عقیق:به مناسبت فرا رسیدن هشتم شعبان که در تقویم دهه مهدویت «معرفت، عقلانیت و آمادگی برای ظهور» نام گرفته با حجت الاسلام «ابراهیم باقرزاده»، کارشناس مباحث مهدوی و کارشناس رادیو معارف گفت وگویی داشته ایم که مشروح آن تقدیم حضورتان می شود:

در منظومه انتظار و آمادگی برای ظهور معرفت و عقلانیت چه جایگاهی دارد؟

برای پیمودن و گام برداشن در مسیر امام یا سلوک مهدوی ابتدائاً شناخت و معرفت حقیقی امام به عنوان پیش نیاز مطرح می شود، یعنی معرفت بُن مایه حرکت و سرعت گرفتن به سوی امام خوبی ها است اگر این حرکت کلید بخورد، دیگر ایستایی و توقف نخواهیم داشت.

از پیامبر اکرم(ص) در «بصائرالدرجات»، صفحه 497 و «بحارالانوار»، جلد 23، صفحه 99 نقل شده که خطاب به امیرالمومنین(ع) فرمودند: «ای علی! همانا تو و امامان معصوم(ع) عرفایی هستید که خداوند جز با معرفت شما شناخته نمی شود».

انسان فطرتاً موجودی خداجو و درصدد معرفت یافتن به خدا است تا با این معرفت هدف اصلی خلقت یعنی عبودیت را تامین کند. از طرفی علم انسان به قدری نیست که خدا را بشناسد چنان که آیه 85 سوره مبارکه اسراء می فرماید: «وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ ۖ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي وَمَا أُوتِيتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِيلًا؛ و تو را از حقیقت روح می‌پرسند، جواب ده که روح از (عالم) امر خداست (و بی‌واسطه جسمانیات به امر الهی به بدنها تعلق می‌گیرد) و (شما پی به حقیقت آن نمی‌برید زیرا) آنچه از علم به شما دادند بسیار اندک است.»

امام در شناخت و معرفت اصیلی که انسان برای رسیدن به مقام عبودیت و خلیفه اللهی نیاز دارد، ایفاگر چه نقشی است؟

خدای متعال آموزه ها و علم را از طریق وحی بر سینه پیامبر(ص) نازل کرد و بعد از ایشان شرح و بسط علم به دست امامان معصوم(ع) ممکن است، این امام است که شناخت خدا را ممکن می کند لذا در سلوک الی الله شناخت لازم است و برای این مهم راهی جز عرفان و معرفت به عارفان حقیقی یعنی ائمه(ع) نداریم، اگر این ذوات مقدسه(ع) را بشناسیم چون کامل ترین تجلیات الهی هستند می توانیم به مقام ربوبی معرفت کامل بیابیم. چنان که امام صادق(ع) می فرمایند: اگر اوصیای الهی نبودند خدا هم شناخته نمی شد.

همچنین، مرحوم شیخ صدوق در کتاب «توحید» می نویسد: اگر حجت خدا نبود خدا چنان که باید شناخته نمی شد.

شناخت خدا از طریق شناخت ائمه معصوم علیهم السلام چه ملزوماتی دارد؟

معرفت نسبت به خدای متعال که راس همه معرفت ها است، ملزوماتی دارد: ابتدا باید معصوم را شناخت که او راه شناخت خدا است.

چنان که در در زیارت حضرت حجت(عج) می خوانیم: «... اَللّهُمَّ عَرِّفْني حُجَّتَکَ فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْني حُجَّتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ ديني اَللّهُمَّ لا تُمِتْني ميتَةً جاهِلِيَّةً ...»؛ یعنی در این دعا عرضه می داریم اگر معرفت حجت ات را به ما نشناسی دین را گم می کنیم (دینی که باعث نجات ما می شود).

منظور از معرفت به امام چیست؟

منظور از معرفت امام شناسی شناسنامه ای و نسبی نیست بلکه معرفت به مقامات و فضایل و بهره گیری از وجود نورانی آن حضرات(ع) است اینکه بدانیم در این معرفت کوتاهی نکنیم. نهایت آنکه وظایفی را که حضرت حجت(عج) بر عهده ما گذاشته، بشناسیم و در انجام آنها نیز کوتاهی نکنیم.

