عقیق: پیامبر خدا(ص) در تعریف«کبر و تکبر» می‌فرمایند: «ای ابوذر! هر کس بمیرد و در دلش ذرّه‏‌ای تکبّر باشد، بوی بهشت را استشمام نمی‏‌کند مگر این که پیشتر توبه کند. عرض کرد: ای رسول خدا! من زیبایی را دوست دارم، حتّی دوست دارم بند تازیانه‏‌ام و دوال کفشم زیبا باشد. آیا از این حالت بیم کبر و خودپسندی می‏‌رود؟ فرمود: دلت را چگونه می‏‌یابی؟ عرض کرد: آن را شناسای حقّ و آرام گرفته بدو، می‏‌یابم. فرمود: پس این حالت، کِبر نیست. بلکه کبر، آن است که حقّ را فروگذاری و به ناحقّ روی آوری و به مردم با این دید نگاه کنی که هیچ کس آبرویش چون آبروی تو و خونش چون خون تو، نیست.»(1)

امام علی(ع) در حدیثی راه علاج این بیماری را عبادت می‌دانند و درباره این که کدام عبادت، کبر را از بین می‌برد؟ می‌فرمایند: «خداوند، ایمان را برای پاک کردن از (آلودگی‌های) شرک واجب فرمود و نماز را برای دور کردن از کِبر.»(2)

پیامبر خدا(ص) نیز فرمودند: «هر کس خودش گوسفندش را بدوشد و جامه‏‌اش را وصله کند و کفشش را پینه زند و با خدمتکارش هم غذا شود و کالایش را از بازار (به خانه) حمل کند، بی‏‌گمان از کبر پاک شده‏ است.»(3)

همچنین امام علی(ع) در پاسخ با این پرسش که چه کاری انسان را از تکبر دور می‌کند؟ می‌فرمایند: «فروتنی را جوییدم و آن را جز در پذیرش حقّ، نیافتم. (پس) حقّ‏‌پذیر باشید؛ زیرا پذیرش حقّ (و حقیقت، آدمی را)، از تکبّر دور می‏‌سازد.»(4)

آن حضرت همچنین درباره این که خداوند چگونه تکبر را از دل بندگانش بیرون می‌برد؟ فرمودند: « امّا خداوند بندگان خود را به انواع سختی‌ها می‏‌آزماید و با سخت کوشی‌های گوناگون آنان را به عبادت و بندگی می‏‌گیرد و به انواع ناملایمات و ناخوشایندی‌ها امتحانشان می‏‌کند ، تا تکبّر را از دل‌هایشان بیرون بَرد و افتادگی و خاکساری را در جان‌هایشان بنشاند و نیز تا این آزمایش‌ها را درهای گشوده‏‌ای به سوی فضل (و احسان) خویش قرار دهد.»(5)

پی نوشت ها: 

1_(بحارالأنوار: 77 / 90 / 3 منتخب میزان الحکمة: 480)

2_(نهج البلاغة: الحکمة 252 منتخب میزان الحکمة: 482)

3_(کنز العمّال: 7793 منتخب میزان الحکمة: 480)

4_(بحارالأنوار: 69 / 399 / 91 منتخب میزان الحکمة: 480)

5_(نهج البلاغة: الخطبة 192 منتخب میزان الحکمة: 482)

منبع: ایسنا

211008