عقیق:
آیین پایانی نخستین کنگره شعر آیینی «شورِ شیرین» به همت پایگاه شعر آیینی «جرعه» با سخنرانی «غلامرضا سازگار»، «محمد‌علی مجاهدی» و «اسماعیل امینی» و با حضور جمعی از روحانیون، ذاکران و شاعران آیینی از جمله جواد حیدری، احمد بابایی، حامد عسکری، محمود حبیبی کسبی و ... ظهر امروز ۱۱ مهرماه در سالن مهر حوزه هنری برگزار شد.
در این مراسم «سعید نسیمی» مدیر پایگاه شعر آیینی «جرعه» طی سخنانی از راه‌اندازی این پایگاه از سال ۹۴ خبر داد و گفت: اصلی‌ترین هدف جرعه، نقش آفرینی و ارتقای سطح ستایشگری از بعد کیفی آن هم در سه محور است.
وی ادامه داد: گزینش مقتل و ارائه تاریخ شعر آیینی و نغمات سنتی و جدید و بحث نغمات آیینی، تصانیف و نوحه‌ها از جمله محورهای فعالیت جرعه است.
نسیمی در خصوص ارتقای حدود تاریخی ستایشگری اهل بیت (ع) گفت: در بُعد تاریخی با ارشادات اساتید حوزه و دانشگاه کار ما آغاز شده که امروز نوید آغاز یک حرکت بزرگ، با همت دکتر قمرزاده را می‌دهیم و آن هم استفاده از آیات قرآن در گریزهای روضه است و سعی شده آنچه ذاکران اهل بیت (ع) نیاز دارند پربار شود. همچنین در زمینه شعر سعی کردیم در پایگاه جرعه ذاکران را کمک کنیم تا در انتخاب اشعار علاوه بر استحکام شعر از نظر محتوا، مطابقت با تاریخ، تأیید مراجع، نیاز جامعه و روایتگری عاشورا دقت داشته باشند.
مسئول پایگاه شعر آیینی جرعه از بازنشر نوحه‌های سنتی خبر داد و گفت: در حوزه اشعار سنتی سعی کردیم با بازنشر نوحه‌های سنتی و تصحیح آنها و سرایش نوحه‌هایی با همان فضا و ملودی و با مضامین روز برنامه‌هایی را اجرا کنیم. همچنین در بعد سبک‌ها و نغمات جدید هم کار را به خوبی آغاز کردیم و در این زمینه دقت فراوان داریم. استاد سازگار توصیه خوبی به ما داشتند و آن هم این بود که در زمینه سبک‌ها و نغمات جدید به جای مقابله با آنها تلاش کنید آنها را هدایت کنید.
امینی: پسند عامه مردم روی سلیقه مؤلف اثر گذاشته است
در این مراسم اسماعیل امینی، مدرس دانشگاه، عضو شورای علمی بنیاد دعبل و دبیر پیشین جشنواره بین‌المللی شعر فجر در ابتدای سخن به معرفی چند کتاب در حوزه شعر و مداحی پرداخت و گفت: امروز چند کتاب آوردم و به نظرم رسید این کتاب‌ها حرف‌های بیشتری از من دارند.
وی با اشاره به نقش مخاطب مفروض در آفرینش اثر در حوزه شعر آیینی گفت: در نقد ادبی جدید می‌گویند مخاطب مفروض در آفرینش اثر تأثیر دارد؛ یعنی هنگامی که شاعر در حال سرودن شعر است، مخاطب فرضی را جلوی چشمش می‌آورد و پسند او را در شعر لحاظ می‌کند. شاعر این را در نظر می‌گیرد که این شعر قرار است چه اثری بر مخاطب داشته باشد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: در گذشته رعایت اصول مقدم بر پسند مخاطب بود، زیرا مخاطب آن زمان عام بودند و عوام اغلب بی‌سواد و کم‌سواد بودند؛ زیرا اغلب مخاطبان اهل ادبیات و تخصصی بودند. از این رو آن زمان پسند عموم در نظر گرفته نمی‌شد.
امینی با بیان اینکه در شعر آیینی خصوصاً نوحه و نغمات مذهبی مخاطبان اصلی مردم هستند، گفت: این دلیل سبب شده پسند عامه مردم روی سلیقه مؤلف اثر بگذارد. امروز با نگاهی به جوانب مختلف شعر آیینی درمی‌یابیم که به جز مخاطب موضوعات دیگری هم بر شعر تأثیر دارند. مثلاً در جشنواره‌ای مثل این جشنواره هیأت داوران برای انتخاب آثار اصولی دارند که شاید آن اصول را عامه مردم درک نکنند؛ در حالی که شاعر باید برای پسند اهل فن و داوران دقت نظر داشته باشد.
این پژوهشگر شعر آیینی ادامه داد: گروه دیگر مخاطبان، صاحب نظر نیستند؛ اما موثرند مثل رسانه‌ها. به عنوان مثال شاعر تلاش می‌کند به گونه‌ای شعر بسراید که برای پخش از تلویزیون و رسانه‌ها منعی نداشته باشد.
امینی دشمنان را دیگر مخاطبان شاعران آیینی دانست و گفت: دشمنان و رقبا در کمین هستند که خطایی از ما پیدا کنند تا به وسیله آن به جنجال و فضا‌سازی بپردازند، پس دشمنان هم مخاطب دیگر شاعران آیینی هستند. حال توجه کنید که در میان این همه اصول مثل توجه به مسائل علمی، تاریخی، مستندات و با انواع مخاطب سرودن شعر مذهبی چقدر دشوار است، خصوصاً اینکه قرار است در محفل و مجلس ارائه شود نه در کتاب.
این شاعر با بیان اینکه نباید وقتی مخاطب عام یک شاعر زیاد می‌شود، اصول دیگر را به راحتی کنار بگذارد، گفت: متأسفانه کسانی که شهرت پیدا می‌کنند، همه اصول دیگر را به راحتی کنار می‌گذارند و تنها به دنبال سلیقه مخاطب هستند. گاهی مشاهده می‌شود کسانی که اقبال عام پیدا می‌کنند دیگر حرف هیچ استاد و کتابی را گوش نمی‌کنند و تکیه‌گاه آنها فقط مخاطبان هستند، در حالی که شعر مذهبی و شعر هیأت فقط برای جلب نظر مخاطب ساخته نمی‌شود بلکه این کار برای اشاعه یک فرهنگ و یک نگاه است. مثال این‌گونه افراد مانند تاکسی می‌ماند که مقصدش مشخص نیست و به جایی می‌رود که مشتری بخواهد خیلی‌ها این گونه شعر می‌گویند و کاری را می‌کنند که مخاطب از آنها می‌خواهد. در حالی که اگر هنرمند صاحب نظام اعتقادی و فکری باشد مثل تاکسی نیست بلکه مثل مسئول کاروانی است که مقصدش کربلاست و فقط کسی که می‌خواهد به کربلا برود را سوار می‌کند.