ناگفته‌هایی از کتابداری حضرت زهرا در خانه امیرالمومنین(ع)

زنی که از هر شری دور بود

از امام صادق (ص) نقل شده که سؤال فرمود: «آیا می‌دانید تفسیر کلمه «فاطمه» چیست؟» راوی گوید: «خیر؛ مولایم مرا به تفسیر آن آگاه فرمایید.» فرمود: «یعنی که شر و بدی در وجود او راهی ندارد و اگر برای همسری این بزرگوار علی نبود تا قیامت کسی هم‌شأن ایشان نمی‌شد.» مقام علمی آن حضرت نیز چون امام علی (ع) پس از پیامبر سرآمد تمام بشریت است؛ اگرچه عرصه را به آن حضرت به‌قدری تنگ نمودند که اندکی پس از پدر مهربانش دنیا را ترک کرد و با پهلوی شکسته به حضور پدرش شتافت.

بیشتر بخوانید: علت و چگونگی شهادت حضرت فاطمه (س) 

الله لقد فطم‌ها الله تبارک و تعالی بالعلم و عن الطمث بالمیثاق خداوند آن بانو را از علم مملو ساخت و از ناپاکی‌های زنان در عالم در منع کرد و مبرا نمود. (رحمانی همدانی، فاطمه الزهرا و بهجه قلب المصطفی، تهران، مرضیه، چاپ دوم، ۱۳۷۲ ش، ص ۱۴۹)

«به خدا سوگند خداوند متعال آن حضرت را به‌قدری در علم وسعت و ظرفیت داد که از علم بشری بی‌نیاز نمود و هرگز نیازی به آموختن از دیگران نداشته باشد؛ زیرا پدرش نخستین معلم اسلام است و آخرین پیامبر است که خداوند او را با دین کامل و کتاب آسمانیش به‌سوی بشریت فرستاد». (موسوی، محمدکاظم، فاطمه از مهد تا لحد، نشر آقاق، چاپ چهارم، ۱۳۷۱، ص. ۶۴)

سیره‌ی حضرت زهرا (س) در هیئت‌ها خیلی کم بیان می‌شود

در خصوص سیره‌ی عملی و خصایص صدیقه طاهره (س) با حجت الاسلام و المسلمین سید جواد هوایی کارشناس مذهبی و پژوهشگر دینی گفتگو کردیم. وی با اشاره به ناگفته‌هایی از سیره‌ی عملی حضرت زهرا (س) به خبرنگار قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، گفت:  شخصیت حضرت زهرا (س) و سیره عملی بسیاری از بزرگان دین اسلام، کمتر بیان می شود. این نکته قابل توجه است که سیره با تاریخ نگاری متفاوت است. تاریخ نگاری به موضوعاتی از قبیل، تاریخ یک رویداد اشاره دارد. مبارزات و جزئیات اتفاقات زندگی ائمه اطهار (س) جزو تاریخ حیات آن هاست. اما سیره عملی به معنای روش اهل بیت (ع) در عمل به وظایف الهی است. این موضوع در هیئات و منابر، کمتر بیان می‌شود و سخنران‌ها فقط به کلی گویی اکتفا می‌کنند.

اسلام حضرت زهرا (س) دارای بعد اجتماعی بود

این کارشناس مذهبی در ادامه به تبیین وظایف اصلی ائمه اطهار (ع) پرداخت و اظهار کرد: چهار محور اصلی به عنوان وظیفه در زندگی حضرت فاطمه (س) و دیگر معصومین وجود دارد که باید آن‌ها را شناخت. نخست این که ائمه اطهار (س) وظیفه‌ی تبیین دین را بر عهده داشتند. یعنی دین اسلام را با تمامی ابعادش بیان می‌کردند و به قول حضرت امام خمینی (ره)، اسلام ناب محمدی را به همگان نشان می‌دادند؛ اسلامی که دارای ابعاد، عقیدتی، سیاسی، اخلاقی، شرعی و ... است. اگر ائمه اطهار (س)، یکی از این ابعاد را بیان نمی‌کردند، اسلام به شکل ناقص معرفی می‌شد.

