عقیق:امیرحسین کسائی: راه‌اندازی بنگاه‌ها و کارگاه‌های تولیدی کوچک و بزرگ در گام اول، نیازمند برخورداری از تخصص لازم و سپس بستر و فضای کافی است. حال تصور کنید، هر دو این نیازمندی‌ها را یک مسجد فراهم کند.
مسجد، صرفاً محلی برای ارتباط با خدا نیست
مسجد از صدر اسلام تاکنون یک پایگاه مهم اجتماعی در راستای انجام فعالیت‌ها و برنامه‌های متعدد بوده است و پیامبر (ص) به عنوان اولین بنیانگذار این مکان مقدس، عالی‌ترین تصمیم‌های سیاسی، نظامی و اجتماعی خود را در محضر مومنان و با مشورت آنان در این مکان می‌گرفتند. بدین ترتیب «مسجد» صرفاً محلی برای ارتباط با خدا نیست و ارتباط با جامعه و امت نیز در این مکان انجام می‌شد و میان «مسجد» و «اجتماع» و امور مربوط به آن پیوندی همیشگی برقرار بود.
مسجد می‌تواند بستری برای کسب‌وکار حلال مردم باشد
از مهم‌ترین دستورات اقتصادی اسلام، کسب روزی حلال است. تلاش برای به دست آوردن روزی حلال از آن جهت مورد تأکید و عنایت ویژه قرار گرفته است که نقش به‌سزایی در جسم و روح انسان دارد و بی‌توجهی به آن، افزون بر عواقب اخروی، پیامدهای منفی و مخربی را برای روحیات و خلقیات انسان بهوجود می‌آورد. هرچند روزی حلال در سخن به‌آسانی گفته می‌شود و بیشتر انسان‌ها بر این گمان‌اند که روزی آن‌ها حلال و طیب است، اما کسب واقعی روزی حلال در مقام عمل، بسیار سخت است. بنابراین مسجدی که هدف اصلی بنای آن، ایجاد مکانی مشخص برای عبادت و راز و نیاز با خداوند متعال است، می‌تواند بستری نیز برای کسب روزی حلال که جزء مهمی از عبادت است، فراهم کند.
مسجد المهدی در جنوب شرقی تهران واقع در خیابان نبرد جنوبی تهران، این روزها برای راه‌اندازی کسب‌وکارهای خرد و بزرگ در دو محور در حال تلاش است. ابتدا آموزش‌های فنی‌و‌حرفه‌ای به زنان و مردان ارائه می‌کند و از سوی دیگر نیز با قرار دادن بخشی از فضای مسجد به تولیدی‌ها و البته شرط قرار دادن به منظور جذب و استخدام افراد نیازمند محل، زمینه را برای کسب‌وکار و درآمد مردم مهیا کرده است.
باز بودن درهای مسجد در روز، زمینه‌ساز رونق آن است
حجت‌الاسلام سید علی اکبر میرخلیلی، امام جماعت مسجد المهدی اعتقاد دارد اگر امام جماعت فعال و پویا باشد و پیگیری امور مختلف را خودش انجام دهد، زمینه رونق مسجد و جذب جوانان فراهم می‌شود. او همچنین معتقد است، رونق مسجد به باز بودن همیشگی درهای آن است. بنابراین با اجرای برنامه‌های متعدد در مسجد المهدی، صبح‌ها خانم‌ها و عصرها نیز مردان محل را در مسجد جمع می‌کند.
امام جماعت مسجد المهدی در تشریح برنامه‌های این مسجد می‌گوید: «در این مسجد تلاش کردیم علاوه بر پاسخگویی به نیازهای معنوی مردم، به مسائل مادی آنان نیز توجه داشته باشیم، زیرا معتقدم اگر مسجد جایگاه اصلی خود را که در صدر اسلام داشت، پیدا کند، می‌تواند بسیاری از مشکلات را برطرف کند.»
فعال بودن یک مسجد، نیازمند فعالیت و پویایی تمام ارکان آن شامل امام جماعت، هیأت امنا، پایگاه بسیج خواهران و برادران و ... و همچنین هم‌افزایی و تقسیم‌کار آنان است تا بتوانند بستری را برای خدمت‌رسانی به اهالی محل فراهم کنند و بخشی از مشکلات آنان را برطرف سازند.
