جایگاه معنوی و علمی امام صادق نزد علمای اهل سنت

عقیق: حجت الاسلام والمسلمین محمدجعفر طبسی در نوشتاری با عنوان «جایگاه معنوی و علمی امام جعفر صادق علیه السلام نزد علمای اهل سنت» آورده است:

بیست و پنجم شوال المکرم سالروز شهادت رئیس مذهب امام جعفر صادق علیه السلام است. شیخ مفید (ره) سن مبارک آن حضرت هنگام شهادت را ۶۵ سال ثبت کرده است. (ارشاد، ج ۲، ص ۱۷۹)

ایشان در طول زندگی پربرکتشان، از جایگاه بسیار ممتاز و والایی نزد مسلمانان برخوردار بوده‌اند؛ به طوری که هرکس از ایشان سخنی گفته، از شخصیت ایشان به نیکی یاد کرده است.

در این یادداشت کوتاه به اظهارنظر برخی از بزرگان اهل سنت درباره رئیس مذهب شیعه امام صادق (ع) پرداخته می شود.

۱. سخن ابوحنیفه (۱۵۰ ق)
او می نویسد: فقیه‌تر از او ندیدم، هیبتش مرا گرفت به طوری که هیبت منصور این گونه مرا تحت تأثیر قرار نداده بود. (الکاشف، ج ۱، ص ۱۳۹)

۲. سخن شافعی (۲۰۴ ق)
اسحاق بن ابراهیم بن راهویه (قرن سوم ق) می گوید که به شافعی گفتم: جعفر بن محمد را چگونه یافتی؟ گفت: او مورد اطمینان و ثقه است. (الجرح و التعدیل، ج ۲، ص ۴۸۷).

۳. سخن ابوزرعه رازی دمشقی (۲۶۴ ق)
عبدالرحمان بن ابی حاتم می گوید: از ابوزرعه سؤال شد که از بین جعفر بن محمد و پدرش علیهما السلام، و سهیل و پدرش، و علاء و پدرش کدام یک برتر هستند؟ او در پاسخ گفت: جعفر علیه السلام با دیگران قابل قیاس نیست. (یعنی امام صادق علیه السلام از دیگران بالاتر است). (تهذیب الکمال، ج ۵، ص ۷۸؛ و الجرح و التعدیل، ج ۲، ص ۴۸۷).

۴. سخن عمرو بن ابی المقدام
ابن عقده (۳۳۲ ق) با سندی از عمرو بن ابی المقدام نقل کرده که هر وقت به جعفر بن محمد علیه السلام نگاه می کردم، یقین پیدا می کردم که او از نسل و سلاله پیامبران است. (تهذیب الکمال، ج ۵، ص ۷۸).

۵. سخن یحیی بن معین (۲۳۳ ق)
ذهبی در میزان الإعتدال (ج ۱، ص ۴۱۵) به نقل از یحیی بن معین می گوید: «و روی عباس، عن یحیی قال: جعفر، ثقة مأمون»؛ ا"مام صادق علیه السلام مورد اعتماد و امین است."

۶. سخن ابوحاتم رازی (۳۲۷ ق)
ابوحاتم رازی می گوید: جعفر بن محمد علیه السلام مورد اعتماد است؛ و از شخصیتی همچون او نباید سؤال شود (زیرا شخصیت او برای همگان روشن و شناخته شده است).

۷. سخن ابن حبان (۳۵۴ ق)
ابن حبان می گوید: جعفر بن محمد علیه السلام از لحاظ فقه و علم و فضل، در زمره بزرگان اهل بیت است؛ و ثوری و مالک و شعبه، احادیث او را نقل می کنند. (کتاب الثقات، ج ۶، ص ۱۳۱)

۸. سخن ذهبی (۷۴۸ ق)
ذهبی در میزان الإعتدال (ج ۱، ص ۴۱۴) می گوید: ایشان یکی از امامان بزرگ و نیکوکار و راستگو و بلند مرتبه است؛ اما بخاری حدیثی از ایشان نقل نکرده است.
همان طور که ذهبی نوشته، متأسفانه بخاری از نقل حتی یک حدیث از امام صادق علیه السلام خودداری کرده است. همین بخاری در صحیحش از رئیس خوارج و مدح کننده قاتل امیر مؤمنان علی علیه السلام یعنی عمران بن حطّان سدوسی روایت نقل کرده است. (سیر أعلام النبلاء، ج ۴، ص ۲۱۴). در اینجا سؤالی که در ذهن هر مسلمان آزاد اندیش و بدون تعصّبات غلط نقش می بندد این است که چرا بخاری در نقل حدیث از امام صادق علیه السلام احتیاط می کند؛ اما در نقل حدیث از دشمنان دین احتیاط نمی کند؟!

۹. سخن ابن حجر عسقلانی (۸۵۲ ق)
او در کتاب تقریب التهذیب (ج ۱، ص ۱۳۲) در توصیف شخصیت امام صادق علیه السلام می گوید: ابو عبدالله، معروف به صادق، بسیار راستگو، فقیه و امام است.

۱۰. سخن احمد بن حجر (۹۷۴ ق)
ابن حجر هیتمی مکی شافعی مذهب نوشته است: به اندازه ای از جعفر صادق علیه السلام علوم مختلف را نقل کردند که آن علوم در تمام نقاط دنیا منتشر شد و شهرتش سراسر جهان را فرا گرفت؛ و بزرگانی همچون یحیی بن سعید و ابن جریح و مالک و سفیانین و ابو حنیفه و شعبه و ایوب سختیانی از او روایت کرده اند. (الصواعق المحرقه، ص ۱۲۰).

۱۱. سخن مصطفی رشدی (۱۳۰۹ ق)
مصطفی رشدی در کتاب روضة الندیه (ص ۱۲) با تشبیهاتی زیبا در وصف آن حضرت می نویسد: او جنگاور و سوارکار میدان دانش ها است؛ او غوّاص دریای سخن و مفهوم کلام است؛ بیشتر مردم با وجود اختلاف مذاهبشان، دانش های مختلف را از او نقل کرده اند به طوری که دانش های او در تمام دنیا منتشر شده و شهرتی جهانی یافته؛ اسامی اشخاصی که از او نقل کرده اند گردآوری شده و به چهار هزار نفر می رسد.

۱۲. سخن محمد عبدالغفار هاشمی (معاصر)
سید محمد عبدالغفار هاشمی افغانی از دانشمندان معاصر اهل سنت است که در کتاب أئمّة الهدی (ص ۱۱۷، چاپ مصر) می نویسد: به راستی که امام جعفر صادق علیه السلام دریایی موّاج در دانش بود؛ به طوری که چهار هزار نفر از مشایخ حدیث (به عنوان شاگرد) از آن حضرت کسب فیض و نقل حدیث کردند. برخی از این شاگردان بزرگان دانش هستند؛ مثل امام ابوحنیفه و امام مالک بن انس و امام سفیان ثوری و دیگر بزرگان. امام جعفر صادق علیه السلام انسانی زاهد و بسیار با تقوا و مستجاب الدعوه بود که کراماتِ روشن او در کتاب های مفصّل بیان شده است.

منبع:حوزه