۰۳ آذر ۱۴۰۳ ۲۲ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۱۴ : ۰۹
کد خبر : ۱۱۰۰۶۵
تاریخ انتشار : ۱۷ آذر ۱۳۹۸ - ۱۳:۰۸
حاج محمدرضا بذری:
هیأت، تریبون تبلیغاتی نیست
محمدرضا بذری مداح پرمخاطب شمال کشور می‌گوید: در انتخابات، مخالف لیست دادن و حمایت مستقیم یک مداح از کاندیداها هستم. این کار فدا کردن هیأت و مداح برای کاندیدایی است که معلوم نیست چه سابقه‌ای از خود بر جای خواهد گذاشت.
عقیق:امیرحسین کسائی: محمدرضا بذری، متولد ۱۳۶۰ اهل شهرستان بابل است که این روزها در شمار مداحان پرطرفدار شمال کشور به ویژه مازندران محسوب می‌شود. بذری حدود ۲۰ سال است که با تأسیس هیأت یا فاطمه الزهرا (س) در بابل، جوانان و علاقه‌مندان اهل بیت (ع) را در مجالس پرجمعیت و معنوی خود جمع کرده است.
با نزدیک شدن به ایام انتخابات مجلس شورای اسلامی و داغ شدن فضای سیاسی کشور در آستانه اسفند ۹۸، سراغ این مداح پرطرفدار کشور رفتیم تا درباره ملاک‌های هیأت انقلابی، مداحی سیاسی و نحوه مواجه هیأت‌ها و مداحان با انتخابات مجلس به‌ویژه در شهرستان‌ها با او به گفت‌وگو بنشینیم. همچنین درباره پویش تحریم مداحان میلیونی که اخیراً در فضای مجازی سروصدایی به پا کرد نیز از او پرسیدیم که در ادامه می‌خوانید:
هیأت چه زمانی انقلابی خواهد بود و چگونه با این صفت شناخته می‌شود؟ آیا موضع‌گیری سیاسی در برهه‌های مختلف نشان از انقلابی بودن هیأت است؟
صِرف موضع‌گیری هیأت در موضوعات سیاسی شاید از نشانه‌های انقلابی بودن باشد، اما این امر، هیأت را به‌تنهایی انقلابی نمی‌کند و به‌نوعی در عمل نمی‌توان این هیأت را انقلابی دانست؛ زیرا این مهم دارای شاخصه‌ها و مولفه‌های فراوانی است. نظام‌مندی، برنامه داشتن، تشکیلاتی بودن و ... از جمله معیارهای هیأت انقلابی است.
هیأت انقلابی برای تمام اقشار هیأت، شامل نوجوانان و دانشجویان دارای برنامه به‌صورت جداگانه است. هیأت انقلابی اهداف قرآن، اهل بیت(ع)، انقلاب و نظام را به‌خوبی شناخته است و برای نهادینه و عملیاتی کردن این اهداف و ارزش‌ها در ذهن، روح و جان مخاطبین خود برنامه دارد. این هیأت در مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه، بی‌تفاوت نیست و ورود می‌کند. به‌عنوان مثال در اتفاقی مانند زلزله و سیل در کشور یا مشکل بی‌آبی آبادان و ... هیأت‌های انقلابی ورود کردند که بسیار بجا بود و باعث دلگرمی مردم به انقلاب و اهل بیت(ع) شد. هیأت انقلابی نمی‌تواند در مواجهه با مشکلات طبیعی و غیرطبیعی بی‌تفاوت باشد و باید وارد عمل شود.
هیأت نباید سیاست‌زده باشد
هیأت انقلابی سیاسی است اما سیاست‌زده نیست. جایی که انقلاب در خطر باشد، این هیأت مستقیماً ورود می‌کند. گاهی نیز این هیأت در اتفاقات مختلف سیاسی به مخاطبان خود، مشاوره می‌دهد و روشنگری می‌کند. این هیأت راه صحیح را به آنان نشان می‌دهد که این موضوع در مواقع فتنه بسیار مورد اهمیت است. در این برهه‌ها هیأت وظیفه عمارگونه دارد. هیأت در تنویر افکار جامعه بسیار مورد اهمیت است؛ بنابراین صِرف موضع‌گیری سیاسی نشان‌دهنده انقلابی بودن نیست.
