عقیق:مستند پایان یک سکوت، به مناسبت سالروز تخریب بقیع روز گذشته با حضور عوامل این مستند، در خبرگزاری مهر، نمایش داده شد.
این مستند با اجرای سیدکاظم احمدزاده در گفتگو با شخصیت‌های دینی و دانشگاهی مختلف مانند آیت الله صدیقی، حجت الاسلام رفیعی، حجت الاسلام پناهیان، حجت الاسلام کاشانی، حجت الاسلام قاسمیان، محمدصادق کوشکی، علی اکبر رائفی پور و…، به بررسی موضوع ۸ شوال و سکوت جوامع اسلامی در مورد جنایت آل سعود در تخریب قبور ائمه بقیع می‌پردازد.
عوامل این مستند با حضور در خبرگزاری مهر، به تبیین موضوعات مطرح شده در آن پرداخته‌اند که در ادامه می‌خوانید؛
لازم به ذکر است مستند «پایان یک سکوت» سه شنبه ۲۱ خردادماه ساعت ۲۳:۳۰ از شبکه سوم سیما پخش خواهد شد.
نسبت به قضیه ۸ شوال سکوت کرده‌ایم
احمد ابراهیمی محقق و پژوهشگر آثار اسلامی در این نشست در مورد مستند «پایان یک سکوت» گفت: ما نزدیک به ۱۲ سال است که گروهی به نام گروه مردمی بهشت بقیع را سامان داده‌ایم که چهار مستند را تا الان تولید کرده‌ایم. مستند اول ما در سال ۹۱ به نام «بهشت ماندنی است» تولید شد که اولین مستندی بود که در ایران و در جهان اسلام در مورد بقیع ساخته شد. شاید در حد چند گزارش کوتاه در برخی شبکه‌های ماهواره‌ای به این موضوع پرداخته شده باشد اما مستندی که به صورت مفصل به موضوع بقیع بپردازد، نداشته‌ایم.
وی ادامه داد: ما مخالفیم که در روز ۸ شوال صرفاً و فقط بخواهیم عزاداری کنیم. تخریب قبور ائمه بقیع، باعث عزای ماست ولی باید یک حرکتی کرد و اعتراض کرد.
وی افزود: داستانی که برای ارامنه در سال ۱۹۱۵ میلادی پیش آمده، باعث شده هر سال ارمنی‌ها در کل جهان به این اتفاق اعتراض کنند. ما به درستی و غلطی قضیه ارامنه کاری نداریم و به آن وارد نمی‌شویم، بحث ما این است که ما نسبت به موضوعات خودمان ساکتیم. مثلاً بزرگترین نسل کشی شیعیان در کربلا در سال ۱۲۱۹ قمری رخ داده که همه را سر بریدند اما ما نسبت به آن سکوت کرده‌ایم.
احمد ابراهیمی گفت: اساتید دانشگاه و علمایی که در این مستند ما با آنها صحبت کردیم اذعان داشته‌اند که ما در مورد مسئله ۸ شوال کم کاری کرده‌ایم.
وی افزود: مستند اول ما بر اساس تحقیق و پژوهش بود. ما نزدیک به ۳۰۰۰ سند که مربوط به آن سال‌ها می‌شود و برای کشورهای مختلف است را جمع آوری کردیم. در آن مستند ما برای اولین بار سندی را منتشر کردیم که مربوط به عبدالرحیم صاحب الفصول حائری است. ایشان یک عالم شیعه ایرانی و اهل تهران است. ایشان یک سال پس از تخریب به حج می‌رود که دولت ایران در آن سال حج را به خاطر بی حرمتی به حرم پیامبر (نه قصه بقیع) ممنوع کرده بود. ایشان عبدالعزیز پادشاه عربستان را ملاقات می‌کند و سندی را از عبدالعزیز می‌گیرد که اجازه دهند آنجا بازسازی و تمیز شود. آنجا را مثل یک زمین کشاورزی شخم زده بودند. یک عکاس مصری یک سال پس از تخریب از بقیع عکس گرفته است. ایشان می‌تواند این سند را از عبدالعزیز بگیرد. در مستند اول به این مسئله پرداخته شد. این سند الان در ایران است که خیلی مهم است ولی به آن بی توجهی شده است. این سند را می‌توان پیگیری حقوقی کرد.
