چرا تریبون نمازجمعه نمی‌تواند برای نظام،سرمایه اجتماعی بسازد؟

عقیق:حجت الاسلام احمد رهدار استاد حوزه و دانشگاه، شب گذشته در برنامه جهان آرا که از شبکه افق پخش شد پیرامون موضوع آسیب شناسی نماز جمعه، اظهار داشت: در هر موضوع آسیب شناسانه ای لازم است این نکته گفته شود که انتقاد کردن بیانگر ندیدن همه خدمات و احیاناً اقدامات مثبت آن فرد و یا نهاد نیست، شاید به دور از انصاف باشد که گفته شود ائمه جمعه و شورای سیاستگذاری نماز جمعه اقدامات خوب و انقلابی نداشته است؛ بنابراین در این نقد مساله این است که آیا این نهاد از همه ظرفیت‌های خود در موقف انقلاب اسلامی استفاده کرده است یا خیر؟ که تقریباً اتفاق نظری که در این زمینه وجود دارد، پاسخ خیر است.

وی ادامه داد: بنده آرزو می‌کنم روزی در چنین برنامه‌ای یکی از عزیزان تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز در متن خود نهاد ائمه جمعه حضور داشته باشند تا گزارش‌ها و محدودیت‌هایی که در این نهاد وجود دارد را بیان کنند و بشنویم. چرا که همه دوست دارند نماز جمعه در قامت یک نهاد انقلابی مأموریت خود را جلو ببرد.

استاد حوزه و دانشگاه بیان داشت: مسأله‌ای که همه دلسوزان انقلاب را رنج داده این است که چرا تریبون نمازجمعه نمی‌تواند برای نظام سرمایه اجتماعی بسازد؟ نماز جمعه یک نهادی است که حسب فرض و حتی به حسب جایگاه ساختاری که دارد یک در جایگاه نهاد مدنی قرار می‌گیرد درست است که نهاد حکومتی محسوب می‌شود اما امام جمعه و آن شکل ساختاری و مأموریتی که برای آن تعریف شده گویا میانه حاکمیت و مردم و پل ارتباطی بین مردم با حاکمیت به حساب می‌آید. از این رو الگوی ارتباطات ائمه جمعه با مردم و توده آنان باید به گونه‌ای باشد که با همه طبقات اجتماعی شهر امکان ارتباط داشته باشد و بتواند به آنان امید دهد، همچنین از سوی دیگر بتواند مشاور امینی برای حکومت به شمار آید؛ بنابراین جایگاه نماز جمعه، جایگاه کمی نیست اما متأسفانه از این ظرفیت استفاده نشده و دلیل آن این است که روند نماز جمعه یک روند نزولی بوده است.

رهدار با بیان اینکه نماز جمعه یک عبادت سیاسی و اجتماعی است، گفت: وقتی مردم به نماز جمعه می‌روند باید این احساس را داشته باشند که در یک جمعی حاضر می‌شوند که قرار است از رخدادهای زمان و هفته‌ای که گذشت اطلاعاتی کسب کنند. در حالی که بسیاری از نخبگان وقتی می‌خواهند در نماز جمعه شرکت کنند دلیلشان از این حضور را انجام یک عبادت و فریضه می‌دانند چرا که از تریبون نماز جمعه آن سخنانی که برای نخبگان افق باز کند، مبنا دهد و باعث انگیزه خدمت و جهت دهی آنان شود، سخنی شنیده نمی‌شود. البته بعضاً ائمه جمعه‌ای در گوشه کنار کشور هستند که این وظیفه را انجام می‌دهند اما آن چیزی که درد را مضاعف می‌کند آن است که بعد از مدتی شنیده می‌شود همان امام جمعه‌های موفق که برای نظام تولید سرمایه و نیرو می‌کردند به دلیل آنکه از ریل ثابت تعریف شده در سیستم ائمه جمعه خارج شدند از این جایگاه عزل می‌شوند.

وی افزود: در شورای سیاست گذاری ائمه جمعه کشور ریل‌هایی گذاشته شود که ریل‌های تحولی، تیز و شتاب دهنده باشد تا بتواند به مردم امید و انگیزه دهد اما ظاهراً چنین نیست. تریبون نماز جمعه ظرفیت بالقوه و فوق العاده ای است که دارای جایگاه حقوقی و معنوی است که هدایت عمومی را بر عهده دارد که می‌تواند این ظرفیت جامعه را به سوی تمدن نوین اسلامی شتاب دهد.

