شوهرداری خوب، جهاد زن است

عقیق:امیرمحسن شیخان ــ حجت‌الاسلام‌ والمسلمین شیخ حسین انصاریان استاد اخلاق، مفسّر و مترجم قرآن کریم، از آن منبری‌های محبوبی است که هم در بیان معارف اسلامی و شیعی، عالم و خبره است، و هم ید طولایی در روضه‌خوانی حضرت صدیقه کبری زهرا علیها السلام و حضرت امام حسین علیه السلام دارد. با او درباره‌ شاخصه‌های خانواده فاطمی و همین‌طور عوامل اصلی ظلم به اهل‌بیت علیهم السلام به گفت‌وگو نشستیم.

وقتی نظر او را درباره اختلاف روایات مطرح‌شده درباره زمان شهادت و ولادت اهل‌بیت(ع) به‌ویژه زمان شهادت حضرت فاطمه(ع) جویا شدیم، گفت:

به‌نظر من این اختلاف روایات برای شیعه رحمت است؛ چون اگر یک روزِ مشخص ذکر می‌شد، ما نیز همان شب و روز جلسه‌ای به‌یاد آن بزرگوار می‌گرفتیم و بعد تمام می‌شد، اما این اختلاف روایات موجب شد دو ماه در این کشور و برخی مناطق شیعه‌نشین دنیا برای امام‌حسین(ع)، حضرت فاطمه زهرا(ع) و سایر ائمه مجلس عزاداری و ذکر مصیبت برگزار می‌شود.

مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

* به‌نظر شما ویژگی‌های خانواده فاطمی(ع) چیست؟

برای فهم ویژگی خانواده فاطمی باید به متن زندگی صدیقه کبری(ع) دقت کرد. وقتی به متن زندگی این انسان بی‌نظیر دقت می‌کنیم، می‌بینیم بنای زندگی ایشان تشکیل‌شده از عناصر صددرصد مثبت است. ایشان به بهترین وجه ممکن ــ چه در ایام آرامش زندگی مثل زمان رسول خدا(ص) و چه در ایام ناآرامی زندگی و هجوم مشکلات و مصائب از سوی مردم آن زمان مخصوصاً آنهایی که تقریباً دست‌اندرکار بودند ــ در شوهرداری کار بی‌نظیری کردند.

آن بانوی بزرگ در زمان آرامی زندگی، همیشه برای اداره داخل خانه و معاش زندگی، فقط نگاه به درآمد حضرت امیرالمؤمنین(ع) داشت و هیچ‌گاه نگاهش به توقع خودش نبود که از شوهر یا اضافه بخواهد و یا چیزی بخواهد که در توان او نباشد؛ بنابراین هزینه زندگی را هماهنگ با درآمد امیرالمؤمنین(ع) کرده بود.

درآمد امیرالمؤمنین(ع) در روزگار اوایل هجرت به مدینه زیاد نبود، ایشان در مدینه جزو مهاجران بودند و به‌تعبیر امروز مغازه و یا کسب‌وکاری نداشتند. آن‌طور که در کتاب‌های مختلف نقل شده است، روزها به باغ‌ها می‌رفتند، اجیر می‌شدند و کارگری می‌کردند و از چاه‌های باغ ــ در مدینه هم باغ زیاد بود و هم چاه و کشاورزی خوبی هم داشت ــ آب می‌کشیدند و به‌پای درخت‌ها می‌ریختند و یا با آن به زراعت می‌پرداختند.

مزدی که هر روز پس از کار به ایشان داده می‌شد، 2 درهم بود، این نکته‌ای است که جوانان ما باید توجه ویژه‌ای به آن داشته باشند؛ جوانان ما نباید از کار کردن آن هم کارهای حلال عار داشته باشند، هرچند که با سواد و دارای مدارک علمی باشند اما ممکن است شرایط اقتضا کند که فرد با وجود مدارک تحصیلی بالا، کارگری کند. توجه جوانان ما باید به شخصیتی همچون امیرالمؤمنین(ع) که نفر دوم عالم خلقت بعد از رسول اکرم(ص) است، باشد، برای آن حضرت که داماد پیغمبر و شوهر فاطمه زهرا بود، هیچ مسئله‌ای نبود که بروند و کارگری کنند.

* مشوّق آن حضرت برای انجام این کارها چه بود؟

پیغمبر اکرم(ص) در روایات متعددی فرموده بودند کار عبادت است؛ انسان که نباید از عبادت فراری باشد، بعضی عبادت‌ها هم مزد دنیایی و هم مزد آخرتی دارد؛ مثل کار برای اداره امور زندگی. چه‌کسی گفته است که باید همه ما مدیر و وزیر و وکیل و... باشیم؟ آیا این رفتار صحیح است که در زمان بیکاری، مدارکمان را به‌رخ دیگران بکشانیم که مثلاً "من با این مدرک تحصیلی بروم در زمین کشاورزی کار کنم؟!"، نباید این رفتار را داشت؛ چراکه این رفتار، منفی و به‌دور از کرامت و اخلاق انسانی است.