باتوجه به نقش تنویر افکار عمومی و روشنگری که برای هیأت مطرح کردید، مداحی سیاسی باید چگونه باشد؟ نوحه‌های یک مداحی در این زمینه باید دارای چه ویژگی‌ها و حریم و حدودهایی باشد؟
مداح نیز مانند یک هیأت باید سیاسی باشد، اما سیاست‌زده نباشد؛ یعنی مداح نباید جناحی باشد و امروز دستش در جیب یک گروه و فردا در جیب جناح دیگر باشد. مهم‌ترین مولفه یک مداحی سیاسی، ادامه راه امام حسین (ع) است. ایشان در برابر حکومتی که از خط اسلام خارج شده بود و فساد و شراب‌خواری و سگ بازی در آن علنی بود، قیام کرد و وظیفه سیاسی و انقلابی خود می‌دانست در این مسیر تا پای جان پیش رود و حتی در حد اسارت زن و فرزند خود نیز پیش رفت.
مداح به پیروی از امام حسین(ع)، اگر ظلمی دید نباید سکوت کند
یک مداح نیز باید این‌گونه باشد؛ لذا اگر ظلمی دید، نباید سکوت کند. امام حسین(ع) نه تنها خود قیام کرد بلکه در خطبه‌های مختلف از مدینه تا مکه و بعد کربلا هدف خود را مشخص کرد و ذهن‌ها را آماده ساخت و سپس همگان را به مشارکت در این امر دعوت کرد. بنابراین مداح نیز در مسائل سیاسی وظیفه روشنگری و بیان مسائل را دارد و اگر مشکل و خطری دید، نباید بترسد و باید حرف بزند؛ وگرنه مداحی که تنها به اشک گرفتن از مخاطب بپردازد و از اهداف ایشان دور باشد، رسالت خود را انجام نداده است؛ زیرا ما معموم هستیم و وظیفه پیروی از گفتار و رفتار امام خود را داریم. حال زمانی که امام ما ظلم دید و سکوت نکرد، معموم هم وظیفه دارد، اگر ظلم و انحرافی دید، سکوت نکند. وظیفه امام حسین(ع)، ساختن جامعه بود. ما نیز به‌عنوان پیرو و دنباله‌رو ایشان وظیفه داریم در همین راستا حرکت کنیم.
در کشور طی ماه‌های آتی بناست انتخابات مجلس شورای اسلامی برگزار شود. در پاسخ‌های قبلی اشاره داشتید که مداح نباید جناحی و سیاست‌زده باشد. در سال‌های قبل در تهران و برخی از شهرها مداحان مستقیماً برای انتخابات لیست می‌دادند یا به حمایت از کاندیداها می‌پرداختند. رفتار یک مداح مشخصاً در زمان انتخابات سیاسی باید چگونه باشد؟
گاهی مداح براساس پیش‌بینی خود یا جامعه، تصمیم می‌گیرد تا پای آبروی خود پیش رود و جامعه را از یک انحراف نجات دهد. به عبارتی او می‌خواهد مانع رخ‌دادن یک اتفاق بد شود و از آبروی خود برای این کار مایه می‌گذارد. با این حال، شخصاً مخالف لیست‌دادن و حمایت مستقیم یک مداح از کاندیداها به‌ویژه در شهرستان‌ها هستم؛ زیرا این فدا کردن خود و هیأت برای یک کاندیداست. مهم‌ترین وظیفه یک مداح در این وضعیت، روشنگری و معرفی ویژگی‌های افراد سیاسی طراز انقلاب است.
مداح و هیأت برای ورود در مسائل سیاسی باید کاملاً محتاط عمل کنند
اگر در یک شهرستان، مداح و مجموعه یک هیأت از یک کاندیدا حمایت کند، طرفداران کاندیدای دیگر نسبت به این مداح و هیأت جبهه خواهند گرفت و به‌نوعی دیگر در مراسم آن هیأت حضور پیدا نمی‌کنند. حتی شاید کلاً با دستگاه امام حسین(ع) تقابل کنند. بنابراین مداح و هیأت برای ورود به مسائل سیاسی باید کاملاً محتاط و فکر شده عمل کنند.
