عقیق:دکتر بهروز مینایی از دانش آموختگان حوزه و دانشگاه و دبیر همایش هوش مصنوعی و علوم اسلامی در گفت و گویی به هوش مصنوعی و اهمیت آن در این عصر پرداخته که متن این گفت و گو را بخوانید :

نکته مهمی که این روزها و با گسترش تکنولوژی و ورود واژگان تخصصی به فضای ارتباطات اجتماعی ذهن‌ها را به خود مشغول کرده، این است که هوش‌مصنوعی دقیقا چیست؟ لطفا پاسخ این سوال را به شکلی ساده و همه فهم بیان کنید.

 هوش‌مصنوعی به عملکرد سیستم‌هایی گفته می شود که در شرایط محیطی خاص می‌توانند تصمیم‌گیری صحیح داشته و واکنش‌هایی مشابه رفتارهای هوشمند انسانی از خود نشان دهند. به عبارت دیگر فرآیندهای هوشمند انسانی نظیر شبیه سازی فرآیندهای تفکری و شیوه ­های استدلالی انسانی و پاسخ موفق به آنها و یادگیری و توانایی کسب دانش و استدلال برای حل مسائل توسط ماشین انجام می‌شود. و خوب است بدانید که هوش‌مصنوعی کمک می‌کند فرآیندی که توسط انسان در مدت زمان زیادی و بعضاً چند ساعت یا چند روز آن هم با درصد بالای خطا انجام می‌شود در چند ثانیه و با دقت بالا انجام شود.       

امروزه هوش‌مصنوعی با چه اهدافی بکارگیری می‌شود؟

هوش‌مصنوعی در زندگی ما کاربردهای زیادی دارد در جنگ خلیج فارس، بوش پدر از هوش‌مصنوعی برای طراحی‌های نظامی آمریکا علیه صدام استفاده کرد. در مدیریت فرآیندهای کشاورزی مانند استفاده بهینه از آب و نیز تعیین زمان برداشت محصول از هوش‌مصنوعی استفاده می‌شود. اساس کار تمامی تلفن‌های همراه پیشرفته و موتورهای جستجوی دقیق و قدرتمندی مانند گوگل بر هوش‌مصنوعی بنا شده است و در کل باید بگویم بسیاری از پیشرفت‌های گذشته و آینده بشر تنها با کمک هوش‌مصنوعی قابل دستیابی است. حتی به کمک هوش‌مصنوعی می‌توان ماشین‌هایی تولید کرد که قابلیت استدلال‌ورزی و استنتاج بر مبنای منطق را داشته باشند. از دیگر اهداف هوش‌مصنوعی ایجاد باتهای گپ و گفت یا همان chatbot است که به صورت خودکار توانایی گفتگو با انسان را داشته باشند به طوری که انسان متوجه نشود با انسان صحبت می‌کند یا با کامپیوتر و این اتفاق امروزه تقریبا در غرب محقق شده است، اما تنها به زبان انگلیسی و هنوز هیچ اقدام قابل توجهی در مورد زبان‌های فارسی و عربی انجام نشده است. کاربرد دیگر هوش‌مصنوعی در ساخت ماشین‌های خودران است که می‌توانند بدون اینکه خطری جان مسافران را تهدید کند هزاران کیلومتر سفر کنند.

کارکرد ویژه هوش‌مصنوعی در حوزه علوم اسلامی چیست و آیا حقیقتا با ورود هوش‌مصنوعی به این عرصه شاهد رشد و پیشرفت علوم اسلامی خواهیم بود؟

 یکی از فرآیندهایی که توسط هوش‌مصنوعی دنبال می شود فرآیند استدلال‌ورزی (reasoning) یا همان نتیجه گیری بر مبنای استدلال‌های منطقی است و این قابلیت مهم می تواند در فرآیند استنباط علوم اسلامی و گزاره‌های مرتبط با رشته‌های مختلف علوم اسلامی به کمک فقیه بیاید و فرآیند استنباط را تسریع و تدقیق کند. به جرأت می توان گفت تا امروز بسیاری از مسائل لاینحل و دشوار بشر به وسیله هوش‌مصنوعی حل شده است و این روند به صورت فزاینده ای ادامه دارد.

شما به عنوان دبیرعلمی همایش و کسی که هم در زمینه هوش‌مصنوعی و هم درزمینه علوم اسلامی دارای مرتبه علمی بالایی هستید نقش این همایش در توسعه علوم اسلامی را چگونه ارزیابی می کنید؟

 کمترین نتایجی که می­ توان از برگزاری  همایش انتظار داشت، هم­افزایی و تبادل دانش میان تمامی اندیشمندان و نهادهای پژوهشی است که در زمینه پردازش هوشمند علوم اسلامی گامی برداشته ­اند. برگزاری همایش همچنین نگاه پژوهشگران حوزوی را نسبت به دامنه بکارگیری هوش‌مصنوعی در رشته ­های مختلف علوم اسلامی تغییر خواهد داد یا حداقل سبب ایجاد یک جرقه ذهنی در این زمینه خواهد شد.

با ارائه نمونه ­های عملی از بکارگیری هوش‌مصنوعی در علوم اسلامی در همایش در قالب مقالات، راه برای پرورش و توسعه ایده­ ها و تبدیل آنها به محصولات واقعی هموار خواهد شد و از طرفی نگاه منتقدان به اصل بکارگیری هوش‌مصنوعی در علوم اسلامی را تا حد زیادی اصلاح خواهد نمود.

 پیش نشست‌های همایش با چه موضوعاتی برگزارشده اند؟

موضوع پیش نشست اول که در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی برگزار شد بررسی ضرورت‌های استفاده از هوش‌مصنوعی در علوم اسلامی بود؛ پیش نشست دوم همایش در مدرسه معصومیه برگزار شد و در آن به تبیین علمی فرصت ها و خطرات استفاده از هوش‌مصنوعی و رفع شبهات پرداخته شد، پیش نشست سوم در  ادامه موضوع پیش نشست دوم و با رویکرد پاسخ به شبهات و سوالات برگزار شد؛ پیش نشست چهارم همایش در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و با محوریت معرفی موضوعات پژوهشی و آگاهی بخشی به پژوهشگران در مورد هوش‌مصنوعی برگزار شد؛ پیش نشست پنجم همایش در دانشگاه فردوسی مشهد و با موضوع معرفی زمینه‌های پژوهشی مهیا برای کاربست هوش‌مصنوعی در علوم اسلامی برگزار شد؛ ششمین پیش نشست همایش دو سخنران داشت که پروفسور محمدرضا اکبرزاده در زمینه هوش‌مصنوعی، ادیان الهی و آینده بشریت و حجت الاسلام و المسلمین دکتر واسطی در خصوص الگوریتم اجتهاد به ایراد سخن پرداختند.

منبع:حوزه