آیا ذوالقرنین؛ پیامبر بود یا پادشاه؟

عقیق:قرآن کریم مشتمل بر معانی دقیق، تعالیم و حکمت‌هایی والا درباره حقیقت خلقت و اسرار هستی است که عمده مردم در عصر رسالت از درک آن ناتوان بودند. از این رو پیامبر اکرم (ص) و پس از ایشان مفسران به تبیین و شرح جزئیات آیات قرآن کریم می‌پرداختند. ما نیز با هدف آشنایی بیشتر با آیات الهی، هر روز به چند آیه از کلام الله با استناد به تفاسیر معتبر مفسران قرآن کریم می‌پردازیم.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

به نام خداوند رحمتگر مهربان

حَتَّىٰ إِذَا بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ وَجَدَهَا تَغْرُبُ فِی عَیْنٍ حَمِئَةٍ وَوَجَدَ عِنْدَهَا قَوْمًا ۗ قُلْنَا یَا ذَا الْقَرْنَیْنِ إِمَّا أَنْ تُعَذِّبَ وَإِمَّا أَنْ تَتَّخِذَ فِیهِمْ حُسْنًا

تا هنگامی که (در سیر خود) به مغرب رسید خورشید را (که در دریای محیط غروب می‌کرد) چنین یافت که در چشمه آب تیره‌ای رخ نهان می‌کند و آنجا قومی را یافت که (چون کافر بودند) به ذوالقرنین دستور دادیم که درباره این قوم یا قهر و عذاب (اگر ایمان نیاوردند) یا لطف و رحمت (اگر ایمان آرند) به جای آور.

تفسیر آیه ۸۶ سوره کهف

برخی از امام علی (ع) پرسیدند: «ذوالقرنین پیامبر بود یا پادشاه»؟ حضرت پاسخ داد: «او نه پیامبر بود و نه پادشاه، بلکه بنده‌ای بود که دوستدار خداوند شد و خداوند نیز او را دوست داشت و برای او خیرخواه بود و خداوند نیز برای او خیرخواه بود. خداوند، او را به سوی قومش فرستاد.

آنان بر شاخ راست او زدند و او تا زمانی که خداوند خواست، از دیدگانشان پنهان گشت. پس خداوند، او را دوباره فرستاد. آنان این بار بر شاخ چپ او زدند و او تا زمانی که خداوند خواست، از دیدگانشان پنهان شد. سپس خداوند، او را برای بار سوم فرستاد و در زمین مکنت بخشید.

در میان شما نیز کسی مانند او هست. مقصود حضرت، خودش بود او به غروب گاه خورشید رسید و آن را طوری یافت که انگار خورشید در چشمه تیره و گل‌آلودی فرو می‌رود؛ و در آن جا قومی را یافت؛ گفتیم: «ای ذو القرنین! آیا می‌خواهی [آنان]را مجازات کنی و یا روش نیکویی در مورد آن‌ها انتخاب نمایی»؟

پیام‌های آیه ۸۶ سوره کهف

۱-پیامبران و اولیای الهی برای حل مشکلات ونجات مردم، شخصاً قیام و اقدام می‌کردند و تنها به دعا اکتفا نمی‌کردند. «بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ»

۲-جهانگردیِ با شناخت وهدف، مورد تأیید است. «حَتّی إِذا بَلَغَ»

۳-ذوالقرنین پیامبر بود. زیرا مورد خطاب الهی قرار گرفته است. «قُلْنا یا ذَا الْقَرْنَیْنِ»

۴-گاهی باید به مدیران ورهبران اختیاراتی را تفویض کرد. «إِمّا أَنْ تُعَذِّبَ وَ إِمّا»؛ (اولیای خدا از سوی پروردگار، دارای اختیاراتی هستند.)

۵-کفر در مغرب زمین، سابقه‌ای بس طولانی دارد. «وَجَدَ عِنْدَها قَوْماً ... أَنْ تُعَذِّبَ»

۶-پیامبران نباید از مردم فاصله بگیرند. «تَتَّخِذَ فِیهِمْ حُسْناً»