عقیق:سخن از توسل و تبرک و مشروعیت آن، مطلبی است
که از دیدگاه عقل و شرع، باید از بدیهیات شمرده شود; زیرا نه عقل مانع از
آن است که انسانِ مؤمن، با اعتقادِ خالص به توحید خداوند، به مقدّسات این
عالم تبرّک جوید و به آنها احترام بگذارد و یا آنها را وسیله تقرّب الهی
قرار دهد و نه در میان ادلّه شرعی و نصوص قرآنی و روایی میتوان دلیلی یافت
که مشروعیت تبرک و توسل را زیر سؤال ببرد. افزون بر این، شواهد و دلایل
بسیاری در کتاب و سنت وجود دارد که به تبرک و توسّل توصیه کرده و آن را
وسیله قرب به خداوند قرار داده است.
تَبَرُّک عملی دینی، به معنای درخواست خجستگی، میمنت و نوعی طلب التفات و لطف از خداوند یا موجوداتی مقدس است که نزد خدا احترامی خاص دارند. موضوع تبرک می‌تواند انسان مانند پیامبران، امامان و اولیا و یا اشیاء و اماکنی مانند قرآن و کعبه باشد.
افزون بر مستند بودن تبرک به شواهد قرآنی، احادیث و سنّت نبوی و سیره ائمه (ع)، صحت و جواز اعتقاد به تبرک بر اساس مبانی کلامی و روان شناختی نیز قابل اثبات است. مشروعیت و جواز تبرک را پیروان همه مذاهب اسلامی پذیرفته‌اند و تنها وهابیون در قرن اخیر به تبعیت از دیدگاه ابن تیمیه، مشروعیت آن را انکار کرده‌اند.
تبرک از نظر مفهومی و مصداقی با توسل قرابت بسیاری دارد، به ویژه هرگاه که برای رسیدن به خیر معنوی تبرک صورت گیرد.
برخی معتقدند که چون حقیقت تبرک، توسل است؛ تفاوتی میان این دو نیست. اما این دو مفهوم، تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند به این صورت که توسل عبارت است از واسطه قرار دادن امور یا اشخاص محترم و مقدس به پیشگاه خداوند برای رسیدن به خواسته ای، و تبرک طلب خیر و برکت مادی و معنوی است که خداوند در آنها قرار داده است.
تبرک در آیات و روایات
واژه تبرک، در قرآن مجید به کار نرفته است، اما ماده آن، ۳۴ مرتبه و در قالب الفاظ بارَکَ، بارَکنا، بورِکَ، تَبارَک، بَرَکات، بَرَکاتُه، مُبارَک، مبارَکاً و مُبارَکه به کار رفته است. مبارک در قرآن وصف انسان‌ها، موجودات، مکان‌ها و زمان‌های خاصی شده است.
موجودهای برکت یافته
- حضرت نوح (ع) و همراهانش: «قیلَ یا نُوحُ اهْبِطْ بِسَلامٍ مِنَّا وَ بَرَکاتٍ عَلَیک وَ عَلی أُمَمٍ مِمَّنْ مَعَک وَ أُمَمٌ سَنُمَتِّعُهُمْ ثُمَّ یمَسُّهُمْ مِنَّا عَذابٌ أَلیمٌ»؛
- حضرت ابراهیم(ع) و اسحاق(ع): «وَ بارَکنا عَلَیهِ وَ عَلی إِسْحاق»؛
- حضرت موسی(ع): «فَلَمَّا جَاءَهَا نُودِی أَن بُورِ ک مَن فِی النَّارِ وَمَنْ حَوْلَهَا»؛
- حضرت عیسی(ع): «و جَعَلَنی مُبارکاً اَینَ ما کُنتُ»؛
- خاندان ابراهیم(ع): «رَحْمَتُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ عَلَیکمْ أَهْلَ الْبَیت»؛
- قرآن کریم: «هذا کتابٌ اَنزلناهُ مُبارَک»؛
- ملائکه: «فَلَمَّا جاءَها نُودِی أَنْ بُورِک مَنْ فِی النَّارِ وَ مَنْ حَوْلَها»؛
- آب باران: «وَ نَزَّلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً مُبارَکاً...»؛[۱۶]
- درخت زیتون: «مِنْ شَجَرَةٍ مُبارَکةٍ زَیتُونَةٍ لا شَرْقِیةٍ وَ لا غَرْبِیةٍ»؛
مکان‌های مبارک
- کعبه و مسجد الحرام: «ان اول بیت وضع للناس للذی بِبکّةَ مبارکاً»؛
- مسجد النبی
- شهر مدینه
- سرزمین مقدس طور: «فَلَمَّا أَتَاهَا نُودِی مِن شَاطِئِ الْوَادِ الْأَیمَنِ فِی الْبُقْعَةِ الْمُبَارَ کةِ»
- فلسطین؛
- مسجد الاقصی و اطراف آن:« ...الْمَسْجِدِ الْأَقْصَی الَّذی بارَکنا حَوْلَهُ»
- مصر و شام :« وَأَوْرَ ثْنَا الْقَوْمَ الَّذِینَ کانُوا یسْتَضْعَفُونَ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَمَغَارِبَهَا الَّتِی بَارَکنَا فِیهَا»؛
- یمن
- سرزمین‌های میان فرات، فلسطین تا بخش عریش مصر. این منطقه هم با نعمت‌های مادی برکت یافته و هم به واسطه مبعوث شدن اکثر پیامبران از آن منطقه و انتشار ادیان و کتاب‌های آسمانی و سکونت پیامبران و وجود قبر پیامبرانی همانند حضرت ابراهیم، اسحاق، یعقوب و افراد صالح برکت معنوی یافته است.
با این وجود وهابیت تبرک را بدعت و آن را دارای شرک می داند و تلاش زیادی می کنند تا همه آثار اسلامی را از بین ببرند تا مبادا مسلمانان به گرفتار شرک شوند!! غافل از اینکه عبادت عملی است که به نیت پرستش در برابر شخصی یا چیزی انجام پذیرد، و عبادت کننده به نوعی معتقد به ربوبیت و تاثیرگذاری عبادت شونده است. اما کسی که درصدد تبرک جویی به آثار بزرگان دین بر می‌آید این افراد را دارای مقام خدایی و الوهیت نمی‌داند و در تبرک جویی قصد عبادت ندارد. بنابراین عمل او مصداق عبادت نیست تا با توحید عبادی منافات داشته و شرک یا غلو آمیز محسوب شود. شاهد این مطلب هم این است که چندین بار این عمل در محضر پیامبر انجام گرفت، اما ایشان هیچ‌گاه از آن منع نکرد و آنرا شرک آمیز نخواند، درحالیکه از برخی الفاظ شرک آلود و غلوآمیزمنع می‌نمودند.[1]
در این فیلم به خوبی دشمنی وهابیت با مقدسات و حرام دانستن تبرک به پرده خانه کعبه دیده می شود. گفتنی است شبکه های وهابی که همواره به فکر ترویج اعتقادات وهابیت هستند، تا کنون بارها دشمنی خود را با شیعیان و اهل سنت نشان داده اند که موجب بیزاری مسلمانان از این شبکه ها شده است.
پی نوشت:
[1] برگرفته از مدخل تبرک در دانشنامه ویکی شیعه.
منبع:جام