باید توجه داشت خواسته امام عصر(عج) از خواست خدا جدا نیست، یعنی آنچه خدا در عمل به واجبات و ترک محرمات از ما می خواهد.

معرفت به امام و دستیابی به معرفت الهی از طریق آن چه زمانی راهگشا و کارساز است؟ به عبارت دیگر، معرفت امام به چه ویژگی هایی به کار ما می آید؟

معرفت به امام زمان(عج) زمانی ارزش دارد که همراه با تعقل و عقلانیت باشد؛ امام شناسی از اصول بنیادین آیین اسلام است که با مجاهدت علمی و اندیشه ورزی معرفتی به دست می آید.

همانطور که اصول دین مثل توحید و نبوت را باید با تفکر و تعقل و استدلال شناخت، امامت را هم همین گونه می پذیریم. باید توجه داشت مسیر تعقلی شیعه از پرافتخارترین مسیرهای بشری است یعنی شیعه همراه با معرفت نگاهی عقلانی به مهدویت دارد و این یعنی شیعه هدف و راه را شناخته و در مسیر سعادت حرکت می کند.

شیعه متعالی ترین و با معرفت ترین و متعقل ترین مذاهب کنونی دنیا است هم عقلانیت هم معرفت و هم حرکت به سوی عبودیت را در کنار هم دارد.

این شناخت و معرفت در آمادگی برای ظهور چه کاربردی دارد؟

با این اوصاف آمادگی برای ظهور خودبه خود ایجاد می شود. اگر آگاه باشیم امام زمان(عج) وجه الله است چنان که در دعای شریف ندبه می خوانیم: «اَیْنَ وَجهُ اللهِ الَّذِی اِلَیْهِ یَتَوَجَّهُ اْلاَولِیاءُ»، و به این باور برسیم که امام زمان(عج)، حاضر و ناظر بر ما است؛ چنان که امام صادق(ع) در این باره می فرمایند: امام زمان(عج) وارد بر جماعت می شوند (حضوری که خدا اراده کرده یعنی ندیده شدن توسط مردم) ایشان بر جماعت سلام می کند در بازارها تردد کرده و بین شما زندگی می کند...

و بدانیم که امام زمان(عج) از نعمت های باطنی خدا است «بِیُمنِهِ رُزِقَ الوَری‌ وَ بِوُجُودِهِ ثَبَتَتِ الأرضُ و السَّماء» یعنی امام واسطۀ فیض و رزق الاهی، سبب متصل میان زمین و آسمان و مجرای نزول برکات است.

و نیز معتقد باشیم که امام مهدی(عج) چشم بینای خدا است چنان که در دعای روز جمعه می خوانیم: «السَّلامُ عَلَيْكَ يَا عَيْنَ اللّهِ فِي خَلْقِهِ» .... برای ظهور آماده می شویم.

برای آنکه آماده ظهور شویم باید بدانیم و معتقد باشیم حضرت حجت(عج) تجسم عینی و مفسر قرآن هستند، با این باورها است که شب و روز انتظار آمدن ایشان را می کشیم و به اعمالی که ظهور را نزدیک می کند اهتمام داشته و از اعمالی که مانع ظهور می شود، دوری می کنیم.

با چنین معرفت و عقلانیتی وظیفه منتظران واقعی چیست؟

منتظر واقعی نمی نشیند و دست روی دست نمی گذارد، بلکه درصدد تحقق خواسته های حضرت(عج) است مثل مبارزه با ظلم، دفاع از مظلوم، کمک به محرومان ...

لذا این همگرایی ها و همدلی ها در مواجهه با سیل و سیل زدگان معرفت حقیقی به انتظار و امام عصر(عج) است.

اگر همه بشریت فارغ از ملیت، نژاد و جنسیت به وظایف منتظرانه خود آشنا و عامل باشند، گام به گام به سوی ظهور حرکت خواهیم کرد.

منبع:شبستان