درس‌هایی از ازدواج نمونه در اسلام

عقیق:حجت‌الاسلام والمسلمین معصومی در گفت‌وگویی اظهار کرد: وصلت حضرت زهرا(س) و حضرت علی (ع) نمونه‌ای کامل برای انتخاب همسر، انجام مراسم عروسی و تشکیل یک خانواده آسمانی محسوب می‌شود.

انتخاب همسر و خواستگاری

وی ادامه داد:نخستین مرحله تشکیل یک خانواده، انتخاب صحیح است. انتخاب درست برای یک مرد، شناسایی مورد مناسب برای خواستگاری رفتن است و برای خانم، پاسخ مثبت به یک خواستگار مطلوب است. حضرت زهرا (س) خواستگاران زیادی حتی متمول و با موقعیت‌های اجتماعی خوب داشتند خواستگارانی که حاضر بودند بهترین خانه‌ها و بیشترین امکانات را در اختیار همسر خود قرار دهند. ابوبکر، عمر و عبدالرحمن‌بن‌عوف از خواستگاران حضرت فاطمه (س) بودند، اما پیامبراکرم (ص) به هیچکدام جواب مثبت ندادند و می‎‌فرمودند که ازدواج دخترم دست خداست و منتظر ابلاغ خواست و قضای او هستم. در این زمان امام علی (ع) به دنبال همسر مناسبی بود، به هرکسی راضی نمی‌شد و البته از لحاظ مالی نیز ضعیف بود. مهاجران پیشنهاد دادند که به خواستگاری حضرت زهرا (ع) برود حضرت به علت وضع نابسامان مالی پیشنهاد را نپذیرفت. مهاجران به او گفتند: که پیامبر(ص) از تو چیزی نمی‌خواهد. سرانجام حضرت علی نزد رسول خدا (س) رفت ولی از روی شرم، نتوانست درخواست خود را بگوید. تا آنکه در مرتبه سوم بالاخره خواسته‌اش را مطرح کرد و حضرت زهرا(س) را از پدرش خواستگاری کرد. در مقابل پیامبراز "آن حضرت پرسید: آیا چیزی داری؟ علی(ع) عرض کرد: ای رسول خدا چیزی جز زره‌ام ندارم. پیامبر(ص)، فاطمه(س) را به دوازده و نیم اوقیۀ طلا مهریه به ازدواج ایشان درآورد و زره‌اش را به وی باز گردانید. پس از رضایت پیامبر(ص) به همسری حضرت زهرا(س) و حضرت علی (ع) برخی از مهاجران ناراحت شدند و گلایه کردند. پیامبر در جواب آنها فرمود: من فاطمه را به علی ندادم؛ خدا او را به علی داد. پس از خواستگاری حضرت رسول اکرم (ص) خطبه عقد را اجرا کردند.

معصومی در ادامه با اشاره به درس‌هایی از ازدواج امام علی(ع)  و حضرت زهرا(س) در جامعه امروز گفت: انتخاب صحیح همسر؛ آسان گرفتن شرایط ازدواج؛ پذیرفتن خواستگار مناسب از اخلاق خوب؛ ساده گرفتن مهریه و مراسم عروسی؛ همکاری خانواده‌های عروس و داماد برای برپایی جشن؛ توکل به خداوند در تمام مراحل ازدواج؛ توجه نکردن به حرف مردم برای پذیرش و رد خواستگار.

مهریه و جهزیه

وی خاطرنشان کرد: در حدیثی از امام رضا (ع) میزان مهریه حضرت زهرا(س) چیزی به ارزش ۵۰۰ درهم (سکه نقره) ذکر شده است. امام علی(ع) نیز مهریه را با فروش یک کالا تهیه کرد و در اختیار پیامبر(ص) گذاشت. پیامبر نیز از آن مبلغ مقداری را به بلال دادند و فرمودند: با این برای دخترم عطر بخر و الباقی را در اختیار ابوبکر گذاشتند و فرمودند: با این پول آنچه دخترم برای زندگی به آن نیازمند است را تهیه کن. عمار و برخی از صحابه نیز به همراه ابوبکر برای تهیه جهزیه رفتند.همانطور که در تاریخ ذکر شده است هیچ وسیله اضافی یا کم کاربرد و یا تجملاتی در جهیزیه حضرت زهرا (ع) وجود ندارد.

این کارشناس و خطیب دینی در ادامه با اشاره به درس‌هایی از جهزیه حضرت زهرا(س) ادامه داد: مشخص کردن مهریه‌ای که قابل پرداخت و در توان داماد باشد؛ جهیزیه یعنی وسایل ضروری برای تشکیل زندگی.