شاید در شهرستان‌ها بیشتر شاهد این امر باشیم که یک کاندیدا بخواهد از فضای جلسات هیأت یا تریبون آن برای تبلیغ خود استفاده کند. البته در تهران نیز این مورد وجود داشته است. این استفاده به نفع افراد هم مشکل‌زاست؟
در هیچ دوره‌ای از انتخابات سیاسی به مجموعه هیأت اجازه نداده‌ام که بخواهد برای یک یا دو نفر تبلیغی داشته باشد و مجموعه را فدای او کند؛ زیرا هیأت مأمن و پناه‌گاه مردم است و از هر طیف و فکری باید با احساس امنیت در جلسات حضور و استفاده کند تا بتوانیم در آینده روی آنان تاثیر بگذاریم و کلام معصومین را به آنان انتقال دهیم. انتخابات مجلس و اصلاً دوران نمایندگی روزی تمام می‌شود و نباید برای یک‌دسته از افراد ایجاد ناامنی برای حضور در هیأت کرد. در انتخابات گذشته شاید بنده به یک کاندیدا بسیار علاقه‌مند بودم که رأی هم نیاورد، اما تلاش کردم مجموعه هیأت را فدای او نکنم و خودم نیز باتوجه به اینکه دارای شخصیت حقوقی و حقیقی هستم تلاش کردم ذیل ستاد آن کاندیدا قرار نگیرم.
زمانی که هیأت به یک کاندیدا تریبون می‌دهد به معنای تأیید اوست
خیلی از نامزدها برای معرفی خود از تریبون هیأت استفاده می‌کنند. البته گاهی افراد صالح می‌خواهند از این تریبون استفاده کنند. در این باره چه نظری دارید؟
در خصوص حضور کاندیداها در هیأت نیز باید بسیار مراقبت صورت گیرد. اگر یک کاندیدا یا جناحی در هیأت سخنرانی کرد، ممکن است جناح دیگر نیز علاقه‌مند باشد تا حضور پیدا کند. بنابراین معتقدم هیأت در این مسائل اصلاً نباید وارد شود؛ زیرا جلوه خوبی ندارد. در انتخابات پیش‌رو یک کاندیدا باید مواضع و اهداف خود را برای مردم بیان کند. شاید بستر مسجد برای این امر مناسب باشد، اما هیأت فضای خوبی برای این کار نیست. البته توجه داشته باشید که فضای شهرستان‌ها در این زمینه‌ها با تهران متفاوت است.
به هیأت پرمخاطب «یا فاطمةالزهرا (س)» بابل بپردازیم. چه زمانی تاسیس شد و چه برنامه‌هایی را در این شهرستان اجرایی می‌کند؟
این هیأت از سال ۱۳۷۹ تاسیس شده و هم‌اکنون برنامه‌های ما در آستان مقدس امامزاده عبدالله (ع) برگزار می‌شود. در حال حاضر نیز در پی ساخت‌وساز این امامزاده با کمک خیرین هستیم که در این راستا بنای قدیم این امامزاده تخریب شده و ساخت بنای جدید آن به همت خیرین و مسئولین در حال انجام است. امیدواریم خیرین از لحاظ تأمین منابع مالی کمک‌رسان این هیأت باشند.
هیأت به صورت هفتگی جمعه‌ها (شب شنبه) مراسم دارد که در ابتدا قرائت زیارت آل‌یاسین و سپس سخنرانی انجام می‌شود و با توجه به مناسبت‌ها، عزاداری و جشن انجام می‌شود. هیأت یا فاطمه الزهرا (س) در تمام مناسبت‌های عزا و سرور اهل بیت(ع) مراسم برگزار می‌کند و در ۳۰ شب ماه رمضان نیز مراسم مناجات‌خوانی برگزار می‌شود. در ایام فاطمیه اول و دوم نیز با توجه به اینکه هیأت به نام این بانوی بزرگوار است، به صورت ویژه برنامه برگزار می‌کنیم که الحمدلله برنامه‌ها با استقبال مردم مواجه است. شب‌های قدر به حدی با استقبال مواجه شدیم که برنامه هیأت با حضور ۲۰ هزار نفر از مردم در مصلای بابل انجام شد و در برنامه‌های دیگر نیز با توجه به ظرفیت فضای کنونی بیش از ۵ هزار نفر جمعیت حضور پیدا می‌کند و بیش از نیز البته جا نداریم.
