بهمن ماه سال گذشته بود که استاندار خوزستان در نشست خبری با خبرنگاران رسانه های مختلف استان از برنامه قطعی خود برای راه اندازی 200 سازمان مردم نهاد خبر داد.
مقتدای پس از آن نیز بارها بر راه اندازی و حمایت از سازمان های مردم نهاد تاکید و خواستار توجه بیشتر به این مقوله شد.
در این نوشتار تلاش می شود با ارائه اطلاعات اجمالی از حوزه های فراموش شده سازمان های مردم نهاد در دولت جدید که در ابعاد فرهنگی اثرگذاری فوق العاده ای داشته اند برای حل برخی معضلات و مشکلات به مسئولین استانی کمک شود.
آئین نامه تاسیس سازمان های مردم نهاد غیردولتی درآ خرین روزهای دولت اصلاحات بنا به پیشنهاد مورخه 83/05/08 وزارت اطلاعات و به استناد اصل ۱۳۸ قانون اساسی تصویب و اجرایی شد.
سازمان‌های مردم‌نهاد، اساساً با تاکید بر ۳ اصل داوطلبانه، غیر انتفاعی و غیر سیاسی تشکیل و تاسیس می‌شوند.
اصل داوطلبانه بودن یک سازمان این امکان را فراهم می نماید تا افراد با علاقه و آگاهی به داشتن توانایی در این خصوص شروع به فعالیت کنند و اصل غیر انتفاعی بودن آن این امکان ویژه را می دهد که افراد در سازمان های مردم نهاد روشهای به تولید رسیدن و در آمد زایی جمعی را خارج از حمایتهای صندوق های دولتی فرا گیرند که این مهمترین بخش از سازمان است زیرا تمام خدمات فرهنگی – اجتماعی و عمرانی که از سوی سازمان های مردم نهاد ارایه می شود به میزان توانایی سازمان برای جلب سرمایه در طولانی مدت بستگی دارد.
در کشور ایران هیات‌های مذهبی را از جمله قدیمی ترین سازمان های مردم نهاد می‌دانند در واقع هیئت های مذهبی در ایران، نهادهایی هستند که صحیح ترین شکل از یک سازمان مردم نهاد را از سال های دور تا به حال ارائه می دهند.
هیئت های مذهبی با بهره گیری کامل از 3 اصل یاد شده در بالا و توجه به اینکه شکل گیری این هیت ها توسط افرادی که کاملا توانمندی های ثابت شده ای از نظر اجتماعی داشتند و اشخاصی با کاریزمای فرهنگی مذهبی موجه بودند توانسته اند قوام و استمرار خودرا حفظ و در ابعاد اجتماعی بسیار موفق باشند و به همین دلایل در مقایسه با دیگر نهاد ها از استقلال درونی بیشتری برخوردار می باشند.
هیئت های مذهبی، فرهنگی سازمان هایی هستند که به گونه ای تقریبا همیشگی در معرض دید ساکنان حوزه ی تمدنی –فرهنگی ایران قرار داشته اند، از ماوراء االنهر تا غرب قفقاز در شمال، از دریای بالتیک تا غرب شبه جزیره عربستان و از آن جا تا کشمیر و از کشمیر تا ماوراء االنهر در مشرق، گستره ی جغرافیایی دارند.
همین گستردگی جغرافیای هیات های مذهبی و پیوستگی اعتقادی و فرهنگی آن ها در این دایره عظیم جغرافیایی موجب شده که هیات های مذهبی ظرفیتی به مراتب وسیع تر از یک محدوده جغرافیایی خاص داشته باشند.
امروزه به تأسی از فعالیت همین هیئت ها شاهد خیزش جنبش های اسلامی شیعی در کشورهایی نظیر بحرین، اندونزی، تایلند، مالزی، آذربایجان، پاکستان، هندوستان، افغانستان، نیجریه و … با بهره مندی از تشکیل هیئت های مذهبی به فراخور جوّ ایجاد شده توسط حاکمانشان می باشیم.
در واقع این هیئت ها با گرفتن درس عبرت از واقعه ی جانگداز عاشورا در کربلا ی معلّا، در عین عزاداری بر سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) به تطبیق و بیان شرایط جامعه ی خود پرداخته و به تکلیف خود نسبت به ظالم و مظلوم می پردازند.
به جهت اجتماع محور بودن و اثرگذاری هیت های مذهبی است جریان های سیاسی همواره توجه به جلب نظر هیئت ها را در دستور کار خود قرار داده اند و به دنبال بهره برداری از ظرفیت های هیات های مذهبی در فضای سیاسی-اجتماعی هستند.
هیات های مذهبی در طول تاریخ نشان داده اند که در صورت نیاز جامعه به حضور در عرصه های مختلف ظرفیت همپوشانی با بخش های مختلف را دارند و می توانند با آماده کردن بسترهای لازم از اقدامات مردمی و سالم آن ها در جامعه بهره مند شد.
علی رغم این با توجه به نداشتن اطلاعات کافی در زمینه سازمان های مردم نهاد و تنها با الگو گرفتن از برخی کشورها در این زمینه بخش عظیمی از قدرت مردم را در کشور از بین می بریم و نسبت به آن غفلت می ورزیم .
زمانی که قرار است یکی از با نفوذ ترین شبکه های سازمان مردم نهاد در کشور را نادیده بگیریم نه تنها کشور را به عقب تر از آنچه در این حوزه هست سوق می دهیم که الگوی ناموفقی از سازمان های مردم نهاد را به دنیا عرضه می کنیم.
از ویژگی های مهم سازمان های مردم نهاد، بومی بودن آن ها است و این دقیقا همان مساله ای است که نسبت به سایر تشکل های سازمان یافته نقطه اتکا و برتری هیات های مذهبی است چرا که وارداتی بودن غالب فعالیت های سازمان های مردم نهاد کشو موجب شده این تشکل ها از حدود و ثغور عرفی و اجتماعی جامعه فاصله گرفته و با بهره گیری از تم های غربی جذابیت های غیرسالمی را برای مخاطبین خود ایجاد کنند در حالی که هیات های مذهبی از معدود تشکل هایی هستند که از عمق فرهنگی و هویتی جامعه ایرانی بیرون آمده و سلامت اجتماعی و فرهنگی جامعه را تضمین می کنند.
به هرحال به نظر می رسد جای خالی توجه مسئولین استانی به سازمان های مردم نهاد مذهبی برای حضور در فعالیت های اجتماعی احساس می شود هرچند برخی ها معتقدند که اصولا رویکرد فرهنگی دولت یازدهم چندان با فضای این تشکل های دینی سازگار نیست ولی قطعا متولیان دلسوز استانی می توانند ضرورت بهره گیری از این ظرفیت را درک و عواقب بی توجهی به آن را لمس کنند.
باوی نیوز