چقدر موزه ملی قرآن را می‌شناسید؟

عقیق:تنها موزه تخصصی در بین موزه‌های کشور محسوب می شود که شاید بتوان یکی از اهداف تاسیس آن را برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی قرآن کریم دانست و از همین رو قصد داریم شما را کمی بیشتر با این موزه ملی آشنا کنیم.

معرفی موزه ملی قرآن کریم

موزه ملی قرآن کریم، در حال حاضر تنها موزه تخصصی در بین موزه‌های کشور محسوب می شود که سیر تحول تدریجی هنر‌های قرآنی را در بازه زمانی حدود قرن چهارم هجری تا اواخر دوره قاجاریه به نمایش گذاشته و نیاز‌های پرسشگرانه طبقات مختلف مردم و هنرمندان را پاسخ می‌دهد.

عملیات اجرایی ساخت بنای موزه ملی قرآن کریم که در محوطه کاخ مرمر است، از سال ۱۳۵۵ در قالب یک فرهنگسرا آغاز و تا هنگام انقلاب ۱۳۵۷ حدود ۲۵ درصد آن به انجام رسیده بود.

کار ساخت موزه ملی قرآن کریم بعد از یک توقف شانزده ساله دوباره در سال ۱۳۷۳ پی گرفته شد و در سال ۱۳۷۶ به پایان رسید، اما به بهره‌برداری نرسید!

در سال ۱۳۸۴ این مکان تبدیل به موزه ملی قرآن کریم و از همان سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۸ شیوه مدیریت این موزه به صورت هئیت امنایی انتخاب شد، اما از سال ۱۳۸۸ به بعد این ساختار تغییر کرد و دیگر هیئت امنایی وجود ندارد.

مشخصات موزه ملی قرآن کریم

موزه ملی قرآن کریم در فضای سبزی به مساحت تقریبی ۱۰ هزار متر مربع قرار گرفته و در زیر این فضای سبز در عمق ۱۴ متری زمین ساختمانی الهام گرفته از معماری ایرانی _اسلامی دارای سه طبقه و ۴ هزار متر مریع، در نهایت استحکام و زیبایی احداث گردیده که این مجموعه را نسبت به دیگر بنا‌های معاصر متمایز نموده است.

آنچه بر زیبایی و جذابیت این بنا می‌افزاید، فضای داخلی و نمایشی آثار، در تمامی طبقات حالت یک شمسه را دارد که در کلیه قرون گذشته اسلامی توسط هنرمندان و تذهیب گران مسلمان به عنوان یک نقض شاخص در آثار به کار می‌گرفتند.

به جز سالن‌های نمایش آثار، سالنی برای نمایشگاه‌ها دوره‌ای و موقت نیز در موزه پیش‌بینی شده است  و از طرفی تالار امانات و سالن سمعی ـ. بصری از دیگر بخش‌های این موزه است.

کتابخانه موزه ملی قرآن کریم حدود ۵۰۰ متر مربع مساحت و گنجایش ۴۰ هزار جلد کتاب دارد؛ اما در حال حاضر  ۳۵۰۰ جلد کتاب در کتابخانه موجود است و در حال تجهیز است.

آمفی‌تئاتر موزه ملی قرآن کریم گنجایش پانصد نفر را دارد و آمفی‌تئاتری هم در باغ وجود دارد که مربوط به برنامه‌های تابستانی است.

معماری موزه ملی قرآن کریم

در معماری این مجموعه «هندسه» و «سازه» نقش بنیادین را ایفا می‌کند.

عامل هندسه (که در راستای کارکرد فرهنگی مجموعه نیز هست)، به ویژه در طراحی سرسرای اصلی نقش بسیار نمایانی دارد.

عامل سازه نیز با بهره‌گیری چیره‌دستانه از اشکال هندسی در ساختن سقف‌ها (به ویژه در بخش کتابخانه) و در سقف سالن اصلی آمفی‌تئاتر نمونهٔ جالبی از کاربرد عناصر سازه‌ای ساختمان در طرح معماری این مجموعه به شمار می‌رود.

تلاش در بهره‌گیری از نور و روشنایی طبیعی، با جایگذاری نورگیر‌ها در بام مجموعه، سبب شده که سرسرا، کتابخانه، بخش‌هایی از موزه و نگارخانه‌ها و بخش اداری تا اندازه مطلوبی از نور بهره‌مند شوند.

در گزینش مصالح؛ دوام بالا، کاهش میزان نیاز به رنگ‌آمیزی و بازسازی و نگهداری، امکانات موجود، و توجه به اهمیت نما‌های درونی (در بنایی که نمای خارجی ندارد) معیار‌های اصلی در انتخاب بوده‌اند.

از همین رو در بخش بزرگی از بنا از نمای آجرنما و بتن نمایان (بتن تیشه‌ای با سیمان سفید) استفاده شده‌است.

همچنین بهره‌مندی از طرح‌های ویژه کاشی‌کاریچچ و نقوش آشنای فضا‌های مذهبی، به نزدیکی و پیوند بیشتر معماری این مجموعه با حال و هوای معماری بومی و سنتی افزوده است.

در ساختن این مجموعه به‌طور کامل از سازه بتنی استفاده شده‌است و یک دیوار دو جداره و عایق بتنی نیز که در سراسر محیط خارجی بنا امتداد یافته‌است، کل مجموعه را از فشار و رطوبت خاک پیرامونی زیر زمین محفوظ نگه می‌دارد.

بهره گرفتن از سامانه‌های پیشرفته هواساز و نیز فراهمیدن روشنایی ساختگی شرایط مطلوب را در این مجموعه که در زیرزمین جای گرفته را فراهم کرده‌است.

ذوق و سلیقه معمار در برگزیدن مواد مصالح و اجرای دقیق کار با استفاده از زبردستی و مهارت استادکاران ایرانی در آجرکاری، کاشی‌کاری، نجاری، سنگ‌کاری و... به زیبایی فضا‌ها و ایجاد احساس خوشایند ناشی از حضور در یک مکان مهم و عمومی فرهنگی یاری رسانده است.

اهداف ایجاد موزه ملی قرآن کریم

هدف از شکل گیری موزه ملی قرآن کریم، به صورت مستقل و در سطح ملی این بوده است که این مجموعه بتواند متولی برگزاری کلیه نمایشگاه‌های تخصصی قرآن کریم سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری باشد تا بیانگر ارادت ایرانیان به ساحت مقدس قرآن کریم و همچنین معرف ذوق و هنرنمایی هنرمندان ایران زمین در عرصه کتابت کلام وحی از طریق برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی در داخل و خارج از ایران باشد.

آثار موجود در موزه ملی قرآن کریم

• آثار تاریخی و فرهنگی، شامل نسخ خطی و چاپ سنگی قرآن کریم، کتب ادعیه، قطعات قرآنی، طومارها، دواوین شعرای بزرگ نظیر سعدی، حافظ، مولوی و ...
• اشیای قرآنی، شامل ظروف، جعبه، قلمدان، گلدان و پیراهن‌های قرآنی
• آثار معاصر، شامل آثاری از خوشنویسان و نگارگران معاصر و همچنین تابلو خط، نقاشی، و آثار تجسمی