این مفسر قرآن کریم در تبیین مجمع تشخیص مصلحت نظام؛ عنوان کرد: یک اصلی داریم که در آن حضرت امیرمومنان امام علی(ع) فرمودند هنگام جنگ با دشمنان درختان میوه را قطع نکنید و خانه‌ها را هم ویران نکنید اما در یکی از جبهه‌ها فرمودند درخت‌ها را قطع کنید چون دستور الهی بود که درختان مانع پیروزی لشکر حق نشود و آنان باید یک حرکت ایذایی انجام بدهند که دشمن عقب گرد کند؛ این همان تشخیص مصلحت است.
حجت الاسلام والمسلمین قرائتی با اشاره به مثالی دیگر درباره تشخیص مصلحت؛ افزود: یکی از سال‌ها که امام کاظم(ع) زندان بودند وقتی شیعه‌ها می‌خواستند خمس خود را به ایشان برسانند دشمن درب منزل امام آنها را دستگیر می‌کرد امام از داخل زندان پیام دادند که امسال خمس را بخشیدند بنابراین کسی خمس ندهد؛ وقتی امام کاظم(ع) شهید شدند و امام رضا(ع) به امامت رسیدند مردم شیراز به امام پیام دادند که پدر شما خمس را بخشید پس شما هم ببخشید امام رضا(ع) در پاسخ آنها فرمودند پدرم برای در امان ماندن شما خمس را بخشیدند که شما گرفتار دشمن نشوید در غیر این صورت خمس بخشیدنی نیست.
مفسر قرآن کریم با بیان مثال دیگری اظهار کرد: زکات شامل اسب نیست اما یک زمان امیرمومنان امام علی(ع) برای صاحبان اسب زکات تعیین کردند به این دلیل که زکات واجب پاسخگوی نیاز های جامعه آن زمان نبود.
وی افزود: اگر در شرایط خاصی از جنگ خداوند دستور داد که درخت قطع شود برای شکست فاسقان است؛ سیلی زدن به مسلمان دیه دارد که در صورت سرخ شدن، سیاه یا کبود شدن هر کدام دیه متفاوت دارد اما اگر دشمن یک مسلمان یا جمعی از آنان را سپر پیروزی خود کرد آنجا باید همین مسلمان یا جمعی از آنان را کشت که دشمن به پیروزی نرسد.
حجت الاسلام والمسلمین قرائتی ابراز کرد: ساخت مسجد امری ضروری با ثوابی بسیار است که هیچ کس حق ویران کردن آن را ندارد؛ اما پیامبر(ص) مسجد ضرار را خراب می‌کنند به این دلیل که آنجا کمینگاه منافقانی شده بود اطلاعات را به دشمن مسلمانان می‌دادند.
این مفسر قرآن کریم با اشاره به خاطره‌ای از زمان در کنار امام راحل بودن، بیان کرد: روزی شخصی به امام راحل گفت اگر زمانی همه ثروتمندان مومن شده و برای حج واجب حاضر شوند و بخواهند بین کعبه و مقام حضرت ابراهیم(ع) طواف مستحب انجام بدهند با توجه به اینکه فضا کم است برای اینکه از بین نروند چه باید کرد امام راحل فرمودند ما یک طواف واجب داریم اگر چنین شد طواف مستحب را حرام اعلام می‌کنیم معنای ولایت فقیه همین است که بتواند مصلحت نظام جامعه مسلمانان را با توجه به شرایط و زمان تشخیص دهد.
