معرفی سوره‌ای که بهشت در انتظار قاری آن است!

معرفی سوره تبّت

سوره مَسَد یا تَبَّت صد و یازدهمین سوره  از سوره‌های مکی قرآن که در جزء سی‌ام جای گرفته است.

مسد (ریسمانی از لیف خرما) از کلمه آخر سوره و تَبَّت از آیه اول این سوره گرفته شده است.

سوره مسد درباره ابولهب و همسرش، دشمنان سرسخت پیامبر (ص)، نازل شده است و آن دو را گرفتار آتش جهنم می‌خواند.

در این سوره خداوند، همسر ابولهب را «حمالة الحطب: حمل‌کننده هیزم» می‌خواند که برخی از تفاسیر گفته‌اند، زیرا او برای آزاردادن پیامبر، جلوی پای پیامبر خار می‌ریخت.

در روایات آمده است پیامبر (ص) دعا کرد هرکس که این سوره را می‌خواند، خداوند او و ابولهب را در یک خانه جای ندهد.

نامگذاری سوره تبّت

این سوره را به جهت آخرین کلمه آن، مَسَد (ریسمان بافته‌شده از لیف خرما) نامیده‌اند؛ همچنین به آن تَبَّت می‌گویند که اولین کلمه این سوره است و از آنجا که سوره درباره ابولهب سخن می‌گوید، به آن سورهٔ ابولهب نیز گفته می‌شود.

مکان و ترتیب نزول سوره تبّت

سوره مسد در اوایل دعوت آشکار پیامبر (ص)، نازل شده است؛ بنابراین جزو سوره‌های مکی است. این سوره در ترتیب نزول، ششمین و در چینش کنونی مُصحَف، صدو یازدهمین سوره است و در جزء سی‌ام قرآن جای دارد.

تعداد آیات و کلمات سوره تبّت

سوره مسد، ۵ آیه، ۲۲ کلمه و ۸۱ حرف دارد و به لحاظ حجم، جزو سوره‌های مُفصَّلات (دارای آیات کوتاه) و قِصار (کوتاه) قرآن است.

محتوای سوره تبّت

تمام سوره مسد درباره ابولهب و همسر او است. در این سوره از نابودی ابولهب و اعمالش سخن به میان آمده است و او و همسرش به گرفتاری در عذاب جهنم تهدید شده‌اند.

تفسیر نمونه این سوره را تنها سوره‌ای دانسته است که در آن از یکی از دشمنان اسلام با ذکر نام، یاد شده و نوشته است: محتوای سوره نشان می‌دهد که ابولهب و همسرش دشمنی زیادی با پیامبر (ص) داشته‌اند.

شأن نزول سوره تبّت

در کتاب اسباب النزول در بیان شأن نزول این سوره آمده است:

«احمد بن حسن حیرى با اسناد از ابن عباس روایت می‌کند که پیامبر صلی اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم (ص) روزى به تپه صفا بر شد و بانگ زد یا صباحاه! (اعلام خطر!) قریش گرد آمدند و گفتند چه شده است؟

فرمود: به من بگویید که اگر با خبرتان کنم دشمن صبح یا شب بر شما فرود مى آید از من باور مى دارید؟ گفتند آرى. فرمود: اکنون به راستى شما را بیم مى دهم که یک عذاب سخت در پیش دارید. ابولهب گفت: تبّا لک! (یعنى زیانت باد!) براى این ما را جمع کردى؟

آیه در جواب نازل شد که «دو دست ابو لهب زیان زده باد، و هست! که مال و دستاوردش او را بى نیاز نکند و کارساز نتواند بود.

به زودى در آتشى شعله ور گرفتار آید با زنش، آن هیزمکش که در گردن ریسمانى از لیف خرما دارد».

همچنین گفته اند که پیغمبر (ص) بر پا خاست و بانگ زد: یا آل غالب، یا آل لؤى یا آل مره، یا آل کلاب، یا آل عبد مناف، یا آل قصى! من هیچ خیرى از جانب خدا براى شما تضمین نمى کنم تا نگویید لا اله الا الله. ابو لهب گفت: تبا لک براى همین ما را فرا خواندى؟ سوره در جواب او نازل گردید.

نیز روایت شده است که، چون آیه ۲۱۴ سوره شعراء آمد: «وَ أَنْذِرْ عَشِیرَتَکَ الْأَقْرَبِینَ» پیغمبر (ص) از بلندى صفا بالا رفت و بانگ زد: یا صباحا! قوم گرد آمدند و برخى نماینده فرستادند. آنگاه پیغمبر (ص) فرمود: یا بنى عبدالمطلب، یا بنى‌فهر، یا بنى‌لؤى! اگر به شما خبر دهم در دامنه همین کوه سوارانى قصد هجوم بر شما دارند باور مى کنید؟ گفتند آرى.

فرمود: اکنون به راستى شما را بیم مى دهم که عذابى سخت در پیش دارید.

ابولهب گفت: «تبا لک سایر الیوم» یعنى: تمام روز زیان کنى! ما را براى این فرا خواندى؟ خداى تعالى «تَبَّتْ یَدا أَبِی لَهَبٍ وَ تَبَّ» را در پاسخ او فرستاد.»

نام‌های سوره تبّت

• مَسَد

این سوره را به خاطر آخرین کلمه‌اش «مسد» می‌نامند. چند سوره دیگر هم در قرآن هست که با کلمه پایانی نام گذاری شده‌اند.

• تَبَّت

چند سوره در قرآن هستند که با سرآغاز خود نامگذاری شده‌اند. مسد نیز از آن سوره‌هاست (آیه آغازین: تبت یدا ابی لهب و تب؛ زیانکار باد دستان ابولهب، و خود او هم زیانکار شد)؛ و از این رو به «سوره تبت» نیز نام گذاری شده است.

• أبولَهَب

نام دیگر این سوره «ابولهب» است، زیرا ابی لهب در همین آیه به کار رفته و سوره در مورد او (یعنی در دشنام نسبت به حضرت رسول که وی و عده‌ای از بزرگان قریش را به اسلام دعوت کرد.)، نازل شده است.

متن و ترجمه سوره تبّت

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

به نام خدای بخشاینده مهربان

تَبَّتْ یَدَا أَبِی لَهَبٍ وَتَبَّ

دست‌های ابولهب بریده باد و هلاک بر او باد.

مَا أَغْنَى عَنْهُ مَالُهُ وَمَا کَسَبَ

دارایی او و آنچه به دست آورده بود به حالش سود نکرد.

سَیَصْلَى نَارًا ذَاتَ لَهَبٍ

زودا که به آتشی شعله ور درافتد.

وَامْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ

و زنش هیزم کش است.

فِی جِیدِهَا حَبْلٌ مِّن مَّسَدٍ

و بر گردن ریسمانی از لیف خرما دارد.

فضیلت تلاوت سوره «تبّت» چیست؟

در حدیثى، از پیغمبر اکرم (صلى الله علیه وآله) آمده است:

«مَنْ قَرَاَها رَجَوْتُ اَنْ لا یَجْمَعَ اللّهُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَبِی لَهَب فِی دار واحِدَه»؛

(کسى که آن را تلاوت کند، من امیدوارم خداوند او و ابولهب را در خانه واحدى جمع نکند)، یعنى او اهل بهشت خواهد بود در حالى که «ابولهب» اهل دوزخ است.

ناگفته پیدا است: این فضیلت از آن کسى است که با خواندن این سوره، خط خود را از خط «ابولهب» جدا کند، نه کسانى که با زبان مى خوانند، ولى «ابولهب» وار عمل مى کنند.

منبع:باشگاه خبرنگاران