عزای عمومی اهل سنت در مورد فاجعه بقیع
وی ادامه داد: سند دیگر تلگرافی از شهر سلماس است که شیعه و سنی در آنجا زندگی می‌کنند. قصه این تلگراف این است که برادران اهل سنت هم در آن روز تخریب بقیع، عزای عمومی اعلام کردند و در آن عزا شرکت کردند.
وی اظهار داشت: سند دیگر هفته نامه‌ام القراست که در مکه چاپ می‌شد که به تاریخ ۱۷ شوال ۱۳۴۴ که متن فتوای تخریب در آن است. یعنی تخریب که انجام شد، علمای مدینه با فشار عبدالعزیز، فتوا را صادر و منتشر کردند.
احمد ابراهیمی گفت: مستند دیگر ما «پنجره های بهشت» بود که در آن قصه ضریح حرم اهل بیت بقیع را به تصویر کشیدیم. این ضریح را هنرمندان اصفهانی در ایران ساختند که در آن زمان هزار تومان هم هزینه آن شده بود و به مدینه منوره حمل شده بود.
وی افزود: مستند بعدی ما «پنجره فولاد بهشت» نام دارد. خود اهل سنت هم به بقیع، جنة البقیع می‌گویند. گویی بخشی از بهشت است. در این مستند ما در مورد عکاس این ضریح که یک عکاس آلمانی به نام ارنست هولتسر صحبت کردیم.
وی ادامه داد: مستند آخر هم به نام «پایان یک سکوت» است که ۹۶ سال سکوتی که در مورد تخریب بقیع اتفاق افتاده را نقد کردیم. ما با ۲۰ نفر از افراد شناخته شده از اساتید دانشگاه و وعاظ و… مصاحبه کردیم. به نظر کار خوبی می‌رسد که اگرچه مقداری طولانی شده و ۵۵ دقیقه است ولی چاره‌ای نداشتیم چراکه با ۲۰ نفر صحبت کرده بودیم.
وی افزود: قضیه تخریب بقیع اصلاً قضیه شیعه نیست بلکه قضیه جهان اسلام است. در عکس‌های قدیمی بقیع نشان می‌دهد که آنجا حدود ۹ گنبد وجود داشته است که یکی از آنها حرم اهل بیت بقیع است. بقیه برای اهل سنت است. هدف وهابیت برای تخریب بقیع، خود اسلام بود، فقط شیعیان نبود. کنار حرم ائمه بقیع، مقبره دختران و همسران پیامبر و برخی صحابه است.
وی ادامه داد: ما در مستند قبلی خود قبر ابن تیمیه را نشان دادیم. او خیلی مورد وثوق وهابیت است. قبر او در سوریه است و این‌همه خرابی در مورد بناهای اسلامی توسط داعش صورت گرفته، اما به این بنا و قبر ابن تیمیه دست نزدند. اگر واقعاً اعتقاد دارند که بناء بر قبور حرام است باید آن را نیز تخریب می‌کردند اما نکردند.
ابراهیمی در پایان گفت: در کتاب توحید محمد ابن عبدالوهاب، حدیثی دارند که «خیر القبور الدوارس» یعنی بهترین قبرها، قبرهایی هستند که پشت آنها مانند ماهی باشد. اگر واقعاً به این اعتقاد دارند باید بناهای مربوط به خود را نیز خراب کنند. معاویه در دمشق حرم دارد، بخاری در ترکمنستان حرم دارد و در آن طلاکاری و نقره کاری شده است که اینها را حرام می‌دانند.