بیشتر بخوانید: چرا حضرت فاطمه (س) زهرا نام گرفت؟ 

حجت الاسلام و المسلمین هوایی ادامه داد: عملکردن به دین و آنچه که به آن معتقد بودند، تربیت شاگرد و تلاش برای تسلط دین بر تمامی ارکان جامعه، دیگر وظایف مهم بزرگان دین اسلام از جمله حضرت زهرا (س) بود. این وظایف نشان می‌دهد که حضرت زهرا (س) دین را فقط در خلوت و دور از چشم دیگران نداشتند. زمانی که اسلام در جامعه حکمفرما باشد، قانون گزاری، اجرا و نظارت بر اجرا، همگی در چهارچوب این دین انجام می‌شود. حضرت فاطمه (س) اسلام را در بعد اجتماعیش، معرفی کردند. حرکت اجتماعی، سیاسی و تربیتی حضرت زهرا (س)، همان بخشی از زندگی ایشان است که کمتر بیان می‌شود.

جلسات تفسیر قرآن در خانه حضرت زهرا (س)

این پژوهشگر دینی درباره‌ی حرکت‌های اجتماعی صدیقه طاهره (س)، بیان کرد: برگزاری جلسه‌ی تفسیر قرآن کریم، بخشی از فعالیت‌های اجتماعی حضرت زهرا (س) است. برخی از زن‌های مدینه به خانه‌ی حضرت فاطمه (س) می‌آمدند و پای تفسیر ایشان می‌نشستند. بسیاری سوال‌های شرعیشان را از دختر رسول اکرم (ص) می‌پرسیدند. در روایات داریم که حتی مرد‌ها از پشت پرده، سوالاتشان را مطرح می‌کردند و جواب می‌گرفتند. حتی دشمنان حضرت فاطمه (س) نیز برای کسب جایگاه اجتماعی پای درس ایشان می‌نشستند.

حجت الاسلام و المسلمین هوایی، در ادامه به بعد علمی شخصیت حضرت زهرا (س) اشاره کرد و گفت: طلاب در حوزه‌های علمیه باید این جلسات تفسیر حضرت زهرا (س) را بدانند و بررسی کنند که مثلا این تفسیرها عقلانی بوده یا روایی. وقتی طلاب این موضوعات را بررسی کنند و نتایج را در اختیار مردم قرار می‌دهند، بی تردید شناخت دقیق تری از این بانوی بزرگوار در دست است.

وی افزود: در روایتی آمده است که خانم جوانی، سوالی را از طرف مادرش، خدمت حضرت زهرا (س) عرض کرد. صدیقه طاهره (س) به سوالات این بانو جواب داد. این زن جوان چند بار نزد مادر رفت و سوالات را مجدد نزد فاطمه الزهرا (س) آورد؛ رفت و آمد پیاپی، زن جوان را خجالت زده کرد. حضرت زهرا (س) خطاب به این خانم گفتند، خجالت نکش و سوالاتت را بپرس... خداوند به دلیل جواب‌هایی که می‌دهم به اندازه فاصله‌ی زمین تا ثریا، به من لؤلؤ و مرجان عطا می‌کند.

بیشتر بخوانید: پوشش حضرت زهرا (س) بیرون از خانه چگونه بود؟ 

در خصوص روش کتابداری حضرت زهرا (س) روایت وجود دارد

پژوهشگر دینی در خصوص بعد علمی صدیقه کبری (س) ادامه داد: در بعد علمی موضوعات عجیبی از همسر نخست امام علی (ع) به جا مانده است. مثلا روایاتی در خصوص روش کتابداری ایشان وجود دارد. پس از رحلت رسول خدا (ص) عده‌ای برای شنیدن روایات حضرت محمد (ص) نزد حضرت زهرا (س) می‌آمدند. ایشان روایات مختلف را بر مبنای تفاوت محتواییشان دسته بندی می‌کردند. مثلا دور برگه‌هایی که روایات علمی خاتم الانبیاء (ص) نوشته شده بود، حریر سفید یا روایات فقهی حریر زرد، قرار می‌گرفت. این موضوع باعث می‌شد، روایات به راحتی پیدا شوند و در دسترس باشند.

حجت الاسلام و المسلمین هوایی در پایان اشاره کرد: حضرت زهرا (س) فرمودند که یک روایت به اندازه‌ی امام حسن و امام حسین (ع) ارزش دارند. این دو بزرگوار عنصر هدایت هستند و به این دلیل با روایات برابری می‌کنند. ویژگی هدایتگری میان روایت و امام حسن (ع) مشترک است. علم و حدیث هر دو هدایت گر هستند و علم زمانی ثمر بخش است که در راستای هدایت الهی مورد استفاده قرار گیرد.