چرا خودکشی در اسلام گناه کبیره است؟

عقیق:یکی از بدترین و شنیع‌ترین اقداماتی که برخی انسان‌ها در مواجهه با مشکلات و سختی‌های زندگی مرتکب آن می‌شوند، خودکشی است؛ مرگی که بر اساس آموزه‌های قرآن کریم و حدیث اهل بیت علیهم السلام به عنوان قتل و انسان‌کشی به حساب می‌آید و آثار و نتایج بسیار بدی در زندگی اخروی فرد و زندگی دنیایی اطرافیان و آشنایان او دارد.

در گفتگویی با دکتر محسن میرباقری، استاد قرآنی، ‌انجام دادیم به بررسی مرگ در اثر خودکشی پرداختیم. آن  طور که این محقق اسلامی توضیح می‌دهد، نگاه دنیایی ما این طور برایمان رقم می‌زند که کسی مرگ فوری دارد و یا برای کسی مرگ و جان دادن طولانی است. در عالم حقیقت این طور نیست و چون روح باقی و پایدار است، مراحل مرگ برای همه انسان‌ها یک نوع است و افرادی هم که اقدام به خودکشی می‌کنند، مراحل عذاب جان دادن را به طور مشخص دارند، چه از نگاه ما فوری جان بدهند و یا مدت جان دادن آنها طولانی باشد.

نوع مرگ افرادی که خودکشی می‌کنند چگونه است و چه تفاوتی با مرگ طبیعی دارد؟

کسی که خودکشی می‌کند همانند یک قاتل و محرم در پیشگاه خداوند حاضر می‌شود. چون او هم یک نفر را کشته است و آن فرد، ‌خود شخص است. بنابراین خودکشی همان قتل است و فرد قاتل محسوب می‌شود.

به همین دلیل است که بر اساس روایات این نکته مشخص می‌شود که کسی که خودکشی می‌کند بسیار سخت جان می‌دهد. وقتی فرشته‌های عذاب بر او نازل می‌شوند، آنها در حالی هستند که به خود ظلم کرده‌اند. چنانکه در قرآن کریم می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ ظَالِمِی أَنْفُسِهِمْ؛‌آنان که فرشتگان، جانشان را در حالی که ظالم به خود بوده‌اند می‌گیرند.»

و فرشتگان به آنها می‌گویند: «بَلَى إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ؛‌ آری، خداوند به آنچه انجام می‌دادید عالم است.» از کارهای بسیار زشت آن است که انسانی را بکشد، چراکه ما مسئول و نگهدارنده خود نیستیم بلکه بنده خدا هستیم و حضور ما در این دنیا برای آن است که رسم بندگی را به جا بیاوریم.

گاهی افراد در اثر دارو و یا موارد مخدر و... خودکشی می‌کند که در این صورت مرگ طولانی‌مدت دارد. اما اگر در اثر پرتاب شدن از جایی یا شلیک اسلحه خودکشی کند، آیا باز هم مراحل جان دادن او در عالم حقیقت طولانی است یا همان طور که ما در این دنیا می‌بینیم، مرگ فوری دارد و فوری جان می‌دهد؟

تفاوت زیادی در عالم حقیقت ندارد که مرگ و خودکشی چگونه رخ می‌دهد. به محض آنکه انسانی خودکشی می‌کند فرشته‌های عذاب را مشاهده می‌کند و رویدادها برای او اتفاق می‌افتد.

نگاه دنیایی ما این طور برایمان رقم می‌زند که کسی مرگ فوری دارد و یا برای کسی مرگ و جان دادن طولانی است. در عالم حقیقت این طور نیست و چون روح باقی و پایدار است، مراحل مرگ برای همه انسان‌ها یک نوع است و افرادی هم که اقدام به خودکشی می‌کنند، مراحل عذاب جان دادن را به طور مشخص دارند، چه از نگاه ما فوری جان بدهند و یا مدت جان دادن آنها طولانی باشد.

در سوره واقعه نیز حال محتضر ترسیم شده است که: «فَلَوْلَا إِذَا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ؛ وَأَنْتُمْ حِینَئِذٍ تَنْظُرُونَ؛ وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَیْهِ مِنْکُمْ وَ لکِنْ لا تُبْصِرُونَ؛‌ فَلَوْ لا إِنْ کُنْتُمْ غَیْرَ مَدینینَ؛ تَرْجِعُونَها إِنْ کُنْتُمْ صادِقینَ؛‌ و در آن هنگام خود نظاره‌گرید پس چرا هنگامی که جان کسی به گلو رسد و شما وقت مرگ (بر بالین آن مرده حاضرید و او را) می‌نگرید و ما به او از شما نزدیکتریم لیکن شما بصیرت ندارید. پس چرا اگر حیات به دست شما و طبیعت است و شما را آفریننده ای نیست، روح را دوباره به بدن مرده باز نمی‌گردانید اگر راست می‌گویید؟»

چرا در قرآن از لحظه مرگ به لحظه یقین تعبیر شده است؟

همان طور که اشاره کردید، از لحظه مرگ به لحظه یقین تعبیر شده چون در آن لحظه پرده‌ها از جلوی چشم کنار می‌رود و انسان با عالم حقیقت مواجه می‌شود. در سوره مدثر در این باره می‌فرماید: «وَكُنَّا نُكَذِّبُ بِیَوْمِ الدِّینِ؛ حَتَّى أَتَانَا الْیَقِینُ؛‌ و ما روز جزا را تکذیب می‌کردیم تا آنکه یقین (که ساعت مرگ است) بر ما فرا رسید.» در آن لحظه همه مومن می‌شوند ولی چه جای ایمان آوردن است؟!

در سوره حجر نیز از زمان مرگ به عنوان لحظه یقین تعبیر شده است. دلیل این موضوع چیست؟

در آیه 99 سوره مبارکه حجر می‌فرماید: «وَاعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى یَأْتِیَكَ الْیَقِینُ؛ و پروردگارت را تا هنگامی که تو را مرگ بیاید، بندگی کن.» درواقع لحظه مرگ برای همه افراد فارغ از دین و ایمان آنها، لحظه یقین است. البته افرادی که در این دنیا مؤمنانه زندگی کرده‌اند، آشنایی و انس بیشتری با عالم پس از مرگ دارند و این آشنایی موجب می‌شود در لحظات جان دادن، فشار و عذاب زیادی را متحمل نشوند.

اما کسانی که بدون توجه به عالم آخرت و زندگی حقیقی در این دنیا به سر می‌برند، در لحظات جان دادن و ورود به عالم دیگر، آنچه را می‌بینند برایشان آشنا نیست و در اثر گناهان دنیایی دچار فشار روحی زیادی می‌شوند.

منبع:تسنیم