نويسنده كتاب تحفة الحرمين در فصلي با عنوان «در بيان گنبدهاي جنة البقيع»، به بيان شخصيت‌هاي ديني مدفون در بقيع، گنبدهاي قبور و مواردي از اين دست پرداخته و از وجود گنبد بر «قبر ابراهيم فرزند پيامبر، عباس بن عبدالمطلب، چهار امام شيعيان(ع)، نافع قاري مشهور و برخي ديگر» خبر داده است.
عقیق: كتاب منظوم تحفة الحرمين، مكان‌ها و آثار مذهبي و تاريخي مكه و مدينه را در قالب مثنوي معرفي كرده و بسياري از آگاهي‌هاي آن، حاصل ديده‌هاي نويسنده در سفر حج سال ۱۲۰۳ق. به مكه و مدينه است. (ص۱۷۳)
از شرح حال و زندگي سراينده منظومه آگاهي چندان در دست نيست؛ جز آن‌كه خود را محمد رحيم الدين قادري متخلص به «رحيم» خوانده است. او از دانشمندان ساكن هندوستان در سده سيزدهم ق. بوده و جاه و احترامي نزد محمد علي والاجاه حاكم ارَكات داشته و اين اثر را به همو تقديم كرده است. قادري به مذهب خود تصريح نكرده است. او خلفاي اهل سنت را ستوده (ص۲۱۶-۲۱۷، ۲۳۰) و در باره قبر عثمان بن عفان در بقيع گفته است: «بقيع را تو زيارت كن ز آداب/مزار حضرت عثمان، تو درياب.» (ص۲۳۰) نيز در يادكرد از بزرگاني كه در بقيع دفن شده‌اند، از امام حسن (ع) با تعبير «امام دوم» ياد كرده: «زيارت كن امام دويمين را». همچنين حضرت محمد باقر (ع) را «امام» خوانده است. (ص۲۳۰)
بخش دوم اين كتاب به شهر مدينه اختصاص دارد. مبحث مربوط به منازل مكه تا مدينه (ص۲۱۱) تنها موردي است كه قادري به طريق سفر و منازل ميان راه توجه كرده است. برخي از ابيات اين بخش، از ناامني راه و خطر راهزنان نشان دارد. (ص۲۱۲)
پاره‌اي از ديگر موضوعات اين بخش عبارتند از: دروازه‌هاي مدينه (ص۲۱۴)، مسجدالنبي و بازسازي‌ها و گسترش‌هاي تاريخي آن از هنگام ساخت تا گسترش مهدي خليفه عباسي (ص۲۲۳-۲۲۴)، احاديثي از پيامبر (ص) در باره فضيلت زيارت ايشان (ص۲۱۹)، درهاي مسجدالنبي (ص۲۱۵)، ضريح پيامبر و ترتيب قبر خلفاي اول و دوم (ص۲۱۶)، و خادمان يا اغوات* مسجدالنبي كه به گفته او ۹۰ تن بوده‌اند. (ص۲۲۶)
گزارش سفرنامه در باره بقيع، شخصيت‌هاي ديني مدفون در آن، و گنبدهاي قبور، آگاهي‌هاي ارزشمندي در بر دارد. قادري فصلي را با عنوان «در بيان گنبدهاي جنة البقيع» بدين موضوع اختصاص داده و از وجود گنبد بر قبر ابراهيم فرزند پيامبر، عباس بن عبدالمطلب، چهار امام شيعيان، نافع قاري مشهور، و برخي ديگر گزارش داده است. (ص۲۳۰-۲۳۱) مرقد چند شخصيت ديني ديگر در بيرون بقيع، از جمله صفيه عمه پيامبر، فاطمه بنت اسد، و اسماعيل بن جعفر در چند بيت ياد شده است. قادري از وجود گنبدهايي بر اين قبرها گزارش داده؛ اما به تفصيل در اين زمينه سخن نگفته است. (ص۲۳۱)
از اين سفرنامه، نسخه‌اي در كتابخانه مركزي دانشگاه تهران به شماره ۶۰۴۹ نگهداري مي‌شود و رسول جعفريان آن را با يك مقدمه در ۷۱ صفحه در مجموعه پنجاه سفرنامه حج قاجاري (ج۱) چاپ كرده كه مبناي مقاله حاضر است.