شاید برخی در گام اول رونق داشتن یک مسجد را تنها در شلوغی صفوف نمازهای جماعت آن بدانند، اما مسجد فعال، باید در سایر برنامه‌های فرهنگی ـ اجتماعی نیز شاهد حضور جمعیت باشد و در گام بعدی، محل مراجعه مردم برای رفع نیازهای مختلف خود باشد.
پرداخت وام به ۷۰۰ نفر از اهالی محل توسط مسجد
امروز کشور از جهات گوناگون اقتصادی با مشکلات متعددی مواجه است که مسجد به‌عنوان یک پایگاه اجتماعی، می‌تواند بخشی از نیازهای مردم را در این زمینه برطرف کند؛ زیرا مسجد ظرفیت‌هایی همچون صندوق‌‌های قرض الحسنه و کمک‌های مردمی را داراست که امام جماعت مسجد المهدی در زمینه این فعالیت‌های مسجد می‌گوید: «این مسجد کمک‌های موقتی برای اهالی محل دارد؛ به‌طور مثال ۱۰۰ خانواده نیازمند محل در طول سال، نان رایگان دریافت می‌کنند و یا از طریق صندوق قرض‌الحسنه مسجد، به ۷۰۰ نفر تاکنون وام اهدا شده تا بتواند بخشی از نیازهای آنان را برطرف کند که سرمایه این وام نیز از سوی نمازگزاران تهیه شده است.»
اشتغال‌زایی برای ۶۰ نفر
اما شاید نیاز اصلی مردم در دوران کنونی به ویژه جوانان کسب و کار و اشتغال باشد که این موضوع یک راه دائمی برای رفع مشکلات است که مسجد المهدی در این زمینه نیز تلاش‌های بسیاری داشته است. این مسجد هم‌اکنون بستر اشتغال را برای نزدیک به ۶۰ نفر در دو کارگاه تولیدی راه‌اندازی شده از سوی مسجد فراهم کرده است. حجت‌الاسلام میرخلیلی در این باره می‌گوید: «این مسجد با اختصاص بخشی از فضای خود به دوکارگاه تولیدی، زمینه اشتغال و کسب درآمد را برای افراد بی‌بضاعت محل فراهم کرده است. البته مسجد در گام اول به افراد بی‌بضاعت محل، آموزش‌های مهارتی در قالب‌های خیاطی، کیف‌دوزی و قابی‌بافی ارائه می‌کند و در گان بعدی، در این کارگاه‌ها زمینه اشتغال آنان را فراهم می‌کند.»
اوج سادگی که زمینه‌ساز اتفاقات بزرگ است
کلاس‌های مهارت‌آموزی مسجد المهدی از سادگی بسیاری برخوردار است. خانم‌هایی که روی زمین و فرش‌های مسجد نشسته‌اند و در حال تلاش و کسب مهارت در حوزه‌های مختلف هستند. به طور مثال در کلاس کیف‌دوزی این مسجد، خانم‌هایی در یک گوشه مشغول باز کردن کلاف هستند و دیگرانی هم با قلاب مشغول بافتن کیف. در این مسجد کیف‌دوزی را به روش قلاببافی به خانم‌ها آموزش می‌دهند تا با کسب مهارت‌های لازم بتوانند برای خود درآمدی داشته باشند.
کلاس‌های مهارت‌آموزی برای ۸ تا ۷۰ ساله
خانم کارخانه، مسؤول کارگاه آموزشی تابستانه مسجد المهدی درباره کلاس‌های این مسجد می‌گوید: «در این مسجد کلاس‌های هنری، قرآنی، ورزشی و احکام برای نوجوانان و جوانان برگزار می‌کنیم و باتوجه به نامگذاری امسال از سوی مقام معظم رهبری به نام رونق تولید، در حوزه کلاس‌های هنری به ارائه آموزش‌های مهارتی در رشته‌های قالی‌بافی، کیف‌دوزی، خیاطی و ... را در طول سال می‌پردازیم.»
رده سنی افراد حاضر در این کلاس‌ها نیز بسیار جالب است. خانم‌هایی از سنین ۸ تا ۷۰ ساله حضور دارند و تلاش می‌کنند، حرفه‌ای را بیاموزند تا بتوانند یا کمک خرج زندگی باشند و یا در کل زندگی را مدیریت کنند.
