چرا خدا به سؤال و تفسیر احتیاج ندارد؟

عقیق:پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله مکارم شیرازی، شرح دعاهای روزانه ماه مبارک رمضان را از منظر معظم له منتشر می سازد که رسانه رسمی حوزه آن را انعکاس خواهد داد.

دعای روز هفدهم ماه مبارک رمضان

«اللهُمَّ اهْدِنى‏ فيهِ لِصالِحِ الْأَعْمالِ، وَاقْضِ لى‏فيهِ‏ الْحَوآئِجَ وَالْأمالَ، يا مَنْ لا يَحْتاجُ الَى التَّفْسيرِ وَالسُّؤالِ، يا عالِماً بِما فى‏ صُدُورِ الْعالَمينَ، [صَلِّ عَلى‏ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرينِ]؛ خدايا در اين ماه مرا به سوى كارهاى نيك و شايسته هدايت كن، و خواسته‏ها و آرزوهايم را برآور، اى كه به توضيح و سؤال نياز ندارى، اى دانا به آنچه در سينه‏هاى جهانيان است‏ [بر محمد و خاندان پاكش درود فرست‏]».[1]،[2]

بازشناسی مفهوم عمل صالح و بیان مصادیق آن؛ حکمت طلب حاجت از خداوند و ترسیم گسترۀ علم الهی از جمله نکاتی است که در دعای روز هفدهم ماه مبارک رمضان به آن پرداخته شده است.

عمل صالح چیست؟

عمل صالح از جمله واژه‏هاى قرآنى است که از گسترۀ معنایی فراوان برخوردار است و شامل هر كار خوبى است كه براى خدا انجام می­گيرد؛[3] لذا منحصر در نماز و روزه، و حجّ و زكات و خمس و دعا و زيارت نيست؛ هر چند اعمال مذكور از مصداق هاى روشن اعمال صالح است، لیکن هر كار مفيدى كه با نيّت پاك انجام پذيرد عمل صالح نامیده مى‏شود.[4]

عبادت، زيارت، كمك به نيازمندان، ساختن درمانگاه، احداث جادّه، ساختن مدارس و مؤسسّات خيريّه، تهيّه جهيزيه دختران فقير، آماده كردن وسيله ازدواج پسران محتاج، كمك به بيماران صعب العلاج، امر به معروف و نهى از منكر، ارشاد جاهل، تنبيه غافل و مانند آن همه از مصاديق عمل صالح است. حتّى اگر سنگى در وسط راه مردم افتاده باشد، و انسان با نوك پا آن را به كنارى هدايت كند كه مزاحم عبور و مرور مردم نباشد، اين نيز عمل صالح است.[5]،[6]

خدا نهایت طلب حاجات است

انسان در هر كارى كه قدم مى‏گذارد[7] خداوند را حاكم بر سرنوشت خود می ببيند.[8] لذا بندگانش قصد درگاه او مى‏كنند و در حوائج‏ خويش به سوى او مى‏روند چرا که خداوند در منتهاى عظمت است[9]و برتر از او چيزى نيست، و او دائم و باقى بعد از فناى خلق است.[10]

اين سؤال و تقاضا از سوی انسان دائمى است، و همگى به زبان حال از آن مبدأ فياض، دائماً فيض مى‏طلبند، هستى مى‏خواهند، و حوائج‏ خود را تمنا مى‏كنند، و اين اقتضاى ذاتِ موجود ممكن است كه وابسته و متكى به واجب الوجودند.[11]

چرا خدا به سؤال و تفسیر احتیاج ندارد؟

علم خداوند به موجودات از طريق «علم حضورى» است. يعنى همه جا حاضر است و همه موجودات، نزد او حضور دارند و او به همه آنها احاطه دارد.[12]

لذا آنچه را كه بندگان در شب و روز انجام مى‏دهند بر خداوند متعال پوشيده نيست، به طور دقيق از اعمال آنها آگاه است، و با علم بى‏پايانش به آنها احاطه دارد.[13]

اینچنین است که در حديثى از «امام صادق عليه السّلام» آمده است: «إنّ اللّه يعلم حاجتك و ما تريد و لكنّه يحبّ ان تبثّ إليه الحوائج‏؛ خداوند حاجت و خواسته تو را مى‏داند، ولى دوست دارد كه حوايج خويش را نزد او شرح دهى»[14].،[15]

سخن آخر: (صلوات؛ کلید استجابت دعا)

فراز پایانی دعا «صَلِّ عَلى‏ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرينِ؛ بر محمد(ص) و خاندان پاكش درود فرست‏».[16]نشان دهندۀ این مسأله است که اگر در استقبال يا بدرقه دعاها، صلوات‏ و درود بر پيامبر صلى الله عليه و آله باشد به اجابت‏ نزديك تر است.‏[17]

پی نوشت:

[1] بحارالانوار، ج 95، ص 47.

[2] كليات مفاتيح نوين ؛ ص815.

[3] ميزان الحكمة، باب 2227، ح 10384.

[4] سوگندهاى پر بار قرآن ؛ ص228.

[5] ميزان الحكمة، باب 2227، ح 10384.

[6] سوگندهاى پر بار قرآن ؛ ص544.

[7] رسالة توضيح المسائل (فارسى) ؛ ص187.

[8] پيام امام امير المومنين عليه السلام ؛ ج‏9 ؛ ص503

[9] لغات در تفسير نمونه ؛ ص337.

[10] همان؛ ص 338.

[11] همان ؛ ص644.

[12] پيام امام امير المومنين عليه السلام ؛ ج‏4 ؛ ص193.

[13] ترجمه گويا و شرح فشرده اى بر نهج البلاغه ؛ ترجمه‏ج‏2 ؛ ص355.

[14] في ظلال نهج البلاغه، ج2، ص 319.

[15] پيام امام امير المومنين عليه السلام ؛ ج‏5 ؛ ص599

[16] بحارالانوار، ج 95، ص 47.

[17] پيام امام امير المومنين عليه السلام ؛ ج‏15 ؛ ص20.