هیأت کارکردهای مختلفی در عرصه‌های مذهبی و دینی دارد، اما می‌توان کارکردهای فراعزاداری نیز برای آن متصور بود که اشاره‌ای به خدمات اجتماعی هیأت‌ها در زمان سیل، زلزله و ... داشتید. ظرفیت هیأت در این عرصه‌ها چقدر است و هیأت یا فاطمه‌الزهرا(س) بابل در این زمینه‌ها چه خدماتی داشته است؟
همانطور که عرض کردم، یکی از مولفه‌های هیأت انقلابی ورود به مسائل اجتماعی و فرهنگی است که یکی از این عرصه‌ها نیز که چندسالی است، اتفاقات خوبی در آن رقم می‌خورد، ورود هیأت به مسائل اجتماعی است که در گذشته کم‌رنگ بوده است. هیأت یا فاطمه الزهرا (س) بابل از دو سال گذشته در هیأت امناء قرارگاه مهندسی جهادی حاج احمد متوسلیان وارد شده و به‌عنوان بازوی اجرایی این قرارگاه مشغول به خدمت است. در قالب این قرارگاه تاکنون ۱۱۰ منزل مسکونی، ۸ مدرسه، ۵ پارک و ۵ مسجد را در شهرستان سرپل‌ذهاب ساخته و یک مخزن ۹۰ هزار لیتری آب برای چند روستا همچون کوئیک عزیز، گنجوره و ... ایجاد کرده است. اعزام تیم‌های پزشکی، برگزاری جشن و مراسم مذهبی، تهیه و توزیع بسته‌های غذایی برای مردم مناطق سیل‌زده و زلزله‌زده و همچنین مردم محروم سیستان و بلوچستان از دیگر خدمات این قرارگاه است. در شهر بابل نیز سبدکالا برای مردم تهیه و توزیع شده است.
در ایام سیل اخیر اعضای این هیأت ۱۵ روز در مناطق مختلف ساکن شدند و بیش از ۴۰ هزار پرس غذای گرم به دست مردم رساندند. در نهایت بازسازی روستایی در شهر کیاکلا را برعهده گرفتند که الحمدلله مشکلات مردم در این مناطق برطرف شده است و تعدادی جهیزیه نیز برای تازه‌عروسان این منطقه تهیه شد.
این هیأت در موسم اربعین، موکبی در کربلای معلی برپا می‌کند که در اربعین گذشته، ۷ هزار نفر روزانه اسکان می‌داد و ۸ هزار پرس غذای گرم طبخ و توزیع کرد. این موکب دارای تیم پزشکی در دو حوزه درمانی و ۳۵۰ خادم فعال است. هیأت یا فاطمه الزهرا (س) با جمعیت گسترده در شب اربعین حسینی دسته عزاداری در کربلای معلی برپا می‌کند و به سمت حرم امام حسین(ع)، بین‌الحرمین و حرم حضرت عباس(س) حرکت می‌کند. جمعیت این هیأت به گونه‌ای است که امسال ابتدای دسته ما در حرم حضرت‌عباس(ع) و انتهای آن در حرم امام حسین(ع) بود. در زمینه فعالیت‌های فرهنگی در ایام اربعین نیز امسال در هیأت ما سخنرانانی همچون حجج اسلام بی‌آزار تهرانی، پناهیان، روحانی امام جمعه شهرستان بابل، رحیم پور ازغدی، سعید قاسمی و ... حضور داشتند.
پیامبر (ص) قرآن را ثقل اکبر و اهل بیت را ثقل اصغر نامیدند. هیأت شما در موضوع قرآن، چه برنامه‌ای دارد؟ آیا صرفا به قرآن خواندن در ابتدای مراسم اکتفا می‌کنید؟
متاسفانه اقرار دارم، هیأت‌های امروزی در زمینه قرآن کوتاهی دارند و نهایت قرآن در ابتدای مراسم قرائت می‌شود و سخنران به مسائل تفسیری اشاره می‌کند. شخصاً به دنبال آن هستم در مباحث قرآنی تلاش داشته باشیم زیرا این وظیفه هیأت است و متاسفانه باید بگویم در این بخش کوتاهی کرده‌ایم.