خداوند اولین کارگر در عالم است

پس مردم باید در انتخاب کار و در موقعیت‌های مختلف، امیرالمؤمنین را الگو و سرمشق خود قرار دهند، حالا صدیقه کبری می‌بینند که حضرت به کارگری می‌روند، ایشان نه کارگری حضرت را ایراد و نه کارگری را کاری سبک و دور از شأن می‌دانند. خداوند متعال اولین کارگر در عالم است؛ در قرآن کریم «فعل» به خدا نسبت داده شده است «إِنَّ اللَّهَ یَفْعَلُ ما یُرِیدُ» (حج/14)، خدا کارگری کرد و کارش هم همین عالم هستی است، چه عیبی دارد که انسان اخلاق خداوندی داشته باشد؟

گاهی کار در روزگاری است که درآمد خوبی دارد و گاهی در روزگاری است که درآمد کمتری دارد؛ مثل الآن کشور ما از لحاظ اقتصادی به‌جهت تحمیلاتی که دشمن به ما کرده، در سختی قرار دارد، مثلاً حضرت زهرا می‌دید که شوهر امروز دو درهم درآمد دارد، لذا معیشت را متناسب با آن تنظیم می‌کرد، یک روز ممکن بود امیرالمؤمنین درآمد بیشتری داشته باشد اما با آن مقداری که نیاز دارند هماهنگ می‌کرد و امیرالمؤمنین باقی‌مانده آن را در راه خدا انفاق می‌کردند و حضرت زهرا نیز ایشان را به‌خاطر این عمل تشویق و دعا می‌کردند.

حضرت فاطمه(ع) همسری باکرامت برای امیرالمؤمنین(ع) بود

یکی دیگر از ویژگی‌های حضرت فاطمه زهرا این بود که نسبت به امیرالمؤمنین مثل برخی از خانم‌های روزگار ما حالت آمرّیت، حکومت و سلطنت به شوهر نداشت، بلکه همسر باکرامتی برای شوهر بود و می‌دانست آنچه شوهر از او می‌خواهد، مثبت است؛ بنابراین نه نمی‌گفت و شانه خالی نمی‌کرد. همین حرف‌هاست که بنیان‌های زندگی را در بسیاری از خانواده‌های ایرانی به‌هم ریخته است، این رفتارها موجب می‌شود مرد دیگر نتواند زندگی را تحمل کند و حتی ممکن است پس از ایجاد اختلاف، به طلاق نیز کشیده شود.

امیرالمؤمنین(ع) حتی یک‌بار هم در زندگی با حضرت زهرا(ع) به اختلاف برنخوردند؛ چون حضرت فاطمه خوب شوهرداری می‌کرد، مطیع شوهر بود ــ چون می‌دید هرچه شوهر می‌خواهد مثبت، درست و الهی است ــ حالا اگر زن متعهدی می‌بیند شوهر از او خواسته‌ای دارد که خلاف شرع است، نباید با دعوا، تلخی و ایجاد اختلاف و تنش با آن برخورد کرد، بلکه باید با ادب، احترام و نرمی آن را پیش ببرد.

جهاد زن، خوب شوهرداری‌کردن است

روزی ام‌ّسلمه از پیامبر اکرم(ص) پرسید: "چطور مردان می‌توانند به جنگ بروند، شهید و زخمی بشوند و از این طریق از بالاترین محبت‌‌ها و امتیازات الهی بهره‌مند شوند، پس ما خانم‌ها چه؟" حضرت فرمود: "شما هم جهاد دارید؛ آن هم جهادی مهم"، پیامبر اکرم در این باره فرمود: «جِهَادُ اَلْمَرْأَةِ حُسْنُ اَلتَّبَعُّلِ؛ خوب شوهرداری کردن جهاد شما است.»

مرد به جبهه می‌رود، جهاد می‌کند و مصداق آیه «فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِینَ عَلَى الْقَاعِدِینَ أَجْرًا عَظِیمًا» می‌شود، زن نیز در محیط خانه همچون صدیقه کبری اگر خوب شوهرداری کند، جهاد کرده است و از همان اجر عظیم بهره‌مند می‌شود.

یکی دیگر از ویژگی‌های آن حضرت این بود که به عبادت و علم بچه‌ها بسیار توجه می‌کرد، نه اینکه آنها را به مدرسه ببرد، نه، ائمه ما مدرسه ندیدند، بلکه حضرت فاطمه زهرا هر موقع متوجه می‌شدند پیامبر اکرم در مسجد سخنرانی دارند، بچه‌ها را تشویق می‌کردند به مسجد بروند تا از سخنان آن حضرت بهره‌مند بشوند. جالب است که وقتی بچه‌ها به خانه می‌آمدند، درس‌های گرفته‌شده از پیغمبر را برای مادر خود بیان می‌کردند. اگر خانواده‌ها این مجموعه شاخصه‌ها و ویژگی‌ها را در حد ظرفیت خودشان به محیط خانه و اعضای خانواده انتقال بدهند، زندگی پرنشاط، آرام، بی‌دغدغه و ادامه‌‌دار خواهد شد.

