رعایت بهداشت بدن و نظافت و شست و شوی آن در اسلام از اهمیت خاصی برخوردار است و حتی در بسیاری موارد از اعمال واجب و گاهی مستحب شمرده شده است. آنچه می خوانید توصیه های راهگشای امام رضا علیه السلام در این زمینه است.
عقیق: امام رضا علیه السلام
در سفارشی بهداشتی حمام را دارای فواید و منافع بسیاری دانسته می فرمایند:
حمام منافع زیاد و قابل توجهى دارد. مزاج آدمى را به اعتدال می کشاند. چرک و
پلیدى را بر طرف می کند. رگهاى تن را از کوچک و بزرگ همه را نرم و ملایم
می سازد. اعضاء را تقویت می کند. فضولات بدن را زایل می نماید؛ مواد زاید
را ذوب و نابود می گرداند و عفونات را از میان می برد.(۱)
و در سفارشی دیگر برای جلوگیری از ابتلا به برخی از ناراحتی ها می فرمایند: اگر قبل از حمام در قسمت سر و گردن احساس درد می کردید موقتاً از حمام خودداری کنید. و نیز فرمود : هر که از حمام سفالى بردارد و بربدن خود بمالد و پیسى باو برسد، ملامت نکند مگر خود را و کسى که غسل کند از آبیکه از غسل مردم جمع شده باشد در حمام و خوره باو برسد ملامت نکند مگر خود را.
امام رضا (ع) همچنین فرموده اند: کسى که می خواهد در پوست بدنش جوش و تاول پیدا نشود، قبل از اینکه داخل گرمخانه شود، یا میان آب گرم برود، به بدن خود روغن بنفشه بمالد.(۲)
امام رضا علیه السلام در بیانی دیگر افراط در حمام کردن را نهی کرده اند. سلیمان جعفرى می گوید حضرت رضا علیه السلام فرمود: حمام یک روز در میان گوشت بدن را زیاد می کند، و هر روز حمام رفتن پیههاى کلیه را آب می سازد. (۳)
امام رضا علیه السلام در سخنانی جامع آداب حمام کردن را برشمرده می فرماید: َإِذَا أَرَدْتَ دُخُولَ الْحَمَّامِ وَ أَنْ لاتَجِدَ فِى رَأْسِکَ مایُؤْذیکَ، فَابْدَأْ عِنْدَ دُخُولِ الْحَمَّامِ بِخَمْسِ حَسَواتِ ماءٍ حارٍّ فَإِنَّکَ تَسْلَمُ بِإِذْنِ اللَّهِ تَعالى مِنْ وَجَعِالرَّأسِ وَالشَّقیقَةِ. وَ قیلَ خَمْسَةُ أَکُفِّ ماءٍ حارٍّ تَصُبُّها عَلى رَأْسِکَ عِنْدَ دُخُولِ الْحَمَّامِ. وَ اعْلَمْ أَنَّ تَرْکیبَ الْحَمَّامِ عَلى تَرْکیبِ الْجَسَدِ. لِلْحَمَّامِ أَرْبَعَةُ أَبْیاتٍ مِثْلُ أَرْبَعِ طَبائِعٍَ. أَلْبَیْتُ الْأَوَّلُ: بارِدٌ یابِسٌ، وَالثّانی: بارِدٌ رَطْبٌ، وَالثّالثُ: حارٌّ رَطْبٌ، وَالرّابِعُ. حارٌّ یابِسٌ .