با وجود رسانه‌های اجتماعی مداحان امروز چهره و اثرگذار شدند. آیا قائل به سلبریتی شدن مداحان هستید؟
مداحان با رسانه‌های نوین امروز مورد توجه جامعه شده‌اند و این قابل انکار نیست. به عنوان مثال در همان موضوع انتخابات، مردم به مداحان مراجعه می‌کنند تا ببینند به چه کسی رأی داده‌اند و چه فردی را قبول دارند. امروز افکار، رفتار و افعال مداحان در میان مردم بسیار اثرگذار است و این وظیفه مداح را سنگین می‌کند؛ زیرا مردم از یک بازیگر و چهره ورزشی، توقع مسائل دینی و ارزشی ندارند، اما در مداحان علاوه بر اثرگذاری افکار، رفتار و افعال، نگاه قدسی، دینی و مذهبی نیز دارند و این وظیفه مداح را سنگین می‌کند.
امیدوارم هر فردی که دچار محبوبیت و معروفیت شده است، بتواند در مسیر صحیحی قدم بردارد. البته مداحان باید بدانند اگر امام حسین(ع) و محبت ایشان نبود، این افراد چنین جایگاهی نداشتند. با این همه باید به‌گونه‌ای قدم بردارند که مورد رضایت ایشان باشد.
حضور ثابت یک مداح در هیأت موجب اجبار وی به نوآوری است
برای مداحی نزد چه اساتیدی حضور پیدا کردید و به جوانانی که امروز بنای مداح شدن دارند چه توصیه‌ای می‌کنید؟
مداحی را از حدود ۹ سالگی آغاز کردم. برادر بزرگ‌تر من می‌خواند و من نیز شروع به خواندن در مدرسه و مسجد محل کردم تا اینکه پای من به هیأت باز شد. یکی از ضروریات پیشرفت مداح، داشتن هیأت است. در این صورت مداح موظف می‌شود که مطالب نو تولید کند؛ زیرا مخاطب ثابت است و مداح مجبور است شعر، سبک و نوحه جدید تولید کند و در روضه نیز نگاه و شیوه جدید داشته باشد. این اجبار موجب می‌شود که مداح رشد کند.
زمانی که پای بنده به هیأت باز شد، حدود ۸ سال در هیأت‌های مختلف فعالیت داشتم تا اینکه حدود ۲۰ سال پیش، هیأت یافاطمه الزهرا(س) را تاسیس کردیم اما به‌دلیل ثابت بودن در همان هیأت، موظف به نوآوری شدم. البته مداحان جوان امروزی کار راحت‌تری دارند. در گذشته ما برای ضبط و ایجاد یک هیأت، مجبور بودیم با ضبط واکمن صداها را ضبط کنیم و برای تهیه شعر نیز سختی‌های بسیاری وجود داشت، اما امروز در کانال‌های فضای مجازی و سایت‌ها گنجینه‌ای از شعر و سبک وجود دارد. در گذشته، تعداد هیأت کم بود و فضا برای نوحه خوانی نبود، اما امروز هیأت‌ها نیز بیشتر شده است.
من برای کسب فیض در مداحی از محضر اساتید بزرگی در شهرستان بابل همچون آقایان زنجانیان، محسن‌زاده، مشهدسری و ... استفاده کردم که درس‌های این افراد نیز در مداحی بنده بسیار تاثیرگذار بود. البته این کسب فیض به‌صورت حضور در کلاس و دوره نبود بلکه ارتباط با این بزرگواران برقرار کردم و درس گرفتم.
من در حال حاضر در شب‌ها و مناسبت‌های مهم تنها در جلسات هیأت خود حضور پیدا می‌کنم، اما در دیگر برنامه‌ها و زمان‌ها برای مداحی در شهرهای دیگر نیز دعوت می‌شوم. معتقدم مداح در مناسبت‌های مهم باید در هیأت خود و یا هیأتی ثابت نفس بزند. البته معتقدم علم در سفر حاصل می‌شود و فردی که بنا دارد در عرصه مداحی پیشرفت کند باید سفرهای زیادی برود و محضر اساتید و مداحان بزرگ دیگر شهرها را درک کند و از آنان درس بگیرد.