* به‌طور کلّی شما ظلم به حضرات معصومینعلیهم‌السلام را ناشی از چه عواملی می‌دانید؟

ظلم به اهل‌بیت ناشی از دو خُلق منفی بوده است؛ اول، «حسادت» که مردم تحمل عظمت اهل‌بیت را نداشتند البته نه همه مردم، مردمی که اهل دنیا و مادیات بودند و اسلام در وجودشان ریشه نکرده بود و دوم، «حبّ جاه و مقام» که موجب شد حکومت را ــ در ظاهر ــ از اهل‌بیت بگیرند. اَمویان، عباسیان و گذشتگان آنان تا زمان امام حسن عسکری(ع)، برای اینکه اهل‌بیت را خلع سلاح کنند هر ظلمی که توانستند در حق اهل‌بیت کردند تا نهایتاً هم به شهادت حضرت صدیقه کبری منتهی شد و هم به شهادت امیرالمؤمنین تا امام عسکری علیهم‌السّلام.

شیعیان از این شهادت‌ها به‌تشویق حضرات ائمه مخصوصاً امام سجاد، امام صادق، امام باقر و امام رضا علیهم‌السّلام سازندگی بسیار زیبایی کردند و ایام عزا در خانواده‌های خودشان جلسه می‌گرفتند و مداحان را دور هم جمع می‌کردند، گریه می‌کردند و می‌گریاندند، در زمان حیات ائمه این به‌صورت یک ریشه بود، وقتی غیبت صغری آغاز شد، دیگرْ ائمه در خانه نبودند که عزاداری کنند.

شیعه در این زمان خانه خود را محل عزای بر اهل‌بیت قرار داد، به‌تبع ائمه طاهرین جلسات مختلف برقرار شد. این مجالس آن‌قدر رونق گرفت و مملو از عاشقان و دلدادگان اهل‌بیت شد که دیگر جا برای حضور مردم وجود نداشت، لذا این مجالس به مساجد کشیده شد و به‌تدریج عاشقان اباعبدالله الحسین(ع) مکانی اختصاصی برای مجالس آن حضرت با عنوان حسینیه قرار دادند و بعد از آن هم جلسات ایام محرم، صفر، ماه مبارک رمضان، فاطمیه و... نیز شکل گرفت.

امروز این ریشه به درختی راست‌قامت و تنومند تبدیل شده است که شاخه‌ و برگ‌های آن به سراسر جهان رسیده است «الَمْ‌‌تَرَ کیفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا کَلِمَةً طَیِّبَةً کَشَجَرَةٍ طَیِّبَةٍ اَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِی السَّماءِ تُؤْتِی اُکُلَها کُلَّ حینٍ بِاِذْنِ رَبِّها»، میوه‌هایش فصلی نیست بلکه دائمی است، ریشه آن اهل‌بیت(ع) و فرع آن هم آثار عظیم وجودی آن بزرگواران است که به‌وسیله علما و عاشقان شیعه به مردم انتقال داده می‌شود.

اختلاف در زمان شهادت حضرت زهراء(ع) برای شیعه رحمت است

مثلاً می‌گویند زمان شهادت امام حسن مجتبی(ع) هفتم صفر است، علمای نجف نیز هفتم صفر را سالروز شهادت امام مجتبی می‌گرفتند، عده‌ای می‌گویند شهادت ایشان سیزدهم جمادی‌الثانی است، عده‌ای دیگر می‌گویند سوم جمادی‌الثانی است، در آن زمان رسم نبود که تاریخ ولادت یا وفات را یادداشت کنند و این را به مردم انتقال دهند. اگر در روایات برای ایام شهادت و ولادت ائمه معصومین(ع) تاریخ دقیقی وجود ندارد، به‌نظر من این اختلاف روایات برای شیعه رحمت است؛ چون اگر یک روزِ مشخص ذکر می‌شد، ما نیز همان شب و روز جلسه‌ای به‌یاد آن بزرگوار می‌گرفتیم و بعد تمام می‌شد، اما این اختلاف روایات موجب شد دو ماه در این کشور و برخی مناطق شیعه‌نشین دنیا برای امام حسین، حضرت فاطمه زهرا و سایر ائمه علیهم‌السّلام مجلس عزاداری و ذکر مصیبت برگزار می‌شود.

برگزاری این جلسات برکات بسیاری هم داشته است، به‌یاد دارم که در همین جلسات، با نام حضرت زهرا برای دختران آبرودار جهیزیه تهیه می‌شد، در خیلی از جلسات استان تهران با عنوان 18 سال عمر حضرت صدیقه طاهره(ع) در روز ولادت آن حضرت 18 جهیزیه کامل تهیه و به خانواده‌های مستحق اهدا می‌کردند. به‌نظر من این اختلاف روایات خیلی هم خوب است.

منبع:تسنیم