُصیبَةٌ قالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ؛ یعنی صابران همان‌ها هستند که وقتی دچار مصیبتی می‌شود، می‌گویند ما برای خداییم و به‌سوی او باز می‌گردیم» (156 بقره) و درباره اجر این صابران می‌فرماید «أُولئِكَ عَلَیْهِمْ صَلَواتٌ‏ مِنْ رَبِّهِمْ وَ رَحْمَةٌ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُهْتَدُون‏»؛ بر ایشان صلوات و رحمتى از پروردگارشان [باد] و هدایت‌یافتگان [هم‏] خود ایشانند. (157 بقره)

وقتی به مسیر زندگانی حضرت زینب سلام‌الله علیها به ویژه در مقطع قیام امام حسین علیه‌السلام نگاهی می‌اندازیم، ایشان را جلوه‌ی این آیات قرآن می‌یابیم؛ یعنی چه آن زمان که در سخت‌ترین شرایط صحنه‌ی نبرد قرار داشتند و چه آن زمان که همراه با خاندان وحی در اسارت به سر می‌بردند، صبر و نماز را توشه‌ی راه خویش قرار دادند؛ به این معنا که در التهابات سعی داشتند همواره ساختار شخصیتی و نیز روحیه معنوی خویش را حفظ کنند و از نور نماز جهت رسیدن به محضر خدا و مناجات به درگاه الهی بهره ببرند و بلکه مصائب هیچ گاه مانع از این نشد که آن بانوی بزرگوار نماز شب خود را ترک کند و لحظه‌ای از قیامت غافل شود. در نهایت به تصریح قرآن،‌ پروردگار صلوات و رحمت خویش را نصیب چنین مؤمنانی می‌کند که نتیجه‌ی آن، هدایت یافتن به طریق خداوند است.