بین عزاداری و شادی در هیئت‌ها دوگانگی ایجاد نکنیم

عقیق:برچسبی که از گذشته غربی‌ها و برخی اسلام ستیز‌ها به هیئت‌ها می‌زدند، موضوع ترویج غم و عدم توجه به شادی مردم است. عده‌ای که با دستگاه اهل بیت (ع) دشمنی دارند، همیشه مراسم‌ مولودی را کمرنگ جلوه می دهندالبته برخی هم دلسوزانه معتقدند باید به مراسم‌هایی مانند دهه کرامت و عید غدیر بیشتر توجه شود. درباره اینکه آسیب‌های موجود در هیئت‌ها چیست و چقدر موضوع شادی در هیئت ها، وجود دارد و چقدر در این مکان‌ها غم به جوانان تزریق می‌شود، با حجت الاسلام و المسلمین علیرضا پناهیان کارشناس مذهبی و پژوهشگر دینی گفتگو کردیم.

جنبه‌های حماسی عاشورا، در هیئت‌ها کمرنگ است

حجت الاسلام والمسلمین پناهیان در ابتدا از کمبود‌های موجود در هیئت ها گفت و اظهار کرد: هیئت‌ها برنامه‌های متنوعی دارند و تامین کننده اهداف مختلف هستند. هیئت‌های زیادی هستند که جامعیت موضوعات مختلف را در نظر دارند و اگر بخواهیم مسئله‌ای مبنی بر آسیب شناسی هیئت‌ها طرح کنیم که مثلا هیئت‌ها باید بیشتر به چه نکاتی توجه کنند، باید روی موضوع حماسه تمرکز کنیم؛ عاطفه به اندازه کافی در هیئت‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد.

وی افزود:جنبه‌های حماسی پاسداشت یاد عاشورا، جنبه‌های حماسی که نیازمند است در عزاداری خود را نشان دهد، باید بیشتر دیده شود. مسئله حماسی بودن عاشورا، پاسداشت حماسه عاشورا و حماسی عزاداری کردن برای امام حسین (ع) را باید پر رنگ‌تر کنند.

مردم ما در عزاداری هم شاد هستند

این کارشناس مذهبی در ادامه به شادی در هیئت‌ها اشاره کرد و گفت: اساسا این پرسش که چرا ما شادی درستی در هیئت‌ها نداریم، پرسش دقیقی نیست؛ مردم ما در عزاداری‌ها نیز در اوج شادی به سر می‌برند؛ نمی‌دانم چرا عده‌ای تصور می‌کنند، عزاداری یعنی لحظه‌های غمگینِ مردم اما زمانی که مردم به پیاده روی اربعین می‌روند، بسیار خوشحال هستند. شاید در این مسیر اشک بریزند، اما این اشک ها، اشکِ شوق و محبت است چرا که این اشک‌ها حالت افسردگی در انسان ایجاد نمی‌کنند. ما عزاداری برای اهل بیت (ع) را جزو تظاهر شادی و نشاط آدم‌ها می‌دانیم مخصوصا عزاداری‌هایی که توام با حماسه باشند. این گونه مراسمات دل را زنده می‌کند و انسان را سر حال می‌آورد. خیلی وقت‌ها جوانان، هیئت و عزاداری را به عنوان تفریح می‌دانند حتی اربعین به این شکل است.

نباید بین عزاداری و شادی دوگانگی ایجاد کنیم

حجت الاسلام و المسلمین پناهیان ادامه داد: ما اساسا نباید بین عزاداری و شادی دو گانگی ایجاد کنیم مثلا در جشن ایام دهه کرامت یا حتی میلاد امام حسین (ع) جلسات، رونق کمتری نسبت به جلسات محرم و عزاداری امام حسین (ع) دارد. این رونق عزاداری نسبت به شادی نیست. بلکه این مناسبت عاشورا و عزاداری برای ابراز محبت بیشتر و بهتر است. ظرفیت ابراز محبت در این ایام بیش از دیگر ایام سال فراهم است. ما در زندگی عادی خودمان همین گونه هستیم، وقتی مشکلی نداریم به اصطلاح خیلی قربان صدقه همدیگر نمی‌رویم. وقتی کسی مشکلی پیدا می‌کند، عزیزش به بیمارستان می‌رود یا اتفاقی مشابه رخ می‌دهد، اطرافیان بیشتر به او محبت می‌کنند. این که ما در عزاداری‌ها و مناسبت‌های سوگواری تظاهر بیشتری برای محبت به اهل بیت (ع) داریم، رویدادی طبیعی است. نباید بگوییم ما بیشتر عزاداریم تا شاد؛ چون در عزاداری هم شاد هستیم و عزاداری در کنار خود، به نوعی شادی همراه دارد.

ما در مولودی‌ها نقطه ضعفی نداریم

وی افزود: طبیعتا انسان در مناسبت‌های مربوط به اندوه اهل بیت (ع)، ابراز محبتش راحت‌تر و بیشتر است. به همین دلیل مردم در این ایام بیشتر جذبِ ائمه اطهار (ع) می‌شوند اما ما در مولودی‌ها نقطه ضعفی نداریم.در زندگی عادی همین گونه است. ما بچه هایمان وقتی دچار مشکل شوند، بیشتر قربان صدقه می‌رویم چرا که این موقعیت، محل ابراز محبت بیشتر است. این که مقایسه کنیم، چرا ما در میلاد امام حسین (ع) مثل دهه محرم مجلس برگزار نمی‌کنیم، امری بسیار طبیعی است. مثل این است که ما بگوییم چرا فلان خانواده که مشکلی هم ندارند، سر سفره رفتار عاشقانه از خود بروز نمی‌دهند و وقتی مشکلی پیش می‌آید، خیلی ابراز علاقه دارند. عزاداری‌های ما حقیقتا عزاداری به معنایی که غربی‌ها تلقی می‌کنند، نیست. چه کسی زمانی که از اربعین بر می‌گردد یا از هیئت بیرون می‌آید، شاد نیست; نباید این دو گانه را در ذهن‌ها شکل داد.

