علت زوال نعمت‌ها در کلام امیر

عقیق:نعمت‌ها در تقسیم‌بندی کلی به مادی و معنوی تقسیم‌بندی می‌شوند و در اصل، نعمت به حالت خوب و بهره‌ها و برخورداری‌ها و آنچه مایه خوبی و خوشی انسان است، اطلاق می‌شود.

نعمت‌ها غالباً به صورت تدریجى بر انسان وارد مى‌شوند و وظیفه انسانِ هوشیار این است که به استقبال آن برود و استقبال از آن راهى جز شکرگزارى ندارد. هرگاه با آغاز روى آوردن نعمت به شکر قلبى و زبانى و عملى بپردازد، ادامه خواهد یافت و تا پایان آن نصیب انسان مى‌شود و به تعبیر دیگر به گفته برخی اندیشمندان نعمت‌ها مانند گروه‌هاى پرندگانند که وقتى تعدادى از آنها بر شاخه درختى نشستند، بقیه به صورت تدریجی به دنبال آنها مى‌آیند و شاخه‌ها را پر مى‌کنند، اما اگر گروه اول صداى ناهنجار و حرکت ناموزونى بشنوند یا ببینند فرار مى‌کنند و بقیه هم به دنبال آنها مى‌روند و صحنه از وجودشان خالى مى‌شود.

لفظ تنفیر (حذر داشتن) را به ملاحظه شباهت نعمت، به گروه پرنده استعاره آورده است، پرندگان به هم پیوسته که اگر اول آن گروه فرود آید، آخر آن نیز فرود خواهد آمد.

همچنین بسیارى از نعمت‌ها به صورت تدریجى به زوال مى‌رسند; هرگاه انسان در آغاز زوالش هوشیار باشد و به شکر قلبى و زبانى و عملى بپردازد مانع بازگشت و زوال تدریجى آن مى‌شود. این سخن در اصل برگرفته از سخن خداوند در قرآن است که فرمود «وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّکُمْ لَئِنْ شَکَرْتُمْ لاََزیدَنَّکُمْ وَلَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابی لَشَدیدٌ; به خاطر بیاورید زمانى که پروردگارتان اعلام داشت اگر شکرگزارى کنید (نعمت خویش را) بر شما خواهم افزود و اگر ناسپاسى مجازاتم شدید است.»

امیرالمؤمنین در روایتی فرمود «زمانی که سرآغاز نعمت به شما رسد با کم‌سپاسى دنباله آن را نبرید؛ إِذَا وَصَلَتْ إِلَیْکُمْ أَطْرَافُ النِّعَمِ، فَلَا تُنَفِّرُوا أَقْصَاهَا بِقِلَّةِ الشُّکْرِ.» همچنین امام صادق(ع) در دیگر روایتی درباره اثرات شکرگذاری و ناشکری فرمود «خداوند متعال به گروهى از مردم نعمت داد، اما آنها شکرش را به جا نیاوردند در نتیجه آن متاع مایه وبالشان شد و گروهى از مردم را به مصائبى گرفتار کرد لکن آنها صبر کردند و (شکرگزار بودند) در نتیجه مصیبت‌ها به نعمت‌ها تبدیل شد؛ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ أَنْعَمَ عَلَى قَوْم بِالْمَوَاهِبِ فَلَمْ یَشْکُرُوا فَصَارَتْ عَلَیْهِمْ وَبَالاً وَابْتَلَى قَوْماً بِالْمَصَائِبِ فَصَبَرُوا فَصَارَتْ عَلَیْهِمْ نِعْمَةً» (الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏2، ص92)

پی نوشت:
پیام امام امیرالمؤمنین علیه‌السلام (شرح آیت‌الله مکارم شیرازی بر نهج‌البلاغه)

منبع:تسنیم