هر گاه خواستی حمّام بروی و در سر خود ناراحتی پیدا نکنی، هنگام ورود به حمّام ابتدا پنج جرعه آب گرم بنوش، در این صورت به خواست خدای تعالی، از سردرد و درد شقیقه در امان خواهی بود. بعضی گفته‌اند هنگام ورود به حمام پنج مشت آب گرم روی سر خود بریز. بدان که حمّام هم ترکیبی مانند ترکیب بدن دارد، یعنی همان‌طور که بدن دارای چهار طبع است حمّام نیز دارای چهار خانه می‌باشد: خانه اول: سرد و خشک است، خانه دوم: سرد و مرطوب، خانه سوم: گرم و مرطوب، و خانه چهارم: گرم و خشک. (۴)
و در سفارشی دیگر برای جلوگیری از ابتلا به برخی از ناراحتی ها می فرمایند: اگر قبل از حمام در قسمت سر و گردن احساس درد می کردید موقتاً از حمام خودداری کنید. و نیز فرمود : هر که از حمام سفالى بردارد و بربدن خود بمالد و پیسى باو برسد، ملامت نکند مگر خود را و کسى که غسل کند از آبیکه از غسل مردم جمع شده باشد در حمام و خوره باو برسد ملامت نکند مگر خود را.
امام رضا (ع) همچنین فرموده اند: کسى که می خواهد در پوست بدنش جوش و تاول پیدا نشود، قبل از اینکه داخل گرمخانه شود، یا میان آب گرم برود، به بدن خود روغن بنفشه بمالد.(۲)
امام رضا علیه السلام در بیانی دیگر افراط در حمام کردن را نهی کرده اند. سلیمان جعفرى می گوید حضرت رضا علیه السلام فرمود: حمام یک روز در میان گوشت بدن را زیاد می کند، و هر روز حمام رفتن پیههاى کلیه را آب می سازد. (۳)
امام رضا علیه السلام در سخنانی جامع آداب حمام کردن را برشمرده می فرماید: َإِذَا أَرَدْتَ دُخُولَ الْحَمَّامِ وَ أَنْ لاتَجِدَ فِى رَأْسِکَ مایُؤْذیکَ، فَابْدَأْ عِنْدَ دُخُولِ الْحَمَّامِ بِخَمْسِ حَسَواتِ ماءٍ حارٍّ فَإِنَّکَ تَسْلَمُ بِإِذْنِ اللَّهِ تَعالى مِنْ وَجَعِالرَّأسِ وَالشَّقیقَةِ. وَ قیلَ خَمْسَةُ أَکُفِّ ماءٍ حارٍّ تَصُبُّها عَلى رَأْسِکَ عِنْدَ دُخُولِ الْحَمَّامِ. وَ اعْلَمْ أَنَّ تَرْکیبَ الْحَمَّامِ عَلى تَرْکیبِ الْجَسَدِ. لِلْحَمَّامِ أَرْبَعَةُ أَبْیاتٍ مِثْلُ أَرْبَعِ طَبائِعٍَ. أَلْبَیْتُ الْأَوَّلُ: بارِدٌ یابِسٌ، وَالثّانی: بارِدٌ رَطْبٌ، وَالثّالثُ: حارٌّ رَطْبٌ، وَالرّابِعُ. حارٌّ یابِسٌ .
هر گاه خواستی حمّام بروی و در سر خود ناراحتی پیدا نکنی، هنگام ورود به حمّام ابتدا پنج جرعه آب گرم بنوش، در این صورت به خواست خدای تعالی، از سردرد و درد شقیقه در امان خواهی بود. بعضی گفته‌اند هنگام ورود به حمام پنج مشت آب گرم روی سر خود بریز. بدان که حمّام هم ترکیبی مانند ترکیب بدن دارد، یعنی همان‌طور که بدن دارای چهار طبع است حمّام نیز دارای چهار خانه می‌باشد: خانه اول: سرد و خشک است، خانه دوم: سرد و مرطوب، خانه سوم: گرم و مرطوب، و خانه چهارم: گرم و خشک. (۴)
پانوشتها:
۱. طب الرضا، ص ۷۰
۲. همان
۳. اخبار و آثار حضرت امام رضا علیه السلام، ص ۷۳۶
۴. الرسالة الذهبیة للامام الرضا علیة السلام/ الفصل الخامس
منبع: قدس آنلاین
211001
211001
