چرا انسان مختار آفریده شده است؟

عقیق:آیت الله سید جعفر سیدان، در ادامه سلسله جلسات دینی که با محوریت بررسی توحید در نهج البلاغه در محل منزل وی برگزار می شود، ابراز کرد: در ارتباط با خلقت، سنت هایی وجود دارد که چه ما بخواهیم یا نخواهیم، اعمال می شود و یکی از این سنت ها، مهلت است.

استاد حوزه علمیه خراسان با اشاره به آیه 4 سوره تین که می فرماید: «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِی أَحْسَنِ تَقْوِیمٍ» و تأکید بر جایگاه و ارزش قدرت اختیار در برتری انسان نسبت به سایر مخلوقات، اظهار کرد: یکی از جهات برتری انسان به سایر موجودات تملیک اختیار به اوست و این که او می تواند میان خوب و بد انتخاب کند، در حالی که خداوند املک است و هر لحظه که اراده کند می تواند آن را از انسان بگیرد.

وی ابراز کرد: مختار بودن انسان با توجه به امر و نهی، تکلیف، ثواب و عقاب و خوب و بد، امری بدیهی و روشن است و اگر مبنا جبر باشد، همه چیز به هم ریخته خواهد بود.

آیت الله سیدان افزود: انسان در حالتی که در برابر اعمال خیر و شر قرار می گیرد، حرّیت نفس خود را محفوظ می بیند و می تواند مرتکب اعمال خیر شود هر چند که زمینه عمل شر برایش فراهم باشد.

استاد حوزه علمیه خراسان در ادامه خاطر نشان کرد: «مع الله تستطیع» و «من دون الله تستطیع» هر دو اشتباه هستند؛ در عبات اول شراکت در قدرت با خدا برداشت می شود و معنای عبارت دوم، بی خدا قدرت داشتن است و حال آن که عبارت صحیح، «بالله تستطیع» درست است؛ یعنی به خدا قدرت داریم.

وی ابراز کرد: یکی از سنت های الهی در ارتباط با تکامل انسان ها سنت مهلت است که در آیات و روایات مختلف مطرح شده است، بنابراین اگر کسی کار خوب یا بدی انجام داد، این طور نیست که سریع نتیجه کارش را ببیند، هر چند که گاهی هم این طور می شود اما قرار اصلی بر مهلت دادن است تا مشخص شود که انسان پول، زور، سلامتی و سایر امکاناتش را در چه راهی مصرف می کند.

آیت الله سیدان در پاسخ به این سوال که آیا جبهه گرفتن در برابر خداوند، سرپیچی از دستورات او و معصیت، نشانه غلبه بر خداوند و کم شدن سلطه و مالکیت اوست، گفت: هیچ کس نمی تواند از قدرت الهی فرار کند و از او سبقت بگیرد و عصیان عصیانگرها اعم از فرعون، نمرود، یزید و سایرین از قدرت خداوند کم نمی کند. اراده خداوند آن گونه است که اگر آن را از هستی بگیرد، نه تنها متلاشی بلکه نابود می شود و این که خداوند مچ این افراد را نمی گیرد، به دلیل سنت مهلت است.

استاد حوزه علمیه خراسان در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به آیه «وَ لَا یَحْسَبَنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا أَنَّمَا نُمْلِی لَهُمْ خَیْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّمَا نُمْلِی لَهُمْ لِیَزْدَادُوا إِثْمًا وَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِینٌ» (آل عمران/ 178) عنوان کرد: چون چنین افرادی خودشان خواسته اند که بدتر شوند، راه برای آن ها باز گذاشته شده و این مهلت به ضرر آنان است، در حالی که خداوند دوست دارد و می خواهد که آن ها بهتر شوند.

وی آیه 3 سوره انسان را که می فرماید: «إِنَّا هَدَیْنَاهُ السَّبِیلَ إِمَّا شَاکِرًا وَإِمَّا کَفُورًا»، مورد توجه قرار داد و ابراز کرد: همان طور که راه برای بدتر شدن باز است، برای ترقی و بهتر شدن هم باز است و خوب ها از امکاناتشان در این مسیر بهره می برند و به ثواب ها و درجات عظیم می رسند.

آیت الله سیدان افزود: در روایت آمده که شخصی از امام باقر(ع) پرسید که آیا اگر کافر زودتر بمیرد برایش بهتر است و ایشان در پاسخ گفتند که مرگ هم برای کافر بهتر است و هم برای مومن و توضیح دادند که آن چه برای مومن در عالم دیگر ذخیره شده، بسیار خوب و غیر قابل توصیف است.

استاد حوزه علمیه خراسان اضافه کرد: هم چنین از معصومین(ع) نقل شده که اگر مومن بداند چه نعمت هایی در انتظار اوست، رختخواب خود را در قبرستان پهن می کند و شوق به مرگ خواهد داشت.

وی در مورد شبهه ظاهری آیه «وَ لَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ کَثِیرًا مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ...» (اعراف/ 179) عنوان کرد: «لام» در این آیه لام عاقبت است، بدان معنا که آن ها با اختیار خودشان در مسیر نادرستی ها قرار گرفته و جهنمی شده اند در حالی که خداوند آن ها را برای عبادت و تکامل خلق کرده بود.

آیت الله سیدان ابراز کرد: برخی از افرادی که مبانی فلسفی و عرفانی غلطی دارند، لام موجود در این آیه را لام غایت می دانند و نتیجه می گیرند که چون خداوند این افراد را برای جهنم خلق کرده است و قرار قطعی حق تعالی این بوده، ایشان در جهنم خوش و خرم خواهند بود، همان طور که بهشتی ها خوش و خرم هستند!

استاد حوزه علمیه خراسان در پایان گفت: یکی از مصالح غیبت طولانی حضرت ولی عصر(عج) همین مهلت است تا خوب و بد از هم جدا بشوند و افرادی که در غیبت امام معصوم در مسیر حق حرکت می کنند، شناخته شوند.

منبع:حوزه