۸ شوال پتانسیل یک مستند ۳۰ قسمتی دارد
مهرداد طاهری تهیه کننده و کارگردان تلویزیون نیز در این نشست در مورد مستندهای تولید شده این گروه گفت: یک سیری ما در این سال‌ها طی کردیم که یک دغدغه خودجوش بوده است. بحث این بوده است که برای موضوعی مانند ۸ شوال یا یوم الهدم را کاری کنیم. قرار بود یک کاری در حد کلیپ کار کنیم که در سال ۹۲ روی آنتن رود اما وقتی با اسناد و مباحث معطوف به قضیه ۸ شوال مواجه شدیم، مسئله آنقدر برای ما مهم شد که دیدیم نمی‌توان ساده از کنار موضوع عبور کرد. یک مستند ۳۰ قسمتی می‌توان در این موضوع با حمایت یک شبکه یا یک سازمان، درست کرد اما متأسفانه این اراده تاکنون وجود نداشته است.
وی ادامه داد: ما در این مستندها، بنا نداشتیم که بحث‌های فقهی و جدی بین فرق و مذاهب را در این موضوع طرح کنیم. بلکه بیشتر هدف ما این بود که یک سوال ایجاد کنیم. پرسش ما این بود که آیا درست است که کشور در روز ۸ شوال هیچ عکس العمل و بازخوردی نسبت به قصه تخریب حرم ائمه بقیع نداشته باشد؟ واشینگتن، نیویورک، کراچی، عراق و… در ۸ شوال یک حرکتی انجام می‌شود و اعتراض خود را نسبت به کاری که وهابیت در سال ۱۳۴۴ قمری انجام داده، اعلام می‌کنند. چرا در ایران یک گردهمایی نیست؟ بنای ما این بود که این اعتراض شکل گیرد. نیت ما این نبود که در این مستند تحلیل داشته باشیم یا سندی را رو کنیم. این مسئله را به مراحل بعدی واگذار کردیم و این فاز اول کار ما بود. تحلیل و بررسی در مورد مسئله ۸ شوال را به بعد موکول کردیم. باید در این قصه به علما مراجعه شود و مورد تحلیل جدی قرار بگیرد. بحث ما در این مستند این بود که ما نسبت به مسئله ۸ شوال سکوت کرده‌ایم و این سکوت باید شکسته شود.
وی افزود: وهابیت از حربه‌ای استفاده می‌کنند که بر یک نقطه ضعف انسان‌ها یعنی فراموشی تکیه می‌کنند. با این تغییراتی که در مورد بناهای تاریخی اسلامی رخ می‌دهد، حافظه تاریخی جهان اسلام ممکن است دچار اختلال شود. وقتی نمادها از بین رود، گرایش مردم را از بین برده‌اید.
مهرداد طاهری گفت: همه قبرهای بقیع، یک اتاقکی و سقفی داشته‌اند مانند وادی السلام. در مدینه نیز همه قبرها هویت داشته‌اند. اما اینها همه را از بین برده‌اند. آنها به ما اتهام می‌زنند که شما به قبرستان می‌رویم و سوی قبرها نماز می‌خوانید در صورتی که چنین چیزی نیست.
وی در پایان گفت: موضوعات مرتبط با عتبات و زیارتگاه‌ها و… مسئله ما بوده و هست و از هر زاویه‌ای که به مسئله نگاه کنید، جذاب است. ما فاز دوم همین برنامه «پایان یک سکوت» را با عنوان دیگری ادامه خواهیم داد که با مجموعه‌ای از چهره‌ها گفتگو خواهیم کرد که برنامه‌ای مفصل و تحلیلی است و از نظرگاه‌های مختلف علما به مسئله خواهیم پرداخت.