منبع:حج
211008
از شرح حال و زندگي سراينده منظومه آگاهي چندان در دست نيست؛ جز آن‌كه خود را محمد رحيم الدين قادري متخلص به «رحيم» خوانده است. او از دانشمندان ساكن هندوستان در سده سيزدهم ق. بوده و جاه و احترامي نزد محمد علي والاجاه حاكم ارَكات داشته و اين اثر را به همو تقديم كرده است. قادري به مذهب خود تصريح نكرده است. او خلفاي اهل سنت را ستوده (ص۲۱۶-۲۱۷، ۲۳۰) و در باره قبر عثمان بن عفان در بقيع گفته است: «بقيع را تو زيارت كن ز آداب/مزار حضرت عثمان، تو درياب.» (ص۲۳۰) نيز در يادكرد از بزرگاني كه در بقيع دفن شده‌اند، از امام حسن (ع) با تعبير «امام دوم» ياد كرده: «زيارت كن امام دويمين را». همچنين حضرت محمد باقر (ع) را «امام» خوانده است. (ص۲۳۰)
بخش دوم اين كتاب به شهر مدينه اختصاص دارد. مبحث مربوط به منازل مكه تا مدينه (ص۲۱۱) تنها موردي است كه قادري به طريق سفر و منازل ميان راه توجه كرده است. برخي از ابيات اين بخش، از ناامني راه و خطر راهزنان نشان دارد. (ص۲۱۲)
پاره‌اي از ديگر موضوعات اين بخش عبارتند از: دروازه‌هاي مدينه (ص۲۱۴)، مسجدالنبي و بازسازي‌ها و گسترش‌هاي تاريخي آن از هنگام ساخت تا گسترش مهدي خليفه عباسي (ص۲۲۳-۲۲۴)، احاديثي از پيامبر (ص) در باره فضيلت زيارت ايشان (ص۲۱۹)، درهاي مسجدالنبي (ص۲۱۵)، ضريح پيامبر و ترتيب قبر خلفاي اول و دوم (ص۲۱۶)، و خادمان يا اغوات* مسجدالنبي كه به گفته او ۹۰ تن بوده‌اند. (ص۲۲۶)
گزارش سفرنامه در باره بقيع، شخصيت‌هاي ديني مدفون در آن، و گنبدهاي قبور، آگاهي‌هاي ارزشمندي در بر دارد. قادري فصلي را با عنوان «در بيان گنبدهاي جنة البقيع» بدين موضوع اختصاص داده و از وجود گنبد بر قبر ابراهيم فرزند پيامبر، عباس بن عبدالمطلب، چهار امام شيعيان، نافع قاري مشهور، و برخي ديگر گزارش داده است. (ص۲۳۰-۲۳۱) مرقد چند شخصيت ديني ديگر در بيرون بقيع، از جمله صفيه عمه پيامبر، فاطمه بنت اسد، و اسماعيل بن جعفر در چند بيت ياد شده است. قادري از وجود گنبدهايي بر اين قبرها گزارش داده؛ اما به تفصيل در اين زمينه سخن نگفته است. (ص۲۳۱)
از اين سفرنامه، نسخه‌اي در كتابخانه مركزي دانشگاه تهران به شماره ۶۰۴۹ نگهداري مي‌شود و رسول جعفريان آن را با يك مقدمه در ۷۱ صفحه در مجموعه پنجاه سفرنامه حج قاجاري (ج۱) چاپ كرده كه مبناي مقاله حاضر است.
منبع:حج
211008
