پیامبر، امیرالمومنین و مومنین چگونه تربیت شدند؟

عقیق:مرحوم ‌آیت‌‌الله حاج آقا مجتبی تهرانی (ره) در یکی از سخنرانی‌های خود به شرح حدیثی از پیامبر(ص) می‌کند که در ادامه می‌خوانید: در روایت داریم: رُوِیَ عَن رَسُولِ اللهِ صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ الِهِ وَ سَلَّمَ قالَ: « اَدَّبنی رَبّی فَاَحسَنَ تَأدیبی» (بحار جلد ۱۶ صفحه ۲۱۰) پرودگار مرا تربیت کرد و بسیار زیبا و نیکو ادب کرد. در روایت دیگری هم داریم، قالَ عَلِیٍ اَمیرِ المؤمنین عَلَیهِ السَّلامُ: « إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (ص) أَدَّبَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ أَدَّبَنِی‌ وَ أَنَا أُؤَدِّبُ‌ الْمُؤْمِنِینَ‌ وَ أُوَرِّثُ‌ الْأَدَبَ الْمُکَرَّمِین» (بحار جلد ۷۴ صفحه ۲۶۷) رسول خدا را خداوند عزّوجلّ، تربیت کرد و پیامبر هم مرا ادب و تربیت کرد و من هم مؤمنین را ادب و تربیت می‌کنم و برای آنان آداب بزرگان را به میراث می‌گذارم.

اما روایت اوّل: پیغمبراکرم (صلی الله علیه و الهِ و سلَّم)، فرمودند: پروردگار، مرا تربیت کرد. او مرا ادبم کرد. من تربیت شده خدا هستم و مرا زیبا، بسیار زیبا تربیت کرد.« فَاَحسَنَ تَأدیبی» لذا پیغمبراکرم (صلی الله علیه و الهِ و سلَّم) مربّیٰ به تربیت الهی است، بدست خداوند تربیت شده است. این یک روایت از خود پیغمبراکرم (صلی الله علیه و الهِ و سلَّم) است.

علی (علیه‌السّلام)، در یک روایت دارند که حضرت فرمودند که: پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و الهِ و سلَّم) را خدا تربیت کرد. «اَدَّبَهُ لله» بعد دارد که امیرالمؤمنان فرمود: «وَ هُوَ اَدَّبَنی» پیغمبراکرم (صلی الله علیه و الهِ و سلَّم) هم مرا تربیت کرد، بنابراین پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و الهِ و سلَّم)، علی (علیه السّلام) را تربیت کرده است و علی (علیه السّلام)، مربّیٰ به تربیت نبوی است. پیغمبراکرم (صلی الله علیه و الهِ و سلَّم مربّیٰ) به تربیت الهی است؛ علی (علیه السّلام) مربّیٰ به تربیت نبوی است.

 بعد دارد علی علیه السّلام فرمود: «وَ اَنَا اٌؤَدِّبُ المؤمنین » من مؤمنین را تربیت می‌کنم.«وَ اُوَرِّثُ اَدَبَ المُکَرَّمینَ» و به آن‌ها ادب بزرگواران را منتقل می‌کنم و میراث می‌گذارم.

چرا حضرت فرمود «وَ اَنَا اٌؤَدِّبُ المؤمنین» اما « وَ اُوَرِّثُ اَدَبَ المُکَرَّمینَ» این جمله را اضافه می‌کند؟ در زمان حیاتش که تربیت می‌کرده است، اما علی (علیه السّلام) تا الی یوم القیامه چه کرده است؟

می‌گویند: فلانی میراث خوار فلانی است، به ارث می‌گذارد. می‌گوید: من می‌روم، درست است؟! ولی آن تربیت علویّم برای آن‌ها باقی می‌ماند. می‌فهمی چه می‌گویم؟! «وَ اُوَرِّثُ اَدَبَ المُکَرَّمینَ» به زیبایی بیان کلام علی توجّه کنید،‌ این زیبایی کلام برای این است. به میراث می‌گذارم.

بنابراین مؤمنین باید مربّیٰ به تربیت علوی باشند. یک تربیت الهی داریم، یک تربیت نبوی داریم، یک تربیت علوی داریم. پیغمبراکرم (صلی الله علیه و الهِ و سلَّم) مربّیٰ به تربیت الهی است؛ علی (علیه السّلام) مربّیٰ به تربیت نبوی است؛ مؤمنین باید مربّیٰ به تربیت علوی باشند. یعنی الگوی آن‌ها و روش آن‌ها، روشی علوی باشد. البته این هم، همان تربیت الهی است اما با واسطه است. مالِ پیغمبر بلاواسطه بود.

صوت این سخنرانی را در قالب پادکست زیر بشنوید: