انتقاد از کم‌تحرکی دیپلماسی ایران درباره کشمیر

عقیق:منطقه کشمیر طی دهه‌های اخیر با سیاست‌های انگلیس خبیث مورد نزاع دو کشور هند و پاکستان قرار گرفته است. کشمیر منطقه‌ای واقع در شمال شبه‌قاره هند در دامنه کوه‌های هیمالیا است که تا پیش از استقلال پاکستان، امیرنشینی تحت‌الحمایه بریتانیا بود. در 1947 میلادی پس از اینکه مهاراجه کشمیر از پیوستن به پاکستان خودداری کرد، اختلاف بر سر مالکیت کشمیر به درگیری‌های دامنه‌داری بین دولت هند و پاکستان انجامید؛ درنتیجه بخش‌هایی از شمال کشمیر شامل کشمیر آزاد و گلگت ــ بلتستان تحت حمایت دولت پاکستان و منطقه جامو و کشمیر و لداخ در کنترل دولت هند درآمد.

بین مسلمانان کشمیر جمعیتی متعلق به شیعیان است که سابقه حضور آنان به سده هشتم بازمی‌گردد، از این جهت برپایی مراسم‌های آیینی و مذهبی از سنت‌های این سرزمین شمرده می‌شود.

برای شناخت بیشتر وضعیت فکری و فرهنگی و نیز اندیشه سیاسی کشمیر، با انوشه گیلانی‌نژاد، مدیرکل سابق خبر برون‌مرزی صدا و سیما و از دانشجویان سابق و فعال شبه‌قاره هند به گفت‌وگو نشستیم.

مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

* شما از دانشجویان سابق و فعال شبه‌قاره هند بوده‌اید، لطفاً ابتدا درباره وضعیت فرهنگی کشمیر توضیح دهید. درباره حال‌وهوای شیعیان در ایام محرم در این منطقه برایمان بگویید.

قبل از پیروزیِ انقلاب اسلامی بر طاغوتِ زمانه، در دهۀ 50 وقتی برای تحصیل به هند رفتم، جالب بود که اکثرِ دانشجویان قدیمی، از خاطرات سفر به کشمیرِ بهشت‌گونه سخن می‌گفتند و علاقه داشتند که باز هم به آنجا سفر کنند. با دانشجویانِ هندیِ همکلاسی هم که صحبت می‌کردیم، با افتخار از سرزمین بسیار زیبایِ کشمیرِ پُربرکت سخن‌ها می‌گفتند. کشمیر در دنیا نظیر ندارد.

درۀ جامو و کشمیر، به‌علت شباهت هوا و زمین و محیط آن سامان به ایران را، ایران کوچک می‌نامند. یا به‌قولِ دانشجویان عَرب‌زبان، ایرانِ صغیر. البته در بسیاری از معماری و مهندسیِ بناها و باغات همچنین قالی کشمیر و کاردستی‌ها، تأثیر اندیشه و هنر ایران مشهود است شاید به‌دلیل اینکه سالیانِ دراز، این خطۀ مؤمن‌پرور، متعلق به ایرانِ عزیز بود و نقشه‌های بین‌المللی ایران در سال 1814 میلادی، گواه این موضوع است.

می‌دانید که کشمیرِ در ناحیۀ هند که به نامِ جامو و کشمیر خوانده می‌شود، منطقه‌ای است که اکثریتِ ساکنان آن را مسلمانانِ رشید و بامحبتی تشکیل می‌دهند، از 3 بخش به‌نام‌های جامو، کشمیر و لاداخ تشکیل شده است. در کشمیر که مرکزش سرینگر است مسلمانان در اکثریت هستند، یعنی 97 درصد مردم مسلمانند. درجامو تعداد هندوها غلبه دارد، ولی 40 درصدشان از مسلمانانند.

ناگفته نماند در زمان استقلال هند و پاکستان، (اوت 1947 میلادی) براساسِ توافق‌هایی که انجام شد مناطق پرجمعیتی که مسلمانان در اکثریت بودند به پاکستان و مناطقی که هندونشین بودند به هندوستان تعلق گرفت.

می‌دانید که عشق و ارادت به ساحت مقدس امام حسین علیه‌السلام مختص مکان و افرادِ خاص نیست بلکه حُب و عشق به سیدالشهدا در جای جای زمین و نهادِ آدم‌های شرافتمند موج می‌زند.  یکی از این مکان‌ها کشمیر عزیز بود که طی سال‌هایی که از اخبار آنجا آگاه بودیم، شور حسینی در آنها موج می‌زد و این حس‌وحال‌شان تاکنون تداوم دارد طوری که هرساله شیعیان آنجا با شور بسیار، مراسمِ حسینیِ باشکوهی تدارک می‌بینند و عشاق برای مظلومیت مولایشان به خیابانها ریخته و بر سر و سینه می‌زنند و بسیاری از غیرمسلمانانِ هندی و توریست‌های خارجی، در آنجا با دسته‌جات عزاداری همراهی و هماهنگی دارند و این مسئله مایه تسکین روح و جان خسته و غم‌زده اما در عین حال انقلابی آنهاست.

اتفاقاً ساکنان لاداخ که از مناطق متعلق به کشمیر است، از بوداییان هند و با 48 درصد مسلمان هستند که این بوداییان، از شیفتگانِ باوفایِ سیدالشهدا(ع) هستند که در مراسم محرم و به‌خصوص روز عاشورا بسیار باشکوه شرکت می‌کنند؛ یعنی درمجموع اکثریتِ جامو و کشمیر مسلمان هستند، مسلمانانی مهربان و سخت‌کوش و میهمان‌نواز، اما امروز کشمیری‌های نجیب و عاشقِ نیکی و پاکی اهل‌بیت علیهم‌السلام خودشان هم مصیبت‌زده و غارت شده‌اند.

بیشتر بخوانید

• ادامه حبس خانگی مردم کشمیر توسط نظامیان هندی علی‌رغم گذشت 21 روز

• بحران کشمیر گریبان دهلی‌نو را هم گرفت؛ اقتصاد هند به بدترین وضع در 70 سال اخیر رسید

• روحانی پاکستانی: ایران و پاکستان برای حل مسئله کشمیر تلاش کنند

حزب فعلی هند همزیستی مسالمت‌آمیز را بر هم زد

* آن‌گونه که از شواهد تاریخی این سرزمین برمی‌آید گویی هیچ دولتی به‌اندازه دولت فعلی هند، کشمیر را با خطر مواجه نکرده است.

طبیعی هم هست، چرا که او عضو حزب «بی‌جی‌پی (BJP)» یا «بهاراتیا جاناتا» هند است که گرایش شدید نژادپرستانه دارد. او عملی انجام داد که سابقۀ همزیستی مسالمت‌آمیزِ اقوام این کشور عضو غیرمتعهدها را مخدوش کرد و تعجب و افسوس همگان را برانگیخت. دولت کنونیِ هند، کاری کرد که با هیچ یک از قوانین داخلی خود و قوانین بین‌الملل همخوانی نداشته و ندارد.

توجه دارید: جنبش استقلال‌طلبی هند، سلسله‌ای از انقلابهایی بود که به‌واسطۀ اقشار مختلف و شریفِ هندوستان با هر دین و آیین و زبان، در جنگ با امپراتوری انگلیس خبیث، بر سرِ استقلال سیاسی هند صورت گرفت تا مستعمرۀ فراماسونرها نماند. جنبشِ انقلابی از شورش 1857 میلادی آغاز شد و سرانجام هند در 15 اوت 1947 بعد از خونریزی‌های فراوان از طریق مبارزۀ مسالمت‌آمیز و نافرمانی مدنی، به استقلال دست یافت، و اصل 370 قانون اساسی هند ناظر بر تأیید خودمختاری کشمیر شد؛ لذا لغو خودمختاری کشمیر توسط دولتِ افراطیِ کنونیِ هند، ایرادات اجرایی داشته و با یک رشته مانع‌های حقوقی مواجه است، زیرا بر اساس قانون اساسی هند، هر نوع تغییری در اصل 370قانون اساسی باید با مشورت و رضایت دستگاه قانونگذاری کشمیر صورت بگیرد، ولی حالا این اتفاق نیفتاده است؛ یعنی مدام خلاف قانون اساسیِ مصوبِ مردم، تصمیم و عمل می‌شود و ناراحتی آحاد مردم را در پی دارد و دشمنان همزیستیِ مسالمت‌آمیزِ مسلمانان و هندوها را شاد می‌کند.

پس اقدام دولت مرکزی کنونی هند، نه‌تنها ایراد اجرایی دارد، بلکه با یک سلسله موانع حقوقی هم روبه‌رو است.

بیشتر بخوانید

• امام خامنه‌ای در دیدار هیئت دولت: مسئولان به تولید داخلی توجه کنند/ وضعیت کنونی کشمیر نتیجه اقدامات انگلیس خبیث است

* همان طور که مشخص است کشمیر همواره مورد نزاع کشور هند و پاکستان است به‌گونه‌ای که این مسئله موجبات ناآرامی‌های مدام در این سرزمین را فراهم کرده است، به‌نظر شما پشت‌پرده این ماجرا چه قضیه‌ای نهفته است؟

درباره کشمیر، انگلیسِ خبیث از سال‌های دور اقداماتی کرد تا وضعیت کشمیر نامشخص بماند؛ لذا خودمختاریِ صوری اعلام شد تا همواره استخوان لای زخم بماند و ساکنانش هرگز روی آسایش و امنیت را نبینند؛ چرا که پاکستانی‌ها و هندی‌ها هر کدام مدعی کشمیرند. این قضیه اوج توطئه علیه دو سرزمین است. البته نقش عوامل نفوذ در این مسائل همواره پررنگ است.

