در بزرگداشت حسان اتفاق افتاد
سخنان حاج علی انسانی مبنی بر لزوم توجه و میدان دادن به شاعران جوان در کنار شاعران پیشکسوت و پرهیز از اظهارنظرهای تند در مورد اشعار برخی شاعران آئینی با واکنش محمدعلی مجاهدی مواجه شد.
عقیق: مراسم پاسداشت حبیب چایچیان متخلص به حسان، شاعر آئینی و انقلابی پیشکسوت کشور شب گذشته 5 آذر با حضور جمعی از شاعران و نویسندگان در محل سازمان رسانه ای فرهنگی اوج برگزار شد.
در ابتدای این مراسم محمدعلی مجاهدی شاعر پیشکسوت آئینی با بیان اینکه چایچیان را باید پیر شاعران آئینی کشور دانست، اظهار کرد: من با استاد حسان برای نخستین بار در بازار تهران و در سال 42 آشنا شدم. یادم هست که در آن دیدار شادروان محمد علی فتا نیز با من بود و امروز که به آن دوران باز می گردم، آقای حسان را شاعری می بینم که هشتاد و اندی سال است که تنها در مسیر شعر ولایی قدم زده و آثارش نیز همواره مورد پسند جامعه ولایی ایران و پارسی زبانان بوده است.
وی ادامه داد: چایچیان با لهجه شیرین آذری خود هنگامی که شعر می خواند، ملاحت مضاعفی را به انسان می بخشد و در کنار سرایش شعر در کار اجرای آن نیز دستی قوی دارد. او پیر پارسای محفل شاعران آئینی است که هیچ نقطه سیاهی در پیشینه فعالیتش دیده نمی شود و هر چه کرده تنها در راه خدمت و صداقت و اخلاص و محبت است و مسلم است که شیرازه سخنش در دل و ذهن مخاطبان تاثیر می گذارد.
مجاهدی تصریح کرد: اقبال به آثار چایچیان به خاطر پیچیده نبودن اشعارش است. سبک شعری او سبک عراقی خالص است و حتی یک بیت در آثارش پیدا نمی شود که از این شاخص فاصله داشته باشد. شعرش شعری روشن و شفاف است و ذهن را به راحتی درگیر خودش می کند.
این شاعر آئینی همچنین گفت: شاعر آئینی امروز نباید سهم مخاطب از اشعارش را فراموش کند اما قرار هم نیست او همه گفتنی ها را به تصویر بکشد و مخاطب را مستمع محض کند. اگر شاعر آئینی می خواهد به زبان امروز شعر بگوید، باید یکی یا دو بعد از اشعارش به شکلی باشد که مخاطب بتواند آن را تجزیه و تحلیل کند. شعر امروز به نظر من باید شعری چند لایه باشد تا مانند شعر حافظ با گذر زمان کهنه نشود؛ هم فقیه از آن بهره ببرد و هم واعظ.
لحظه های ناب زندگی مان را مدیون حسانیم
در ادامه این مراسم حجت الاسلام محمد رضا زائری نیز در سخنانی اظهار داشت: فعالان شعر آئینی خودشان بهتر از دیگری می دانند که اشعارشان متعلق به خودشان نیست و آنها تنها خواننده اش هستند. این یک سرقت ادبی است که انجامش فضیلت است. شاعر آئینی اشعارش را از آسمان امانت می گیرد. بزرگداشت حسان از این منظر بزرگداشت دستی است که حسان را انتخاب کرد و نگاهی که از آسمان بر او افتاد.
وی در ادامه با اشاره به اشعار حسان گفت: اشعار او زندگی ما را سامان داده و در لحظه لحظه آن حضور دارد و لذا ما مدیون او هستیم که این فضا را برای ما ساخته است. آقای چایچیان از دم مسیحایی علامه امینی استفاده کرده و این امتیاز اوست که کمتر می شود امروز برایش نمونه ای پیدا کرد.
روایت سیار از گسست های شعر معاصر فارسی
محمدمهدی سیار دیگر شاعر حاضر در این مراسم بود که پس از قرار گرفتن در پشت تریبون در سخنانی به گسست های موجود در شعر معاصر ایران اشاره کرد و گفت: گسست اول در ادبیات ما، گسست از مردم است. اگر روزگاری حافظ شعری می گفت و دست به دست می چرخید، امروز اما شعر ما این اقبال را ندارد. گسست دوم از نظر من گسست شعر ما از موسیقی است. تحولات ایجاد شده پس از نیما یوشیج در شعر فارسی در نهایت منجر به این شد که موسیقی کلاسیک از شعر ما گرفته شود و شعر هم به عمد خودش را از موسیقی جدا کرد.