اهمیت اسناد تصویری در مورد قبور ائمه بقیع
کمال الدین شاهرخ پیشکسوت هنر عکاسی آئینی و استاد دانشگاه نیز در این نشست در مورد اهمیت اسناد تصویری در مورد قبور ائمه بقیع گفت: موادی که در مستندسازی در این حوزه خیلی کاربرد دارد، اسناد و مدارک تصویری است که می‌تواند تغییرات را در طول سال‌های مختلف نشان دهد. امروز مسئله عکس و تصویر، ارتباط خوبی با مخاطب ایجاد می‌کند. آقای ابراهیمی اسناد و مدارک خیلی خوبی را در این سال‌ها در مورد بقیع جمع آوری کرده‌اند و در کنار این، اسناد تصویری نیز دنبال شده و جمع آوری شده است. همین عکس‌ها تا چند سال پیش در منابع چاپ شده هم دقیق ثبت نشده بود. ما نمایشگاه‌های عکسی از اسناد و تصاویر جدید و قدیم بقیع نیز برگزار کرده‌ایم.
وی ادامه داد: شاید آرشیوی که ما در ایران از عکس‌های قدیم مکه و مدینه داریم در هیچیک از کشورهای منطقه وجود ندارد. خیلی از اسناد تصویری ما، امروز در این حوزه موجود است. با این اسناد تصویری می‌توان روند تغییرات رخ داده در مورد بناهای تاریخی اسلامی در مکه و مدینه را دقیقاً رصد کرد.
وی افزود: اگر بخواهیم یک پژوهش تصویری خیلی جامع در مورد مدینه انجام دهیم، عکس‌های خوبی داریم که می‌توان از آن استفاده کرد و تنها تصویر می‌تواند به ما کمک کند که چه اتفاقی رخ داده است. در مورد بقیع فقط چند ضلعی قبور تخریب شده در حافظه ما هست در حالی که عکس‌های زیادی از بناها و گنبدهای ائمه بقیع وجود دارد. جا دارد از مرحوم یگانه دوست نام ببرم که دهه ۴۰ و ۵۰ از عکاس‌های به نام بود و عکس‌های شاخصی از آن فضا داشت. تنها عکس‌هایی که ما از بقیع بعد از تخریب داریم مربوط به ایشان است و خاطرات خیلی جالبی از این محل هم عنوان می‌کردند. به هر حال در حوزه رسانه‌ای خیلی می‌توانیم از عکس استفاده کنیم و خیلی از اینها هم تا به حال مورد استفاده قرار نگرفته است.
پروژه تخریب اماکن اسلامی
وی در پایان گفت: تخریب اماکن اسلامی پروژه‌ای است که آنها از صد سال پیش آغاز کرده‌اند. جاهای خیلی معتبری در مدینه را به بهانه توسعه حرم از بین برده‌اند. این یک برنامه درازمدتی است که از جهل مردم و فراموشی استفاده کنند و دست به تخریب بزنند.
سیدحسن اطیابی، مدرس عکاسی نیز در این نشست گفت: الان تورهایی برای جنگل‌های شروود در انگلستان تبلیغ می‌کنند که در آنجا نمادی از رابین هود را اجرا می‌کنند و معرفی می‌کنند. اینها نمادهای اسلام و تشیع را نابود می‌کنند ولی برای خود یکسری نمادهای افسانه‌ای می‌سازند.
وی ادامه داد: سالروز ۸ شوال باعث شد هنرمندان و اصحاب رسانه، رسالتی را بر دوش خود احساس کنند که چرا ما روی آن کار نکرده‌ایم. نمادی که واقعی بوده و حق تمام مسلمین است، تخریب شده و اینگونه مورد غفلت واقع شده است.
وی اظهار داشت: کشوری مانند هلند، تنها اثر تاریخی اش، خانه یک رمان نویس است که برای صد سال پیش است و این نماد تاریخی آنها است. هلندی‌ها خیلی به آن بنا اهمیت می‌دهند این در حالی است که نمادهای واقعی جهان اسلام به راحتی تخریب می‌شود و مجامع بین المللی و صاحبان قلم و صاحبان کرسی نسبت به آن سکوت کرده‌اند.