البته پاکستانی‌ها این موضوع را به شورای امنیت بردند و قطعنامه شورای امنیت دال بر این بود که در کشمیر همه‌پرسی صورت گیرد، اما متأسفانه تاکنون هند از این حقّ مسلّم انسانی، جلوگیری کرده است و در کشمیر نیمه خودمختاری حاکم بود. ناگفته نماند، در قانون اساسی هند هم اصلی به‌نام اصل 370 تعریف شده که ناظر بر تأیید نیمه‌خودمختاری در کشمیر است. طبق این قانون، کشمیر جز در 3 مورد سیاست خارجی، امور نظامی و ارتباطات دارای خودمختاری است که حالا این قانون نادیده گرفته شده است.

درضمن، یکی از بخش‌های اصل 370 قانون اساسی این چنین است که خرید مستغلات و املاک در منطقه کشمیر توسط غیرکشمیری‌ها مجاز نیست، یعنی به‌نوعی مهاجرت به این منطقه توسط غیرکشمیری‌ها محدود شد.

حال یکی از خطاها و اقدامات دولتِ «بی‌جی‌پی» به‌رهبری نارندرا مودی، نادیده گرفتن قانون اساسیِ پذیرفته‌شده از سوی مردم، با آزار و اذیت مسلمانان و فتنه‌انگیزی‌های بسیار آنهاست که موجب شد بافت جمعیتی کشمیر مظلوم را تغییر دهند.

مثلاً رسانه‌ها فاش کردند که سربازان افراطی هندو را که به کشمیر گسیل شده‌اند، با خانواده‌هایشان به آنجا کوچ داده‌اند و به‌بهانه‌های گوناگون زمین و باغ و مغازه و... مسلمانان را گرفته و به هندوهای افراطیِ مهاجر مهاجم می‌دهند، تا ترکیب جمعیتی کشمیر که اکثریت‌شان مسلمان هستند، تغییر یابد و رادیکالهای هندو بر آن مسلط شوند.
یا به‌بهانه‌های واهی و موهوم، مردم و اندیشمندان و افراد مستقل را دستگیر کرده، شکنجه و محکوم می‌کنند و بلافاصله، تمام اموال و دارایی‌هایشان از آنها گرفته می‌شود و به هندوهای مهاجر مهاجم می‌دهند؛ البته اگر آن اشخاص را نکشند یا مفقودش نکنند.

فراموش نکنیم طبق قانون اساسی، هر نوع تغییری در اصل 370 قانون اساسی هند باید با مشورت و رضایت دستگاه قانونگذاری کشمیر صورت بگیرد؛ ولی این اتفاق هم نیفتاده و دولت افراطی بدان توجه نمی‌کند.

قطع امکانات ارتباطی کشمیر در راستای بایکوت رسانه‌ای است

دشمنانِ اتحاد و یک‌پارچگیِ مردم هند، دولت کنونیِ متفق با آمریکا و اسرائیل را تشویق می‌کنند تا رهبران برجسته و متفکر و مردمی یا سیاسی کشمیر را تحت بازداشت خانگی قرار داده، یا بازداشت کنند و تحت شکنجه  قرار دهند و از آنجایی که به‌شدت می‌هراسند تا خبرنگاران و اهل رسانه به آنجا قدم گذارند و وقایع را مستند ثبت و اعلام کنند،تمام امکانات ارتباطی مردم، اعم از تلفن و اینترنت... را قطع کرده‌اند، همان‌طور که فاجعۀ میانمار را شاهد بودیم یا در نیجریه دیدیم.

اقدامات ضروری که دولت ایران در قبال کشمیر می‌تواند انجام دهد

به‌نظر شما در چنین شرایطی مسئولان امور خارجه ما باید چه اقدامی انجام دهند؟

کاش دولت ما هم اقدام عملی را پی می‌گرفت تا موجب سربلندی مان می‌شد. مگر نمی‌شد به سازمان ملل و دستگاه حقوق بشرش شکایت و درخواست نشست می‌کردیم؟ یا به کشورهای عضو غیرمتعهد‌ها فراخوان می‌دادیم و سران بین‌المجالس را برای هم‌اندیشی دعوت می‌کردیم. همچنین می‌توانیم زمینه را برای نشست‌های اساتید دانشگاه‌ها و دانشجویان داخلی و خارجی فراهم کنیم. از دیگر سو تشکیلات زنان را یاری کنیم تا به‌اتفاق زنان کشورهای مسلمان به صحنه آیند و مظلومیت دختران و زنان و مادران کشمیر را بازگو کنند و یا  گروه‌های مردم‌نهاد را تشویق به به صحنه آمدن کنیم. در قشر هنرمندان، هنرمندان خود را به یاری طلبیم تا با ابزار گوناگون هنر، به یاری شیعیان حسین‌بن علی(ع) بشتابند.