جهت گیری کلان تریبون نماز جمعه باید تلاش برای تحقق تمدن نوین اسلامی است را نشانه برود

استاد حوزه و دانشگاه با تاکید بر اینکه جهت گیری کلان تریبون نماز جمعه باید بتواند یکی از مهمترین دغدغه انقلاب اسلامی که تلاش برای تحقق تمدن نوین اسلامی است را نشانه برود، عنوان کرد: شورای سیاست گذاری ائمه جمعه علی القاعده کارش این باشد که از تشتت جلوگیری کند و از تکثر جلوگیری نکند اما اگر ائمه جمعه با عنوان داعیه جلوگیری از تشتت بیاید در تکثر را از بین ببرد یعنی مانیفیست محتوایی بسازد و تشکیل دهد و بر اساس این مانیفیست ها بخواهد ائمه جمعه فکر کنند و حرف بزنند به این امید که می‌خواهد وحدت و انسجام ایجاد کند چنین نیست زیرا وحدت از جنس تکثر است.

رهدار ادامه داد: تمدن‌ها می‌خواهند همه ظرفیت‌های طبقات اجتماعی را در خود جمع کنند برای همین باید به گونه‌ای گسترده باشد و ظرفیت داشته باشد که بتواند همه ظرفیت‌های طبقات مختلف را در خود جمع کند و این اتفاق در نماز جمعه رخ نمی‌دهد. برای مثال زمانی که یک امام جمعه از ریل خارج می‌شود و به سمت آن تکثر می‌رود صداها بلند می‌شود.

وی با استناد به کلام امام خمینی (ره) مبنی بر اینکه تریبون نماز جمعه جای اینکه اختلافات به آنجا آورده شود نیست، تصریح کرد: این کلام به آن معنا نیست که یک امام جمعه فسادی را که در یک شهر سبب مفسد شده مردم شده را به بیان نکند که مبادا اختلاف از آن برداشت شود، یا برای مثال یکی بیاید و ثروت و بیت المال به غارت ببرد یا جابجا کند و امام جمعه از آن چیزی نگوید، این امور بیان اختلاف نیست بلکه بیان اهداف و فعالیت‌های یک جریان، تحریف و یا بر هم زنندگان ظرفیت‌های نظام است.

استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه نماز جمعه عرصه‌ای است که می‌تواند افکار عمومی را به میدان بکشاند، گفت: مردم و افکار عمومی سلاح و بستر هم افزای امام جمعه محسوب می‌شود، امام جمعه با رشد فکری مردم و حساس کردن سنسورهای افکار عمومی می‌تواند مطالباتی که در پشت پرده امکان پیگیری ندارد با استفاده از ظرفیت افکار عمومی تمامی آن مطالبات را محقق سازد یا با جریان‌های فساد مبارزه کند. امروز جنس فسادها بسیار پیچیده، باندی و سیستمی شده است و امام جمعه نمی‌تواند خود به تنهایی با این باندهای مخوف و پیچیده درگیر شود اما زمانی که افکار عمومی را با خود همراه می‌کند می‌تواند با هم افزایی این افکار عمومی قدرتمند در برابر فسادهای شبکه ای و سیستمی مانع ایجاد کرده و مانع فعالیت آنان شود. امیدوار هستیم سخنان حجت الاسلام علی اکبری این شائبه را در افکار عمومی به وجود نیاورد که بعضی از مسؤولان از بیدار شدن مردم بیمناک هستند. آخر چه اشکال دارد مردم در مسیر اقامه عدالت به جوش بیایند.

رهدار ادامه داد: برای مقابله با جریان‌های فساد و انحرافی تنها نمی‌شود به ظرفیت‌های قانونی بسنده کرد بلکه بهره گیری از ظرفیت مردم برای مقابله با این نوع جریان‌ها لازم است. جریان فساد بسیط نیست اما وقتی مردم وارد صحنه نشوند مفسدان به راحتی می‌توانند فساد کنند. ظرفیت قانون باید جهت دهنده و مسهل باشد. انتظار آن است که تریبون نماز جمعه خود را با جریان‌های فساد قانونی درگیر کند؛ بنابراین امام جمعه نمی‌تواند پس پرده برود و با مفسدان برخورد کند در حالی که اگر با افکار عمومی وارد شود می‌تواند مانع این فسادها در جامعه شود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: امامان جمعه افراد با تقوا و فاضلی هستند اما امام جمعه‌ای فقط فضل و تقوا نمی‌خواهد بلکه یک ویژگی و مهارت‌هایی نیز لازم دارد که ائمه جمعه باید داشته باشند. امروز نهاد امام جمعه در بهترین شرایط دانش بینان است مهارت پایه نیست؛ بنابراین لازم است مرکزی برای فراگیری این مهارت‌ها تأسیس شود.