آیا می‌شود به غیر خدا سوگند یاد کرد؟

عقیق: متن سوال و پاسخ این مرجع تقلید به شرح زیر است:

سوال

معمولاً مسلمانان و به ویژه شیعیان، به غیر خدا سوگند یاد می‌کنند، آیا چنین سوگندی جایز است؟

در مقام فصل خصومت و قضاوت، جز سوگند به خدا، چیزی کارساز نیست. فقط سوگند به خدا و اسمای حسنای او می‌تواند منکر را تبرئه کند، و اما در غیر این مقام، قرآن مجید، قریب 40 سوگند به غیر خدا دارد، و هدف از سوگندهای قرآن یکی از دو چیز است:

1. سوگند به خورشید و ماه و شب و روز در سوره«الشمس» برای راهنمایی انسان به رموز آفرینش و عظمت آن در این دو موجود است. خدا با این سوگندهای متوالی در انسان، ایجاد انگیزه کرده که با پی گیری با عظمت خلقت، آشنا شود. به همین سبب، در جای دیگر می‌فرماید:

( الذین یذکرون الله قیاماً وقعوداً وعلی جنوبهم ویتفکرون فی خلق السموات والأرض... ). (1)

«همان‌ها که خدا را در حال ایستاده و نشسته، و آنگاه که بر پهلو خوابیده‌اند، یاد می‌کنند؛ و در اسرار آفرینش آسمان‌ها و زمین می‌اندیشند...».

2. سوگند به موجودی غیر خدا به خاطر تکریم و تقدیس او، چنان که می‌فرماید:

( لعمرک إنّهم لفی سکرتهم یعمهون ). (2)

«به جان تو سوگند، این‌ها در مستی خود سرگردانند!»

خدا در این آیه، به جان پیامبر، سوگند می‌خورد، اگر واقعاً سوگند به غیر خدا آن هم به منظور اظهار قداست و کرامت چیزی، حرام یا قبیح و زشت بود، چرا خدا خود به این کار دست می‌زند؟ قرآن کتاب هدایت است نه ضلالت. بنابراین، سوگند خوردن به امامان و انبیا، نوعی اظهار کرامت و قداست و پاکی آنهاست، علاوه بر این، یک نوع اظهار علاقه به این انسان‌های کامل است.

شگفت اینجاست که وهابیان که سوگند به غیر خدا را تجویز نمی‌کنند، ولی در صحیح مسلم می‌خوانند که پیامبر بارها به جان پدر کسی سوگند خورده است، اینک متن روایات:

1. مسلم در صحیح خود نقل می‌کند که:

«جاء رجل إلی النبی فقال: یا رسول الله، أیّ الصدقة أعظم أجراً؟

فقال: أما وأبیک لتنبأنّه، أن تصدِّق وأنت صحیح شحیح، تَخشی الفقر وتأمل البقاء».(3)

«مردی حضور پیامبر(ص) آمد و گفت: ای پیامبر خدا، پاداش کدام صدقه بزرگتر است؟

فرمود: سوگند به پدرت از آن آگاه می‌شوی و آن این که، صدقه دهی در حالی که سالم هستی و به آن حرص داری، از فقر می‌ترسی و به فکر زیستن در آینده هستی».

2. مسلم در صحیح خود نقل می‌کند که:

«جاء رجل إلی رسول الله من نجد یسأل عن الإسلام، فقال رسول الله(ص): خمس صلوات فی الیوم واللیل.

فقال: هل علیّ غیرهنّ؟ قال:لا... إلاّ أن تطوع، وصیام شهر رمضان.

فقال: هل علیّ غیره؟

قال: لا... إلاّ أن تطوع، وذکر له رسول الله الزکاة.

فقال الرجل: هل علیّ غیره؟ قال: لا... إلاّ أن تُطوّع. فأدبر الرجل وهو یقول: والله لا أزید علی هذا ولا أنقص منه. فقال رسول الله(ص) : أفلح و أبیه إن صدق. أو قال: دخل الجنة وأبیه إن صدق.(4)

«مردی از اهل نجد به حضور پیامبر(ص) رسید و از اسلام سؤالاتی نمود، پیامبر(ص) فرمود پایه‌های اسلام امور زیر است:

الف. پنج نماز در روز و شب، مرد نجدی گفت: آیا غیر از این‌ها باز نمازهایی هست؟

فرمود: بلی! به طور مستحب.

ب. روزه ماه رمضان، آن مرد پرسید، غیر از آن باز روزه‌ای هست؟

فرمود: به طور مستحب.

ج. زکات، آن شخص پرسید آیا زکات دیگری هست؟

فرمود: به طور مستحب.

آن مرد حضور پیامبر را ترک کرد در حالی که می‌گفت نه کم می‌کنم و نه زیاد.

پیامبر(ص) بر پدر وی سوگند یاد کرد و گفت: سوگند به پدرش رستگار می‌شود، اگر راست بگوید.

یا فرمود: به پدرش سوگند که اگر راست بگوید وارد بهشت می‌شود».

پی نوشت ها:

1_(آل عمران/ 191.)

2_(حجر/ 72.)

3_( صحیح مسلم، ج3، ص 94، باب أفضل الصدقة از کتاب زکات.)

4_( صحیح مسلم، ج1، ص 32، باب ما هو الإسلام.)

منبع: ایسنا

211008