چرا نباید با دشمن مذاکره کرد؟

عقیق: بخش عمده‌ای از آیات قرآن اختصاص به دشمن‌شناسی دارد. در این دست آیات، خداوند بارها اهل ایمان و در اصل سران نظام اسلامی را نسبت به عدم دوستی با دشمن و عدم اعتماد به آنها هشدار می‌دهد و در پاره‌ای موارد، یکی از شاخصه‌های مهم جامعۀ دینی را در عدم سازش با دشمنان خدا و دشمنان حدود الهی معرفی می‌کند. (مجادله22)

خداوند در این آیات، بدترین خلایق را همین کفاری معرفی می‌کند که عهد می‌کنند، اما هر بار زیر عهدشان می‌زنند. در آیات 55 و 56 سورۀ انفال می‌خوانیم «إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الَّذینَ کَفَرُوا فَهُمْ لا یُؤْمِنُونَ؛بی‌‏تردید، بدترین جنبندگان پیش خدا کسانی‌‏اند که کفر ورزیدند و ایمان نمی‏‌آورند»، «الَّذینَ عاهَدْتَ مِنْهُمْ ثُمَّ یَنْقُضُونَ عَهْدَهُمْ فی‏ کُلِّ مَرَّةٍ وَ هُمْ لا یَتَّقُونَ»همانها که از ایشان پیمان گرفتی، اما هر بار پیمان خود را می‏‌شکنند و [از خدا] پروا نمی‏‌کنند.»

همچنین در آیاتی دیگر، آن عده از مؤمنانی که از ترس تهدید دشمن، به سوی آنها شتاب می‌کنند، مریض‌دلان این امت معرفی می‌کند. در آیۀ 52 سورۀ مائده می‌خوانیم «فَتَرَى الَّذینَ فی‏ قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ یُسارِعُونَ فیهِمْ یَقُولُونَ نَخْشى‏ أَنْ تُصیبَنا دائِرَةٌ فَعَسَى اللَّهُ أَنْ یَأْتِیَ بِالْفَتْحِ أَوْ أَمْرٍ مِنْ عِنْدِهِ فَیُصْبِحُوا عَلى‏ ما أَسَرُّوا فی‏ أَنْفُسِهِمْ نادِمینَ؛می‌‏بینی کسانی که در دل‌هایشان بیماری است‏، در [دوستی‏] با آنان شتاب می‌‏ورزند، می‌‏گویند: «می‌‏ترسیم به ما حادثه ناگواری برسد.» امید است خدا از جانب خود فتح [منظور] یا امر دیگری را پیش آورد، تا [در نتیجه آنان‏] از آنچه در دل خود نهفته داشته‌‏اند پشیمان شوند.» در یکسری آیات، از تولّای نسبت به کفار پرهیز می‌دهد و از سوی دیگر مهم‌ترین شاخصه حزب‌الله را تولّای نسبت به خدا، رسول الله و خاندان عترت معرفی می‌کند: «وَ مَنْ یَتَوَلَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغالِبُونَ؛و هرکه خدا و پیامبر او و کسانی را که ایمان آورده‌‏اند ولیّ خود بداند، [پیروز است‏، چرا که‏] حزب خدا همان پیروزمندانند.»

نکتۀ جالب توجه در این آیات، وضوح و شفافیت پیام آنهاست به گونه‌ای که از ظاهر آیه می‌توان به نتیجه قطعی دست یافت تا هیچ‌گونه شک و شبهه و تأویلی از سوی مریض‌دلان صورت نگیرد؛ افزون بر آنکه این دست آیات، دارای نمونۀ تاریخی است و امت اسلام نه تنها در صدر اسلام بلکه در طی سالیان متمادی، خواصی را به خود دیده است که در برابر دشمن یا به تعبیر امروزی، در برابر غرب منفعل رفتار کرده و تسلیم تهدیدهای آنها شده‌اند. اما افسوس که هیچ‌گاه از قرآن و تاریخ عبرت نگرفتند و جا پای هم‌کیشان خودباختۀ خود نهادند.

بنابراین از دیدگاه قرآن، دیپلماسی ذلت، یعنی آنکه به دلیل ترس از تهدید دشمن، دست دوستی به‌سوی آنها دراز کنی و دشمن را همراز خود انتخاب کنی و به جای آن، از همرازان اصلی خود که همان مؤمنان هستند، رویگردان شوی. خداوند در این باره در آیه 144 نساء می‌فرماید «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا الْکافِرینَ أَوْلِیاءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنینَ أَتُریدُونَ أَنْ تَجْعَلُوا لِلَّهِ عَلَیْکُمْ سُلْطاناً مُبیناً» یعنی ای کسانی که ایمان آورده‏‌اید، به جای مؤمنان‏، کافران را به دوستی خود نگیرید. آیا می‏‌خواهید علیه خود حجّتی روشن برای خدا قرار دهید؟ و عجیب است که بلافاصله در آیۀ بعد به مسئلۀ منافقان پرداخته، می‌فرماید «إِنَّ الْمُنافِقینَ فِی الدَّرْکِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ وَ لَنْ تَجِدَ لَهُمْ نَصیراً» یعنی منافقان در فروترین درجات دوزخ‌اند و هرگز برای آنان یاوری نخواهی یافت‏.