نفوذ وهابیت در بزرگ‌ترین اجتماع مذهبی مسلمانان شبه قاره

عقیق:اجتماع تبلیغی جماعت یا اجتماع رایوند؛ روستایی در ۲۵ کیلومتری لاهور در ایالت پنجاب پاکستان، هرساله در تاریخ ۳۱ اکتبر میلادی (آبان ماه) در منطقه‌ای در نزدیکی شهر لاهور تحت عنوان «رایوند» برگزار می‌شود و یکی از بزرگترین اجتماع مذهبی جهان به شمار می‌رود.

در این اجتماع هزاران نفر از شهرهای مختلف پاکستان و حتی از کشورهای مختلفی چون ایران، هند، بنگلادش، آمریکا، انگلیس، کانادا، عربستان و برخی کشورهای آفریقایی شرکت می‌کنند.

جماعت تبلیغی از اهل سنت دیوبندی حنفی هستند که به تبلیغ با سفر به نقاط دور افتاده اعتقاد دارند. جنبش فکری جماعت تبلیغی در سال ۱۹۲۶ توسط مولانا محمد الیاس کاندهلوی (۱۹۴۴- ۱۸۸۶) در هند بنیاد گذارده شد. مولانا محمد الیاس، تمامی مشکلات مسلمانان در این عصر را در فاصله گرفتن از دین می‌دانست و یقین داشت که باید با تمام قدرت، مردم را به دینداری دعوت کرد  تا جامعه‌ای دینی تشکیل شود.

مولانا کاندهلوی ابتدا به افراد میواتی منطقه‌‌ای در نزدیکی شهر دهلی، دین اسلام، آداب و رسوم آن را درس می‌داد و پس از مدتی احساس کرد با افزایش تعداد مسلمانان و گسترش آن در شهرهای مختلف، در آینده با کمبود مبلغین مواجه خواهد شد، بنابراین تصمیم گرفت در روش خود تغییراتی داده و در منطقه‌ای در نزدیکی شهر دهلی تحت عنوان نظام‌الدین، کار تبلیغ را آغاز کرد.

اولین جلسه تبلیغی جماعت در سال ۱۹۴۱ میلادی در کشور هند برگزار شد و تقریباً تعداد بیش از بیست و پنج هزار نفر در این جلسه شرکت کردند و پس از تشکیل کشورهای پاکستان و بنگلادش به سرعت گسترش یافت. اکنون بزرگترین اجلاس این اجتماع در کشورهای بنگلادش و پاکستان برگزار می‌شود.

گفته شده است که هدف از تشکیل جماعت تبلیغی ایجاد اصلاحاتی در میان مسلمانان بود. جنبش اسلامی و اصلاح‌طلبانه که «جماعت تبلیغی» نامیده می‌شود به دو گروه عمده در بریتانیا تقسیم شده است. یک گروه از مرکز مستقر در رایوند لاهور پاکستان تبعیت می‌کنند، در حالی که گروه دوم در مرکز مولانا نظام‌الدین در هند پیروی می‌کند.

اهداف اصلی این نهضت مشتمل بر شش اصل؛ پایبندی مسلمان به کلمه طیبه (شهادتین: لااله الا الله و محمد رسول الله)،  پایبندی به نماز، پایبندی به علم و ذکر، پایبندی به اکرام مسلم (احترام به دیگر مسلمانان)، پایبندی به اخلاص نیت و پایبندی به دعوت و تبلیغ است.

خطر نفوذ وهابیت در اجتماع تبلیغی جماعت

تمامی افراد ملحق به این نهضت یک هدف واحد دارند که تمامی مسلمانان جهان به احکام الهی و سنت حضرت رسول (ص) اطاعت کنند و زندگی خود را مطابق به تعالیم اسلامی و سنت نبوی بگذرانند. البته این نهضت برای افراد عموم و شرکت در این نهضت یک آیین و مقرراتی را نیز تعیین کرده است که طبق آن باید طرف ابتدا به مدت ۳ روز از خانه خود بیرون آمده و به کار تبلیغ بپردازد و سپس به مدت چهل روز، چهار ماه و حتی یکسال نیز در کار تبلیغ مشغول باشد. تمامی افراد این نهضت بر این باورند که این نهضت از هرگونه سیاست و تفرقه‌انگیزی پاک بوده و صحبت از اختلافات و سیاست کشور را امری ناپسندیده می‌دانند. با این وجود تمامی هزینه‌های این اجتماع توسط افراد خود این نهضت و دیگر افراد خیر تأمین می‌شود.

هر چند متولیان و برگزارکنندگان این اجتماع بزرگ، هدف آن را صرفاً تبلیغ دین اسلام می‌دانند، اما به نظر می‌رسد که در حاشیه این مراسم بزرگ که متشکل از شرکت‌کنندگانی از سراسر جهان و نیز ایران است، فرصتی برای دیدار گروه‌های افراطی از جمله وهابیت و اعضای آن در خلال این رویداد مهیا می‌باشد.

پی‌نوشت:

جماعت تبلیغی همانند بسیاری از جنبش‌ها و حرکت‌های مسلمانان هند در دوران استعمار انگلیس، ریشه در حرکت اصلاح‌طلبانه و احیاگرانه شاه ولی الله دهلوی دارد که هم زمان با آغاز سقوط قدرت سیاسی مسلمانان در هندوستان ظهور کرد. پس از آنکه انگلیسی‌ها قیام مردم هند را که متأثر از حرکت پیروان شاه ولی الله بود، در ۱۲۷۳/۱۸۵۷ سرکوب کردند، اغلب علمای مسلمان از مبارزه مستقیم با استعمار دست کشیدند و به رفع انحطاط داخلی پرداختند؛ از جمله محمد قاسم نانوتوی مکتب مذهبی دئوبند را در ۱۲۸۴ تأسیس کرد و به دنبال آن، شبکه‌ای از مدارس مذهبی زیر نظر علمای این مکتب در بسیاری از مناطق هندوستان به وجود آمد.

امروزه هند، پاکستان و بنگلادش، پایگاه‌های اصلی جماعت‌اند تا جایی که این جماعت در جهان به نام «جنبش تبلیغی شبه قاره» شناخته شده است. بزرگترین اجتماعات سالانه جماعت نیز در همین سه کشور برگزار می شود. اغلب جماعت‌های تبلیغی از همین سه کشور به دیگر کشورهای جهان می‌روند و در آن کشورها نیز هسته‌های اصلی تبلیغی جماعت را اتباع مهاجر همین سه کشور تشکیل می‌دهند. موضع جنبش شاه ولی الله دهلوی در قبال تشیع خصمانه بود، اما تبلیغی جماعت اغلب مخالفت آشکاری نسبت به این مذهب نشان نداده است. با این حال بسیاری از افراد و گروه‌هایی که تفکر ضد شیعی دارند، مانند اعضای جمعیت العلمای اسلام پاکستان پیوسته با جماعت ارتباط دارند و فعالان جماعت نیز در انتخابات مختلف پاکستان معمولاً به همین حزب رأی می‌دهند. 

منبع:فارس