خداوند متعال چگونه اعمال انسان ها را محاسبه می کند؟

* آيه               

لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ إِنْ تُبْدُوا ما في‏ أَنْفُسِکُمْ أَوْ تُخْفُوهُ يُحاسِبْکُمْ بِهِ اللَّهُ فَيَغْفِرُ لِمَنْ يَشاءُ وَ يُعَذِّبُ مَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ عَلي‏ کُلِّ شَيْ‏ءٍ قَديرٌ

* ترجمه                      

آنچه در آسمان ‏ها و آنچه در زمین است، تنها از آنِ خداست. (بنابراین) اگر آنچه را در دل دارید آشكار سازید یا پنهان دارید، خداوند شما را طبق آن محاسبه مى ‏كند. پس هر كه را بخواهد (و شایستگى داشته باشد) مى‏ بخشد و هر كه را بخواهد (و مستحقّ باشد) مجازات مى ‏كند و خداوند بر هر چیزى تواناست.

* نکته ها                     

علامه طباطبائى در تفسیر المیزان مى ‏فرماید: حالات قلبى انسان دو نوع است: گاهى خطور است كه بدون اختیار چیزى به ذهن مى ‏آید و انسان هیچگونه تصمیمى بر آن نمى ‏گیرد كه آن خطور گناه نیست، چون به دست ما نیست. امّا آن حالات روحى كه سرچشمه ‏ى اعمال بد انسان مى ‏شود و در عمق روان ما پایگاه دارد، مورد مؤاخذه قرار مى‏ گیرد.

ممكن است مراد آیه از كیفر حالات باطنى انسان، گناهانى باشد كه ذاتاً جنبه درونى دارد و عمل قلب است، مانند كفر و كتمان حقّ، نه مواردى كه مقدّمه گناه بیرونى است.

انسان، در برابر روحیّات، حالات و انگیزه‏ هایش مسئول است و این مطلب مكرّر در قرآن آمده است. از آن جمله:

* «یؤاخذكم بماكسبت قلوبكم» [بقره، 225] خداوند شما را به آنچه دلهاى شما كسب نموده است مؤاخذه مى كند.

* «فانّه اثم قلبه» [بقره، 283] براستى كه كتمان كننده، دل او گناهكار است.

* «انّ ‏السّمع و البصر و الفؤاد كلّ اولئك كان عنه مسئولاً» [اسراء، 36] همانا گوش و چشم و دل، هر كدام مورد سؤال هستند.

* «انّ الّذین یحبّون ان تشیع الفاحشة فى الّذین امنوا لهم عذابٌ ألیمٌ فى الدّنیا والأخرة» [نور، 19] علاقه قلبی به شیوع گناه و فساد در میان مؤمنان، سبب عذاب دنیا و آخرت است.

حضرت على علیه السلام مى‏فرمایند: مردم بر اساس افكار ونیّات خود مجازات مى‏شوند.

* پيام ها                      

1- خداوند، هم مالك مطلق است؛ «للّه ما فى السموات و ما فى الارض» و هم عالم مطلق؛ «ان تبدوا...اوتخفوه» و هم قادر مطلق. «واللّه على كلّ شى‏ء قدیر»

2- از كوزه همان برون تراود كه در اوست. اعمال انسان ‏ها نشانگر طرز تفكّر و اعتقادات درونى آنهاست. «تبدوا ما فى انفسكم»

3- مربّى باید مردم را میان بیم و امید نگه دارد. «یغفر، یعذّب»