آیا امام حسن عسکری (ع) به غیر از امام زمان (عج) فرزند دیگری داشتند؟

عقیق: هشتم ربیع الثانی سالروز ولادت امام حسن عسکری (ع) است . یکی از سوالاتی که بسیار مطرح می شود این است که آیا آن حضرت فرزند دیگری داشته است یا نه ؟

- سؤال

آیا امام حسن عسکری علیه السلام غیر از امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) فرزند دیگری داشته اند؟

- پاسخ

امام یازدهم ما شیعیان حضرت امام حسن عسکری علیه السّلام ـدر سال ۲۳۲ هـ. ق در شهر مدینه به دنیا آمد. [۱] آن حضرت با چند تن از خلفای عباسی معاصر بود از جمله مهتدی و معتمد عباسی. [۲] هر چند برخی از نویسندگان نام چند فرزند برای امام حسن عسکری علیه السّلام ذکر کرده اند اما قول مشهور و درست  این است که از ایشان تنها یک فرزند، هم نام و هم کنیه با رسول خدا صلّی الله علیه و آله متولد شده است.

گفته شد برخی از نویسندگان چند فرزند برای امام حسن عسکری علیه السّلام ذکر کرده اند از جمله این فرزندان «محمد، موسی، فاطمه، عایشه، حسین و...»[۳] اما به یقین این اقوال صحیح نباشد.

دلایلی که  ثابت می کند امام حسن عسکری علیه السلام فرزندی غیر از بقیة الله الاعظم ارواحنافداه نداشتند:

۱- اتفاق علمای شیعه:  علمای شیعه تنها فرزند امام حسن عسکری علیه السّلام را حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) می دانند و فرزنددیگری را ذکر نکرده اند. در این رابطه شیخ مفید که کتابش از اعتبار خاصی برخوردار است، می نویسد:  امام بعد از امام حسن عسکری  علیه السّلام  فرزندش بود که هم نام و هم کنیه رسول خدا  صلّی الله علیه و آله بود و امام حسن  علیه السّلام به جز او فرزندی نداشت نه ظاهراً و نه باطناً؛ مادر این فرزند کنیزی به نام نرجس بوده است. [۴]

کلینی در کافی می نویسد: فرزندی برای امام حسن عسکری   علیه السّلام  به دنیا آمد و او را محمد نام نهادند. [۵]

طبرسی در اعلام الوری همین قول را ذکر کرده است ومی نویسد:  فردی از امام حسن عسگری ـ علیه السّلام ـ سؤال کرد: آقای من آیا برای شما فرزندی هست؟ حضرت فرمود: بله. سؤال کرد، اگر امری اتفاق بیفتد در کجا از او می توانم سؤال کنم؟ حضرت فرمود: در مدینه. [۶]

علامه مجلسی در بحارالانوار می نویسد: اینکه حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) برادری به نام موسی داشته باشد. این خبر غریب است. [۷]

۲- اعتراف علمای اهل سنت:  قندوزی که از علمای اهل سنت می باشد در باره امام زمان علی السلام می نویسد که امام حسن عسکری علیه السلام  یازدهمین امام شیعیان فقط یک پسر از خود به جای گذاشت که به حجت، قائم، مهدی و صاحب الزمان معروف است. وی در نیمه شعبان ۲۵۵ هجری قمری به دنیا آمد و وقتی پدرش از دنیا رفت وی پنج سال داشتند و اصحاب خاص و ثقات از به دنیا آمدن وی با خبر بودند. [۸]

 ۳- دلیل تاریخی:  یک دلیل تاریخی هم وجود دارد که قول مشهور را تأیید می کند. کلینی می نویسد: معتمد عباسی چون شنیده بود که از حضرت عسکری علیه السّلام فرزندی باقی مانده درصدد یافتن او برآمد و دستور داد عدّه ای از قابله ها، زنان و کنیزان آن حضرت را معاینه نمایند و اگر آثار حمل در آنها مشاهده شد گزارش کنند. نقل شده است که یکی از قابله ها به کنیزی شک کرد، از طرف خلیفه دستور داده شد که آن کنیز را در محلی تحت نظر قرار بدهند... سرانجام چون اثری از حمل ظاهر نشد آن کنیز آزاد گردید. [۹] معتمد برای آنکه وانمود کند که از امام حسن عسکری علیه السّلام فرزندی باقی نمانده و شیعیان از وجود امام بعدی نومید گردند، دستور داد، میراث آن حضرت میان مادر و برادر امام حسن عسکری علیه السّلام تقسیم شود: این تقسیم ارث دلالت بر این دارد که امام حسن عسکری علیه السّلام فرزند دیگری نداشته اند و با توجه به اینکه خلیفه نتوانسته بود امام مهدی ـ علیه السّلام ـ را پیدا کند بنابراین دستور می دهد که ارث امام تقسیم شود. علی بن عیسی اربلی می نویسد: شیعیان عقیده داشتند که از امام فرزندی باقی مانده است که امامت را بر عهده دارد. [۱۰] زیرا تعدادی از آنان فرزند خردسال امام را قبلاً دیده بودند.

نتیجه

عقیده علمای شیعه بر این است که تنها فرزند امام حسن عسکری  علیه السّلام  حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) می باشد، که در سال ۲۵۵ هـ، متولد شده است و هم اکنون غایب هستند و به امر الهی ظهور می کند وجهان را پر از عدل و داد خواهند کرد. اقوال دیگری که در این رابطه هست مبنی بر داشتن فرزندانی دیگر، مورد قبول علمای شیعه و تاریخ و حتی علمای اهل سنت هم نمی باشد و این می رساند که اقوال دیگر را عده ای به پندار خود برای ضربه زدن به مکتب اصیل شیعه درست کرد اند که در مقابل این همه دلایل تاریخی بر اینکه امام حسن عسکری علیه السلام فقط یک فرزند داشت و آن حجت حق بقیه الله الاعظم ارواحنا فداه می باشد، چنین فرافکنی ها نتوانست پابر جا بماند و از سوی علمای شیعه و سنی رد گردید  .

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

۱. ارث، نویسنده:شیخ مفید، ج ۲.

۲. اعلام الوری، نویسنده:طبرسی، ج ۲.

پی نوشت ها:

[۱] . شیخ مفید، الارشاد، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، ۱۴۱۳ق، ج ۲، ص ۳۱۳.

[۲] . طبرسی، اعلام الوری، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، ۱۴۱۷ق، ج ۲، ص ۱۳۱.

[۳] . حسینی، سید محمد رضا، تاریخ اهل البیت(ع)، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، ۱۴۱۰ق، ص۱۱۲ به نقل از هدایة المخطوطه.

[۴] . شیخ مفید، پیشین، ص ۳۳۹.

[۵] . کلینی، کافی، تهران، مکتبه الصدوق، ۱۳۸۱، ج ۱، ص ۲۶۴.

[۶] . طبرسی، پیشین، ص ۲۵۱.

[۷] . سید محمد رضا حسینی، همان، ص ۱۱۲ به نقل از بحارالانوار، ج ۱۳، ص ۱۱۶.

[۸]  . «ینابیع الموده لذوی القربی»، ج ۳، ص ۱۷۱ .

[۹] . کلینی، پیشین، ج ۱، ص ۵۰۵.

[۱۰] . علی بن عیسی اربلی، کشف الغمه، مکتبه بنی هاشمی، ۱۳۸۱ق، ج ۳، ص ۱۹۹.

منبع:حوزه