سوره مبارکه «زلزال» سوره‌ای است مدنی که به عنوان نود‌وسومین سوره بر قلب پیامبر(ص) نازل شده و در مصحف شریف به عنوان نود‌و‌هفتمین سوره قرار گرفته است.

ترجمه

به نام خدای بخشاینده مهربان
هنگامی که لرزانده شود زمین به لرزش مخصوص آن (1) و بیرون بیفکَند زمین، بار‌های سنگینش را (2) و بگوید انسان: چه شده است برای آن که این گونه به لرزه درآمده است؟ (3) در آن روز زمین بازگو می‌کند خبرهایش را (4) به سبب آنکه پروردگار تو وحى کرد به آن (زمین) که چنین کند (5) در آن روز خارج می‌شوند مردم دسته دسته از جایگاه حسابرسی‌شان تا نشان داده شوند اعمالشان به ایشان (6) پس هر کس انجام دهد هم وزن ذرّه‌اى نیکی، می‌بیند آن را (7) و هر کس انجام دهد هم وزن ذرّه‌اى بدى، می‌بیند آن را (8)

سوره زلزله از سوره‌های مدنی و نود‌و‌سومین سوره فرود آمده از آسمان وحی است. زلزله به معنای «لرزش بسیار شدید و پی‌درپی» است. در حدیثی از امام صادق(ع) درباره فضیلت تلاوت این سوره می‌خوانیم؛ هرگز از تلاوت سوره زلزال خسته نشوید زیرا هر کس آن را در نمازهای نافله بخواند، هرگز به زلزله گرفتار نمی‌شود و با آن نمی‌میرد و به صاعقه و آفتی از آفات دنیا تا هنگام مرگ گرفتار نخواهد شد.

شرح واژگان کلیدی

بیان آیات

آگاهی انسان از اینکه اعمال او به دقت حسابرسی خواهد شد، تأثیر تربیتی بسزایی در سازندگی روح انسان و مراقبت او بر اعمال خویش دارد. سوره مبارکه زلزله، به دو روش به حسابرسی دقیق اعمال انسان در آخرت اشاره می‌کند: روش اول، گواهی زمین بر اعمال انسان است. به فرموده آیات قرآن، شاهدان اعمال انسان در دنیا چند چیز هستند که از همه برتر و بالاتر، ذات پاک خداوند است. پس از خدا، پیامبران و اوصیا(ع)، فرشتگانِ مأمور ثبت اعمال و حتی اعضا و جوارح انسان شاهد اعمال او هستند و در قیامت کارهای خوب و بد انسان را گزارش می‌دهند.

زمین، یکی از شاهدان اعمال است. خداوند سبحان در زمین ویژگی خاصی قرار داده است و هر عملی که انسان روی آن مرتکب شود، با دقت فوق‌العاده‌ای ثبت و ضبط می‌کند، سپس
در روز قیامت به فرمان خدا آنچه را مشاهده کرده، با همه جزئیات بیان می‌کند.

با زلزله هولناکی که در آستانه روز قیامت رخ می‌دهد، زمین کاملاً متلاشی شده، نظم فعلی خود را از دست می‌دهد سپس زمین تغییر شکل می‌دهد و به زمینی با ویژگی‌های جدید که متناسب با جهان آخرت است درمی‌آید. انسان‌ها با مشاهده وضعیت عجیب و بی‌سابقه زمین از خود می‌پرسند: زمین را چه شده و چه اتفاقی برای آن رخ داده است؟ در این لحظه، زمین به فرمان خدا به سخن درمی‌آید و به عنوان یکی از شاهدان اعمال، مشاهدات خود را درباره اعمال خوب و بد انسان‌ها بازگو می‌کند.

تجسم اعمال، دومین روش حسابرسی است. با پایان یافتن گواهی زمین، انسان‌ها گروه گروه به سوی بهشت یا جهنم رهسپار می‌شوند تا حقیقت اعمالشان به آنها نشان داده شود. در این هنگام انسان صورت واقعی همه اعمال نیک و بد خود را  هر چند کوچک و به ظاهر بی‌ارزش باشد  به صورت نعمت‌های بهشتی یا عذاب‌های جهنمی مشاهده می‌کند.

این سوره به ما می‌آموزاند که انسان باید کاملاً مواظب اعمالش باشد و بداند در نظام متقن هستی، حتی عملی به اندازه یک ذره کوچک محاسبه می‌شود.

نمودار سوره