در خصوص پاکت گرفتن مداحان، مباحث زیادی مطرح می‌شود. اخیرا نیز کمپین تحریم مداحان میلیونی مطرح شد. شما از کدام دسته مداحانید؟ آن‌ها که رقم را معلوم می‌کنند یا در این باره، بحثی با میزبانتان ندارید؟
در زمینه صله مداحی معتقدم باید تعاملی میان مداح و دعوت کننده (بانی) جلسه وجود داشته باشد، اگر مداحی را از یک سمت کشور به سمت دیگری دعوت می‌کنند، صله‌ای که به او پرداخت می‌شود، در واقع حق‌القدم این مداح است که این مسیر را طی کرده و بنا دارد راه آمده را برگردد. او در این مدت خانواده خود را تنها گذاشته و برای نوکری حضور پیدا کرده است. در این زمینه‌ها، یک وظیفه بانی جلسه به‌عنوان میزبان و یک وظیفه مداح به‌عنوان مهمان دارد. همانطور که در مرام اهل بیت(ع) نیز بوده، زمانی که مداحان در محضر اهل بیت(ع) نوحه می‌خواندند، این بزرگواران به آنان صله می‌دادند (و گاهی این صله چندین سال زندگی آنان را تأمین می‌کرده)
مداحی که صله یک هیأت برایش صرف ندارد، نرود
معتقدم مداح نباید نرخ مشخص می‌کند. نهایت این است رقم اعلام شده برای او صرف ندارد. خب اصلا به این مجلس نرود، اما این که مداح، روی خواندنش نرخ بگذارد و باعث بدبینی مردم شود، اصلا صحیح نیست از طرف دیگر علی‌رغم اینکه برخی از میزبانان بسیار خوب هستند و مداح زمانی که در جلسه نوکری می‌کند، با رفتار و پذیرایی خود او را شرمنده می‌کنند اما افرادی هم هستند که مداح را اذیت می‌کنند. این مورد را خودم مشاهده کرده‌ام. بارها بنده را به شهرهای دیگر دعوت کرده‌اند و هزینه پرواز را پرداخت کردم، اما حتی هزینه ایاب و ذهاب من را نداده‌اند. خب این رفتار ظلم است که شاید از خاطرات دیگر مداحان در این زمینه، بشود یک کتاب نوشت!
مداح باید نگاهش به جیب امام حسین(ع) باشد
نظر بنده این است فردی که برای اهل بیت(ع) مداحی می‌کند باید نگاهش به جیب امام حسین(ع) و اهل بیت(ع) باشد و به جیب مردم توجه نداشته باشد. بارها زندگی من به مو رسید، اما پاره نشد. آن هم به برکت امام حسین(ع) بود. ارباب می‌تواند ما را اداره کند و این کار را هم انجام می‌دهد.بنابراین باید توکل به خدا و توسل به ایشان و اهل بیت(ع) باشد.
مداحی که پاکت سنگین طلب می‌کند، آن را به راحتی از دست می‌دهد
اگر مداحی برای یک جلسه ۱۰ میلیون مطالبه کند، این پول به راحتی از دستش می‌رود؛ زیرا حساب پول روضه امام حسین(ع) متفاوت است و با اتفاقی مانند دزدیده شدن گوشی پول از دست او خارج می‌شود. استاد سازگار می‌گفت: ما گاهی به امام حسین(ع) اعتقاد داریم و می‌دانیم که امام سوم است و مظلوم به شهادت رسیده است، اما به ایشان اعتماد نداریم، ما باید به ایشان اعتماد داشته باشیم که می‌توانند زندگی ما را تأمین کنند.
مدیریت مداحی در کشور یک کاسه شود
به نظر شما مراقبت و صیانت از حریم مداح و منقبت اهل بیت با چه کسی باید باشد؟ بزرگان و پیشکسوتان و ریش‌سفیدها یا سازمان‌ها و نهادهایی مثل خانه مداحان، کانون مداحان یا هیأت رزمندگان؟
امروزه متاسفانه داستان مدیریت مداحان یک کاسه نشده است. جامعه مداحان، خانه مداحان، بسیج مداحان، هیأت رزمندگان، سازمان تبلیغات اسلامی و ... شاید حدود ۱۱ ارگان و سازمان در این زمینه دخالت و اعمال نظر دارند و خوب است این مدیریت یک کاسه شود تا تکلیف مشخص شود. در زمینه صیانت از مداحان هم پیشکسوتان و بزرگان این عرصه در کشور و در هر استان و شهری وظیفه دارند و باید سیاست‌هایی در این راستا داشته باشند. نهادها و ارگان‌هایی مانند سازمان تبلیغات اسلامی و هیأت رزمندگان هم باید نگاه جدی به این امر داشته باشند. این نهادها عمدتاً به موضوع آموزش می‌پردازند و در موضوع صیانت ورود و تلاشی نداشته‌اند.
منبع:فارس
گزارش خطا