هنوز عید غدیر غریب است

این پژوهشگر دینی در ادامه به غریب بودن عید غدیر اشاره کرد و گفت: ما فقط یک مراسم شادِ غریب داریم که باید به آن مراسم بیش از پیش بپردازیم؛ آن مراسم، میلاد هیچ یک از ائمه اطهار (س) نیست. آن مراسم عید غدیر است. ما باید اوج شادیمان را در غدیر نشان دهیم؛ واقعه بزرگِ غدیر مظلوم واقع شده است. این کمبود را باید جبران کنیم. اگر کسی بخواهد انتقادی درباره هیئت‌ها مبنی بر نبود شادی مطرح کند، باید این انتقاد را نسبت به کمبود‌هایی که در برگزاری عید غدیر وجود دارد، بیان کند. واقعا برای عید غدیر ما کم گذاشتیم؛ وقتی می‌خواهیم شاد شویم، باید چه کنیم؟ یک هدیه به مردم بدهیم. امیر المومنین علی (ع) فرمودند، در ایام مبارک سال به کودکان هدیه دهید و بهترین غذا‌ها را به مردم بدهید که این کار‌ها شادی آفرین است.

باید شادی را درونی‌تر و حقیقی‌تر کنیم

حجت الاسلام و المسلمین پناهیان ادامه داد: باید در ایام شادی مانند عید غدیر به نیازمندان وام داد. امام علی (ع) می‌فرمودند هر کس ضامن وام به فقیران شود، منِ علی قول می‌دهم این وام بازگردد. شادی کردن و شاد شدن با همین چیزهاست. شادی تظاهر الکی و سبک نیست. ما برگزاری مراسم عید غدیرمان ضعیف است؛ در مراسم غدیر باید حقیقتا دل‌ها را شاد کرد. شاد شدن دل‌ها با بعضی از رفتار های مرسوم به دست نمی‌آید. شادی به معنای درست کلمه در هدیه دادن، تبریک گفتن و کار‌هایی از این قبیل خودش را نشان می‌دهد. همین تظاهر شادی در هیئت‌ها خوب است. غیر از این که کف بزنند و سرود بخوانند چه کار‌هایی برای شاد بودنِ سالم، نیاز است؟ باید شادی را درونی‌تر و حقیقی‌تر کنیم.

ما در هیئت‌ها بهترین جلوه‌ها را داریم، اما آن را منعکس نمی‌کنیم

وی در ادامه به ضعف در انعکاس جلوه‌های هیئت اشاره کرد و گفت: ما در هیئت‌ها زیبا‌ترین جلوه‌های بصری را خلق می‌کنیم، اما این جلوه‌ها را خیلی ضعیف منعکس می‌کنیم. البته این موضوع ذوق و مقداری هزینه لازم دارد. ما اگر بتوانیم از هیئت‌ها بهترین کلیپ‌ها را تهیه کنیم، بازخورد بسیار زیادی را در جامعه خواهیم دید.

این کارشناس مذهبی گفت:هیئت موسیقی، رفتار موزون و نور را به شکل درست در کنار فعالیت‌های اصلی خود دارد؛ جوان و احساسات جوانی به زیبایی خودش را در هیئت نشان می‌دهد؛ ما اگر بتوانیم به خوبی این‌ها اتفاقات موجود در هیئت را منعکس کنیم، اتفاق بزرگی رخ می‌دهد و در نهایت، هیئت و مراسم‌های مذهبی به فرهنگِ جهانی تبدیل خواهد شد. جهان با چنین جلوه‌های بصری زندگی می‌کند. ما عالی‌ترین جلوه‌های بصری یک مجلس موسیقیایی توام با احساسات را در ایران داریم. جلوه‌هایی که نشاط آفرین است و حتی زمانی که افراد اشک می‌ریزند، فضا برایشان جذاب و سرگرم کننده است که این فضا در عین حال که هیجان دارد، عمیق و عرفانی است.

باید خیرین برای انعکاس فضای هیئت‌ها هزینه کنند

حجت الاسلام و المسلمین پناهیان گفت: باید عده‌ای از خیرین که به خاطر امام حسین (ع) پول خرج و در بخش‌هایی مانند پذیرایی و چراغانی هزینه می‌کنند، پولی هم برای فیلمبرداری و ساخت یک کلیپ یا مستند در هیئت خرج کنند؛ به جای یک دوربین، ده دوربین بیاورند؛ زوایای دوربین‌ها را در نظر بگیرند؛ نور پردازی سالن را تنظیم کنند و تخصصی کار کنند که به یک بسته فرهنگیِ صادراتی برسیم. ما چگونه در محصولات دیگر بسته محصولاتی نداریم، همان طور در صادر کردن بسته فرهنگی ضعف داریم بطوریکه گاهی خرمای ایران را به کشورهای اطراف می‌برند و بسته بندی می‌کنند اما اگر تولید بسته‌های فرهنگی باب شود، فضای مجازی و صحنه‌های تلویزیونی را تسخیر خواهیم کرد.