هر انسانی در زندگی فردی و اجتماعی خویش، خواه ناخواه اسرار مگو دارد که بایستی در نگه داری آن کوشا باشد.
عقیق:فایده راز در پوشیده ماندن آن است؛ هر چه تعداد بیشتری بر آن آگاه شوند، بیم افشای آن بیشتر است. هیچ کس بیشتر از خود شخص، شایسته ی حفظ اسرارش نیست. کسی که خود نتواند، راز خویش را نگهدارد، دیگران پایبند حفظ آن نخواهند بود. امیرمؤمنان علی(ع) ذر این باره می فرمایند: مَالُمْتُ اَحَداً عَلَی اِذَاعَةِ سِرّیِِ اِذْکُنْتُ بِهِ اَضْیَقُ؛ هرگز کسی را بر افشای سرّم سرزنش نمی کنم در موقعی که خودم در کتمان و کنترل آن عاجز هستم. همان طور که راز را از دشمن مخفی می کنیم، در حد توان از دوستان هم باید پوشید؛ چرا که ممکن است زمانی این دوستی، دستخوش حوادث شده، به دشمنی تبدیل گردد. امام صادق(ع) از این رو فرموده اند: لاَتَطَّلِعْ صَدیِقَکَ مِنْ سِرِّکَ اِلْاَّ عَلَی مَالَوِاطَّلَعَ عَلَیْهِ عَدُوُّکَ لَمْ یَضُرُّکَ، فَاِنَالصَّدیِقَ قَدْ یَکُونُ عَدُوُّکَ یَوْماً مَّا ؛ دوستت را بر رازت مطلع نکن جز به چیزی که اگر دشمنت بر آن اطلاع یابد، به تو زیان نرساند، زیرا ممکن است، همان دوست، روزی دشمن گردد.خویشتنداری و سعه ی صدر افراد، در رازداری آنها دخالت مستقیم دارد. انسان ها نیزدر این مورد متفاوت هستند. بعضی گنجینه رازشان محکم است، نه آن را با کلید طمع میتوان گشود، نه با ضربه تهدید می توان شکست. عدّهای دیگر چنان بی اراده و کم ظرفیت می باشند که با اندک وسوسه ای سفره ی دل را برای هر محرم و نامحرمی می گشایند. ازاین رو، در راز گفتن باید به درجه ی رازداری افراد توجه داشت. پیشوایان اسلام، راز گفتن با افراد زیر را نهی کردهاند:
1- زن؛ البته مراد هر زنی نیست (بلکه منظور زنان سخن چین است) زیرا درتاریخ اسلام، بسیاری از زنان، راز داران امامان معصوم(ع) بوده اند.
2- نادان و احمق؛ چرا که مسائل را نمی تواند درست ارزیابی کند.
3-خائن؛ چرا که خیانتش او را به افشای راز وامیدارد.
4- بنده؛ چرا که ممکن است بگریزد یا به سببی آزاد شود و راز را فاش کند.
از همین رو امیرمؤمنان علی(ع) فرموده اند: ثَلاَثٌ لاَ یُسْتَوْدَعَنَّ سِرّاً: اَلْمَرْئَةُ وَالنَّمَّامُ وَالْاَحْمَقُ ؛ به سه کس نباید رازی سپرد: زن، سخن چین، و شخص احمق و نیز فرمودند: لاَ تَطَّلِعْ زَوْجَکَ وَ عَبْدَکَ عَلَی سِرِّکَ فَیَسْتَرِقَّاکَ ؛ همسر و خادم خویش را بر رازت آگاه نکن که تو را به بندگی کشانند. همچنین درجای دیگر بیان داشته اند: اِنْفَرِدْ بِسِرِّکَ وَ لاَ تُودِعْهُ حَازِماً فَیَزِلَّ وَ لاَجَاهِلاً فَیَخُونَ؛ راز خویش را منحصر خود کن و آن رابه جاهل مسپار چرا که خیانت میکند.
پی نوشت ها:
1-علامه مجلسی. بحارالانوار، ج ۷۲: ۷۱.
2-آمدی. شرح غررالحکم، ج ۶:۱۴۲؛ ج ۲:۱۸۳؛ ج ۳: 271، ۳۳۶.
3- سید حسین اسحاقی. رازداری: 31.
4- مهدی عزیزان. اخلاق اسلامی، ج2: 117-119.
منبع:قدس
211008