وی ادامه داد: گسست دیگر شعر ما گسست آن از آئین است که حاصل جدال تمدنی ما با غرب است؛ انگار شاعران ما امروزه جدا از رسوم خود شده اند و زندگی می کنند و گسست دیگر هم گسست شعر ما از اندیشه است. این روزها دیگر کسی توقع ندارد که شاعر، اندیشمند و حکیم باشد و انگار باید تنها شاعر باشد.
این شاعر در پایان تصریح کرد: شعر هیاتی و آئینی هنوز تنها قالب شعری است که چندان اسیر این گسست ها نشده است و می توان با تمسک به آن دوباره شعر را به جایگاه رفیع خود بازگرداند.
به شاعران آئینی جوان بیشتر بها داده شود
علی انسانی شاعر آئینی پیشکسوت دیگر سخنران این نشست بود که در بخش نخست سخنان خود به موضوع اختلافات پیش آمده میان برخی شاعران آئینی در هفته های گذشته اشاره کرد و گفت: روش ما باید تصحیح شعر آئینی باشد نه تضعیف آن. به نظر من کسانی که از ماجراهای اخیر برآشفتند نباید چندان آتش این ماجرا را تند می کردند و البته شاعر آئینی هم باید گفتارش نرم باشد.
انسانی ادامه داد: من هم بر این باورم که قطار شعر آئینی از ریل خارج شده است اما باید به جوانها هم میدان دهیم و در کنار آن حرمت پیران دیر را نیز رعایت کنیم اگر جوانان را کنار بزنیم مورد تایید اسلام نیست و اگر جوانان هم به پیران بی اعتنا باشند، کاری از پیش نمی برند. به هر حال پیشکسوتان این عرصه عمری را صرف آن کرده اند و با اندوخته ادبی و تجربی همراه هستند که باید از آن سرمایه استفاده کنند.
انسانی افزود: کسی که واقعا اهلیت شعر آئینی دارد، در این وادی مورد قبولیت محض قرار می گیرد. گاه شاعری بیتی را می سراید و می گوید این مال من است اما این سهم او شده و در واقع آن مصرع را به او داده اند در شعر ولایی و آئینی به طور واقعی عنایت است که نصیب شاعر می شود و حتی در شعر غیرولایی نیز باید چیزی به ذهن شاعر الهام شود تا او بتواند شعر بگوید.
وی همچنین با اشاره به شعر حبیب چایچیان او را مرد صدق و خلوص نامید که تصنعی حرف نزدنش منجر به اهمیت پیدا کردن کلامش شده است.
انسانی در پایان گفت: شاعران اگر می خواهند در عرصه شعر باقی بماند باید عطیه الهی خود را مصروف خوبان عالم کنند.
واکنش مجاهدی به سخنان انسانی
این سخنان انسانی با انتقاد محمدعلی مجاهدی همراه و منجر به این شد که مجاهدی در ادامه مراسم برای دومین بار پشت تریبون قرار بگیرد و در مقام دفاع از خود بگوید: داوری وقتی منصفانه است که انسان همه صحبت ها را شنیده باشد و بعد قضاوت کند. نظر آقای انسانی محترم است اما کامل نیست. بنده 50 سال است که در این کشور انجمن شعر محیط را اداره می کنم که در آن جوانان بسیاری پرورش یافته‌اند و رفته اند لذا انگ بی اهمیتی به جوانان به من نمی چسبد. من اگر بحثی دارم در مورد غلو بیش از حد برخی شاعران آئینی است. نسبت ربوبیت دادن به اهل بیت در شعر هر کسی که وجود داشته باشد پذیرفتنی نیست.
مجاهدی افزود: بنده به عنوان یک شاعر آئینی که 50 سال است در این عرصه حرکت می کنم می فهمم که کدام سخن درست است و کدام نادرست. حرف من این است عربستان سعودی سالهاست که به دنبال این نکته می گردد تا خوراکی برای کوبیدن ما و فرهنگ شیعه پیدا کند آیا روا است که امروز خودمان این خوراک را به آنها بدهیم؟ بنده غیرتم اجازه نمی دهد که این اتفاق بیفتد.
وی پس از ایراد این سخنان، مراسم را ترک کرد.
در ادامه این بزرگداشت حبیب چایچیان نیز با حضور در پشت تریبون بخشی از شعر منتشرنشده خود را که منتسب به حضرت زینب (س) بود خواند. برخی از ابیات این شعر به شرح زیر است:
به دشت کربلا جمعی پریشان ماند و من ماندم
فراز نیزه ها آوای قرآن ماند و من ماندم
من ِ غارت زده خسته ز هر سو راه من بسته
ز یاران خیمه‌ها خالی بیابان ماند و من ماندم
به گوش من طنین افکن صدای اکبر و قاسم
که دائم اشک ریزانم به دامان، ماند و من ماندم...
منبع: مهر
