مهم‌ترین ویژگی‌های بارز امام رضا

عقیق:امام هشتم شیعیان حضرت علی بن موسی الرضا (ع) روز یازدهم ذیقعده سال ۱۴۸ هـجری قمری در مدینه دیده به جهان گشود. دوران امامت آن حضرت ۲۰ سال بود که با سه تن از حکمرانان مستبد عباسی، یعنی هارون، امین و مأمون همزمان بود. مأمون به فکر آن افتاد که با طرح واگذاری خلافت یا ولایتعهدی به شخصیتی مانند امام رضا (ع)، پایه‌های لرزان حکومت خود را تثبیت کند؛ امام رضا (ع) با ظرافت عملی بی مانند، روشی اتخاذ کرد که هم خواسته مامون تامین نشود و هم سراسر بلاد پهناور اسلام به حق نزدیک شوند.

حجت الاسلام سید مهدی حائری زاده خطیب و کارشناس امور دینی در گفت‌وگویی درباره خصایص اخلاقی و سیره رفتاری امام رضا (ع) اظهار کرد: همزمان با دهه کرامت و ولادت با سعادت امام رضا (ع) جا دارد در همین ابتدا نگاهی ویژه به خصایص اصلی این حضرت داشته باشیم؛ ویژگی‌هایی که در برکت و کمک‌رسانی متبلور شده است، همچنین دومین ویژگی امام رضا (ع) خدمت رسانی به خلق است که این ویژگی را حضرت نه در بین شیعیان بلکه در بین همه افراد زمانه خود گسترش دادند. در روایتی حضرت رضا (ع) می‌فرمایند: « آداب روز را به فرزندان خود بیاموزید و قبل از آن‌که کسی نیاز خود را مطرح کند، شما آن را اجابت کنید».

وی با اشاره به فرمایشات امام در خصوص اهمیت رفع نیاز دیگران قبل از مطرح کردن آن، ادامه داد: در جایی امام رضا (ع) فردی را دید بدون مرکب و غذا رهسپار دیاری است؛ قدری ایستادند و بعد از آن‌که مقداری غذا به مرد دادند، مرکب و مقداری دینار هم پیش از آن‌که مرد حرفی بزند به او عطا کردند. 

این خطیب و کارشناس دینی با اشاره به دیگر ویژگی های امام رضا(ع) گفت: نکته بعدی و مهم که از جمله صفات ائمه اطهار(ع) به ویژه امام رضا (ع) تلقی می‌شود؛ حسن خلق حضرت است. انسان هایی که حسن خلق دارند درجه ایمانشان بالاست و توجه به دیگران را سرلوحه کار خود قرار می‌دهند؛ حسن خلقی که شامل حفظ حریم دیگران، روی خوش و خوش رفتاری است. 

حجت الاسلام و المسلمین حائری زاده در پایان درباره جایگاه و مقام حضرت علی بن موسی الرضا (ع) در زمانه خودش بیان کردند: حضرت (ع) دارای مقام و املاک بسیاری بودند که همه در راستای بخشش و برطرف کردن حوائج شیعیان و مردم صرف شد. ضمنا امروزه هم اگر زمین یا هزینه‌هایی صرف می‌شود، در راه خود مسلمانان و برطرف کردن مشکلات مردم است.

همچنین از جمله ویژگی مهم حضرت علی بن موسی الرضا (ع) مقام علمی ایشان است، مقامی که بارها مأمون عباسی فلاسفه زمانه را به دربار خود دعوت کرد تا با امام رضا (ع) به مناظره بنشیند، اما در هربار از این گفت‌وگوها مأمون عباسی شکست خورد. 

دوره امامت حضرت (ع) زمانی بود که فرهنگ و فکر اسلامی به خوبی پایه گرفته بود و در آن زمان مؤسسان مذاهب فقهی مختلفی نیز زندگی می‌کردند. امام علی بن موسی الرضا (ع) پناه اهل فکر و معرفت بودند و با علمای فلسفه به مناظره و بحث می‌پرداختند و در حالی که اهل فقه و شرع را هدایت و توجیه می‌کردند به محور آن‌ها تبدیل شده بودند.

مأمون پس از آوردن امام رضا (ع) به مرو، جلسات علمی متعددی با حضور علمای گوناگون تشکیل داد. در این جلسات، مذکرات زیادی میان امام و دیگران صورت می‌گرفت که به طور عمده درباره مسائل اعتقادی و فقهی بود. بخشی از این مذاکرات را طبرسی در کتاب احتجاج فراهم آورده است.

مأمون می‌خواست با کشاندن امام به بحث، تصوری را که عامه مردم درباره اهل بیت (ع) داشتند و آنان را صاحب علم خاص مثلاً «علم لدنّی» می‌دانستند، از بین ببرد. صدوق در این باره می‌گوید: مأمون اندیشمندان سطح بالای هر فرقه را در مقابل امام قرار می‌داد تا حجت آن حضرت را به وسیله آنان از اعتبار بیندازد و این به جهت حسد او نسبت به امام و منزلت علمی و اجتماعی او بود. اما هیچ کس با آن حضرت روبه رو نمی‌شد جز آن که به فضل او اقرار کرده و به حجتی که از طرف امام علیه او ملتزم می شد.

این مجالس به تدریج مشکلاتی را برای مأمون درست کرد. زمانی که وی متوجه شد، تشکیل چنین جلسات برای وی خطرناک است، اقدام به محدود کردن امام کرد. از عبدالسلام هروی نقل شده که به مأمون اطلاع دادند: امام رضا (ع) مجالس کلامی تشکیل داده و بدین وسیله مردم شیفته او می‌شوند. مأمون به محمد بن عمرو طوسی مأموریت داد تا مردم را از مجلس آن حضرت طرد نماید که پس از آن امام در حق مأمون نفرین کرد.

منبع:باشگاه خبرنگاران