 او گفت: تقسیم شادی‌ها با دیگران یک سنت نیک و روش خوبان است. عروسی نیزیکی از قسمت‌های زیبا و شادی‌آفرین زندگی است. پیامبر اکرم (ص) شب عروسی حضرت زهرا(س) و حضرت علی (ع) بلال را خواست و به وی فرمود: حال که ازدواج دخترم، با پسرعمویم است، دوست دارم و از سنت‌های امت من این است که در ازدواج ولِیمه بدهند. پس برو و یک گوسفند و پنج مُدّ جو تهیه کن تا مهاجران و انصار را دعوت کنم. بعد از آماده شدن غذا مردان دسته دسته به مسجد می‌آمدند، غذا می‌خوردند و می‌رفتند. وقتی همه مردان غذا خوردند، مقداری غذا باقی ماند، پیامبر(ص) آن غذا را متبرک کرده و برای زنان فرستادند. پس از ولیمه رسول خدا(ص) به همراه علی(ع) به خانه آمده و فاطمه (ع) را صدا زدند. وقتی حضرت زهرا(س) آمدند، پیامبر(ص) به دخترشان فرمودند: نزدیک بیا. حضرت فاطمه(س) نزدیک شدند و پیامبر دست او را در دستان امام علی(ع) گذاشتند و به دختر خویش فرمودند: به خدا قسم که من در حق تو کوتاهی نکرده‌ام و قدر تو را گرامی داشته و تو را به تزویج بهترین فردِ خاندانم در آورده‌ام و به خدا سوگند که تو را به تزویج کسی در آورده‌ام که سید و آقای دنیا و آخرت و از صالحان است ... به سوی خانه خودتان بروید. خداوند این ازدواج را بر شما مبارک گرداند و کارهایتان را اصلاح کند.

معصومی در ادامه با اشاره به درس‌هایی از عروسی حضرت زهرا(س) برای جامعه امروز ادامه داد: غذا دادن و دعوت برای ولیمه عروسی اما به دور از تجملات. اعلان و جشن عروسی ساده برگزار شود؛ انجام اموری برای ایجاد علاقه و عشق بین عروس و داماد؛ یکی از حقوق دختر بر پدر، انتخاب همسری شایسته است؛  دعا در حق زوج‌ها و خوشبختی آنان.

آثار سازنده ازدواج بر فرد

وی تاکید کرد: ازدواج را می‌توان همانند یک سرمایه اجتماعی تلقی کرد که زن و مرد بر پایه یک سلسله باورها، ارزش‌ها و روابط اجتماعی به طور مشترک سرمایه‌گذاری می‌کنند، هرچقدر که قدرت ریسک و خطرپذیری این سرمایه‌گذاری کمتر باشد، پیامدهای آن قابل پیش‌بینی و احتمالاً مطلوب است و برعکس هرچه قدرت خطرپذیری آن افزایش یابد، پیامدهای آن در زندگی فردی و اجتماعی زنان و مردان، غیرقابل پیش‌بینی و احتمالاً ‌نامطلوب است. ازدواجی که در شرایط مناسب اجتماعی، بر پایه عشق، ایمان، اعتماد و تعهدات متقابل اسـتوار شده و مبتنی بـر سیستم پیچیـده‌ای از وابستگی‌های دو جانبه است، پیامدهای اجتماعی آن نیز قابل پیش‌بینی و مطلوب خواهد بود، لذا خطرپذیری آن نیز کاهش می‌یابد.

معصومی یادآور شد: ازدواج، اولین گام یک فرد برای ایجاد و تکوین زندگی مشترک با فردی از جنس مخالف است. چنانچه این گام در زمان مناسب و به شکل صحیح و سنجیده برداشته شود کارکردهای مناسب آن در طول زندگی مشترک هویدا خواهد شد. هر چه کارکردهای مناسب ازدواج در زندگی زنان و مردان بیشتر باشد خانواده‌های معطوف به این گونه ازدواج‌ها، سالم‌تر و مستحکم‌تر بوده و در نتیجه جامعه مشتمل بر این گونه خانواده‌ها نیز دارای انسجام و همبستگی زیاد و نظم اجتماعی مطلوب خواهد بود.

این استاد حوزه و دانشگاه افزود: هیچ انسانی به تنهایی کامل نیست و پیوسته در جهت جبران کمبود خویش تلاش می‌کند. جوان در پی رسیدن به استقلال فکری است؛ برای جبران نواقص و تأمین نیازهای بی‌شمار خود به سوی ازدواج سوق داده می‌شود و با گزینش همسری مناسب و شایسته، موجبات رشد و تکامل خویش را فراهم می‌کند و با احساس مسئولیت اجتماعی، تمام هوش، ابتکار و استعدادهای خویش را بکار گرفته و بسیاری از شایستگی‌ها و توانمندی‌های نهفته در درونش را شکوفا می‌سازد.