خانم کارخانه می‌گوید: «در این کلاس‌ها به افرادی از سنین ۸ تا ۷۰ سال از ابتدایی‌ترین آموزش‌ها تا حرفه‌ای‌ترین سطح مهارت‌های لازم ارائه می‌شود که به‌طور مثال در زمینه کیف‌بافی، روش قلاببافی آموزش داده می‌شود و در این زمینه نیز در ابتدا دست گرفتن قلاب را به هنرآموزان آموزش دادیم تا جایی که تعدادی از هنرآموزان سال قبل، هم‌اکنون کارگاه تولیدی در محل برپا کرده‌اند و در حال کسب درآمد هستند.»
مسجدی که چرخه اشتغال را کامل کرده است
مسجدالمهدی چرخه اشتغال را به‌صورت کامل تکمیل کرده است و علاوه بر ارائه آموزش‌های مهارتی لازم در گام بعدی، زمینه اشتغال آنان را در کارگاه‌های تولیدی مسجد نیز فراهم کرده است. علیرضا احدزاده، مسئول کارگاه تولید پوشاک که کارگاه تولیدی خود را در بخشی از فضای مسجد المهدی برپا کرده است، در خصوص اشتغال‌زایی‌های این مسجد می‌گوید: «کارگاه تولیدی ما از سال ۶۹ فعالیت خود را آغاز کرده و از سال ۷۶ با اجاره کردن بخشی از ملک مسجد المهدی، کارگاه تولیدی خود را در این مکان برپا کرده است. یکی از شرایط برپایی کارگاه در این ملک این بود که بنا شد افرادی با معرفی امام جماعت مسجد مشغول به کار شوند؛ زیرا افراد نیازمند و بی‌بضاعتی در محل وجود داشت که جویای کار بودند. امام جماعت هم این افراد را به کارگاه معرفی می‌کرد و آنان نیز با حضور در کارگاه، ابتدا آموزش‌های لازم را چندماهی اخذ می‌کردند و سپس مشغول به کار می‌شدند که هم‌اکنون بالغ بر ۴ نفر با این شرایط در کارگاه مشغول به کار هستند.»
حمایتمان کنند، ظرفیت اشتغال را ۴ برابر می‌کنیم
احدزاده البته از وضعیت تولید و اقتصادی کشور نیز گله‌مند است و می‌گوید که اگرچه تولید و فروش نسبت به سال‌های گذشته بهتر شده است اما «اگر دولت حمایت‌های لازم را از بخش‌های تولیدی داشته باشد، می‌توان با تسهیل و گسترش کار، جذب نیرو و اشتغال‌زایی خود را افزایش دهیم و در این صورت من کارگاه ۲۵ نفره خود را به ۱۰۰ نفر افزایش خواهیم داد.»
محمد کریمی، مسئول کارگاه تولیدی کت‌وشلوار نیز که کارگاه خود را در طبقه دوم مسجد المهدی برپا کرده است، می‌گوید: «با معرفی امام جماعت مسجد، بیش از ۳۰ نفر را در این کارگاه مشغول به کار کرده‌ایم که این افراد در بدو ورود آموزش حرفه‌ای خیاطی را اخذ کردند و در حال حاضر نیز مشغول کار و کسب درآمد هستند.»
راه‌حل‌هایی برای جذب جوانان و رونق مسجد
شاید این روزها بزرگ‌ترین مشکل در حوزه مسجد، فاصله گرفتن مردم از این محیط و به‌نوعی کم‌رونق شدن مساجد باشد اما مسجد المهدی با اجرای برنامه‌های متعدد توانسته اهالی محله‌های اطراف را جذب خود کند. در این باره حجت‌الاسلام میرخلیلی می‌گوید: «یکی از اتفاقاتی که موجب شده مسجد المهدی رونق داشته باشد آن است که از نماز صبح تا شب، درهای این مسجد به روی مردم باز است و کلاس‌ها و برنامه‌های متعددی را برای زنان و مردان محل در زمینه‌های معنوی و اشتغال‌زایی برگزار می‌کند.»
او معتقد است که اگر جایگاه واقعی مسجد را بشناسیم و بدانیم مسجد در کنار قرآن و اهل بیت (ع) یکی از ارکان مهم اسلام محسوب می‌شود، تمام گره‌های مردم را می‌توانیم با ظرفیت آن برطرف کنیم. اگر مسؤولان، هیأت امنا و امام جماعت به این جایگاه پی ببرند تمام عمر خود را وقف مسجد خواهند کرد تا به‌وسیله آن از زندگی دیگران گره‌گشایی کنند.