تسکین

وی گفت: مهم‌ترین نیازی که بر اثر ازدواج تأمین می‌شود، نیاز به آرامش و احساس امنیت و آسودگی است. این نیاز که در سرشت آدمی ریشه دارد، چنان مهم است که خداوند در بیان فلسفه ازدواج می‌فرماید: «از آیات و نشانه‌های خداوند این است که برای شما از جنس خودتان، همسرانی قرار دادیم، تا در کنار آنان آرامش یابید.» بنابراین، همسر موجب آرامش و امنیت خاطر و محیط خانه، وسیله آرامش روحی زن و مرد قرار داده شده است. در اوایـل جـوانی احساس تنـهایی، بیهودگی و نـداشتن پنـاهگاه، انسـان را فـرا می‌گیـرد و ازدواج با همسری شایسته، این احساس را از بین می‌برد و فرد را به آرامش روحی می‌رساند.

تولید نسل

عضو هیات مدیره انجمن علمی مهدویت حوزه ادامه داد: از ثمرات اصلی ازدواج، وجود فرزندان و بقای نسل آدمی است که مطابق با هدف آفـرینش اسـت و زوج‌ها از طریق فـرزندان خـود رشته پیوند میان اعضای یک نسل را بـه وجـود می‌آورند و بـا تـربیت و اجتماعی کردن کودکان، زیربنای یک جامعه سالم و امن را پی‌ریزی می‌کنند. به نظر می‌رسد ازدواج و تشکیل خانواده اثر مثبتی روی شادکامی داشته باشد. تعدادی از مطالعات، گزارش می‌دهند افرادی که ازدواج کرده‌اند، نسبت به افراد مجرد شادکامی بالاتری نشان می‌دهند.

کاهش ارتکاب جرم

وی بیان کرد: بر حسب بسیاری از مطالعات، کاهش بزهکاری و ارتکاب جرم از جمله پیامدهای اجتماعی ازدواج است. تازه‌ترین تحقیق صورت گرفته از سوی یک محقق انگلیسی، حاکی از آن است که عشق به همسر و زندگی خانوادگی از جمله مواردی است که موجب کاهش جدی ارتکاب جرایم توسط مردان می‌شود.

سخاوت و نوع دوستی

معصومی در ادامه صحبت‌های خود با تاکید بر این مطلب که سخاوت نتیجه مستقیم نقش‌های تأمین معاش و حمایت موجود در ازدواج است گفت: یک فرد نوع دوست به دیگران کمک می‌کند، نیازهای آنان را برآورده می‌سازد و آنان را در مقابل درماندگی حمایت می‌کند و در واقع به تهیه و تدارکی می‌پردازد که مورد توجه دیگران قرار می‌گیرد. ازدواج باعث می‌شود که مردان ابراز سخاوت و نوع دوستی خود را (که در روابط غیر رسمی و دوستانه وجود داشته) به روابطی انتقال دهند که دارای ساختاری واضح بوده، تعهدات و انتظارات در آنها مشخص است. دختران نیز به واسطه ازدواج احساس می‌کنند که مسئولیت مراقبت و سلامتی همسر و فرزندان را برعهده دارند و پرستار خانواده باشند، همین موضوع می‌تواند روحیه مهربانی و شفقت را در آن‌ها تقویت کند.

وی اضافه کرد: امروزه به دلیل آنکه ازدواج و همسرگزینی به شدت در حال تغییر و تحول است، این موضوع برای بسیاری از اندیشمندان به صورت مسأله درآمده است. در جریان تغییرات اجتماعی، ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی تغییر می‌کند، بنابراین شیوه‌های همسرگزینی، همچنین انتظارات زن و شوهر و مناسبات آنها هم دگرگون خواهد شد.البته در جوامعی نظیر ایران که هنجارهای خانوادگی بیشتر از سایر جوامع پابرجا هستند، خانواده به لحاظ شرایط ساختاری در امر ازدواج جوانان بی‌تأثیر نیست. در واقع از یکسو وضعیت خانواده‌های دختر و پسر، در مسائل مربوط به ازدواج جوانان مؤثر است و از سوی دیگر خانواده‌های نسل قبلی با انتقال جوهره و معنای اصلی خانواده به نسل جدید، عملاً به ایجادیک سلول اجتماعی دیگر کمک می‌کنند.

این عضو هیات مدیره انجمن علمی مهدویت حوزه گفت: امروزه مشکلات متعددی موجب شده که سن ازدواج افزایش یافته و با توجه به تغییراتی که در جنبه کمی و کیفی ازدواج در ایران رخ داده است، ضرورت دارد تمام دستگاه‌های فرهنگی و اقتصادی کشور با الگو گرفتن از ازدواج امام علی(ع) و حضرت زهرا(س) منابع و امکانات خود را در جهت فراهم کردن زمینه مساعد ساماندهی امر ازدواج بسیج کنند و دستگاه‌های فرهنگی با برنامه‌های مناسب و از طریق رسانه‌های جمعی، از گسترش دامنه تغییرات بازدارنده ازدواج ممانعت کنند.

منبع:ایسنا