محمد نام مبارک پیامبر اکرم(ص) و این سوره مدنی است.
عقیق:نام پیامبر اکرم(ص) در آیه دوم این سوره آمده است، از اینرو این سوره به
نام مبارک آن حضرت نامیده شده است. آیات 1 تا 3 به مقایسه کفار و مؤمنین
می پردازد:
کسانی که کفر ورزیدند و (مردم را) از راه خدا بازداشتند، (خداوند) اعمال آنان را تباه (و باطل و بی اثر) کرد، و آنان که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده اند و به آنچه بر محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شده، گرویده اند - (که) آن خود حق (و) از جانب پروردگارشان است - (خداوند نیز) گناهانشان را با مغفرت پوشانید و حال (و روز)شان را بهبود بخشید.
این بدان سبب است که آنان که کفر ورزیده اند، از باطل پیروی می کنند و کسانی که ایمان آورده اند از همان حق - که از سوی پروردگارشان است - پیروی کردند.
توضیح آنکه تمامی تلاش کفار بر آنست که مانع ایمان مردم شوند. آنها با تبلیغات منفی و ایجاد دشواریهای سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و جنگ با مسلمانان و توطئه های گوناگون، تلاش می کنند که مانع گسترش اسلام شوند. اما تمام نقشه‌ها و توطئه‌ها و فعالیت‌های شوم آنان، بی اثر و بی‌ثمر است و آنها با این کار جز بر زحمت خویش نمی افزایند. در طول تاریخ نیز، از صدر اسلام تاکنون، دشمنان اسلام هر چه کوشیده اند که در مقابل گسترش اسلام و دین خدا بایستند، هیچ ثمری نداشته است و فطرت های پاک و سالم روی بدان آورده و با آغوش باز آن را پذیرفته اند.
آنان که به ایمان گرویده اند و اعمال صالح انجام می دهند، خداوند از گذشته های ناشایست آنان در می گذرد و حال و روزشان را بهبود می بخشد. آنان که همسو با فطرت و سرشت انسانی خویش گام بر میدارند و باور و ایمان و کردارشان مطابق با طبیعت سالم انسان و آیین الهیست، امورشان رو به اصلاح و بهبود است و آنان در زندگی دنیا و نیز در زندگی آخرت سعادتمندند.
آیا می دانید علت تفاوت وضع این دو گروه چیست؟ سببش آنست که کفار، باطل را برگزیده اند و اهل ایمان حق را؛ و سنت الهی چنین است که باطل محو و نابود و بی اثر گردد و حق باقی باشد و همگان پیوسته از آن بهره مند شوند. آری این نتیجه انتخاب نابجا و ناروای کفار و انتخاب نیک و شایسته مؤمنان است.
در آیات 4 تا 7 در ادامه، به بیان برخی احکام مربوط به جهاد و قتال می پردازد:
پس چون با کسانی که کفر ورزیده اند برخورد کنید، گردن‌ها(یشان) را بزنید، تا آنان را کشته و بر آنان پیروز شوید. پس (اسیران را) محکم در بند کشید، سپس یا (بر آنان) منت نهید (و آزادشان کنید) و یا فدیه (و عوض از آنان بگیرید)، تا جنگ فروکش کند.
این است (دستور خدا)، و اگر خدا می‌خواست، (خود، بدون جهاد شما) از ایشان انتقام می کشید، ولی (فرمان پیکار داد) تا برخی از شما را به وسیله برخی (دیگر) بیازماید؛ و کسانی را که در راه خدا کشته شده اند، هرگز کارهایشان را تباه نمی‌کند. به زودی آنان را (به بهشت) راه می نماید و حال‌شان نیکو می گرداند، و در بهشتی که برای آنان وصف کرده، در می‌آورد.
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، اگر خدا را یاری کنید، یاری‌تان می‌کند و گام‌هایتان را استوار می‌دارد.
با این بشارت، خداوند مؤمنین را به تلاش و جهاد فرا می خواند. آری، انسانهای مؤمنم تنها نیروی خویش را به حساب آورند، بلکه در اثر تلاش آنان، خداوند نیز یاریشان می کند و آنان را در این پیکار و تلاش مقدس، پایدار و استوار می‌گرداند.
کسانی که کفر ورزیدند و (مردم را) از راه خدا بازداشتند، (خداوند) اعمال آنان را تباه (و باطل و بی اثر) کرد، و آنان که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده اند و به آنچه بر محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شده، گرویده اند - (که) آن خود حق (و) از جانب پروردگارشان است - (خداوند نیز) گناهانشان را با مغفرت پوشانید و حال (و روز)شان را بهبود بخشید.
این بدان سبب است که آنان که کفر ورزیده اند، از باطل پیروی می کنند و کسانی که ایمان آورده اند از همان حق - که از سوی پروردگارشان است - پیروی کردند.
توضیح آنکه تمامی تلاش کفار بر آنست که مانع ایمان مردم شوند. آنها با تبلیغات منفی و ایجاد دشواریهای سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و جنگ با مسلمانان و توطئه های گوناگون، تلاش می کنند که مانع گسترش اسلام شوند. اما تمام نقشه‌ها و توطئه‌ها و فعالیت‌های شوم آنان، بی اثر و بی‌ثمر است و آنها با این کار جز بر زحمت خویش نمی افزایند. در طول تاریخ نیز، از صدر اسلام تاکنون، دشمنان اسلام هر چه کوشیده اند که در مقابل گسترش اسلام و دین خدا بایستند، هیچ ثمری نداشته است و فطرت های پاک و سالم روی بدان آورده و با آغوش باز آن را پذیرفته اند.
آنان که به ایمان گرویده اند و اعمال صالح انجام می دهند، خداوند از گذشته های ناشایست آنان در می گذرد و حال و روزشان را بهبود می بخشد. آنان که همسو با فطرت و سرشت انسانی خویش گام بر میدارند و باور و ایمان و کردارشان مطابق با طبیعت سالم انسان و آیین الهیست، امورشان رو به اصلاح و بهبود است و آنان در زندگی دنیا و نیز در زندگی آخرت سعادتمندند.
آیا می دانید علت تفاوت وضع این دو گروه چیست؟ سببش آنست که کفار، باطل را برگزیده اند و اهل ایمان حق را؛ و سنت الهی چنین است که باطل محو و نابود و بی اثر گردد و حق باقی باشد و همگان پیوسته از آن بهره مند شوند. آری این نتیجه انتخاب نابجا و ناروای کفار و انتخاب نیک و شایسته مؤمنان است.
در آیات 4 تا 7 در ادامه، به بیان برخی احکام مربوط به جهاد و قتال می پردازد:
پس چون با کسانی که کفر ورزیده اند برخورد کنید، گردن‌ها(یشان) را بزنید، تا آنان را کشته و بر آنان پیروز شوید. پس (اسیران را) محکم در بند کشید، سپس یا (بر آنان) منت نهید (و آزادشان کنید) و یا فدیه (و عوض از آنان بگیرید)، تا جنگ فروکش کند.
این است (دستور خدا)، و اگر خدا می‌خواست، (خود، بدون جهاد شما) از ایشان انتقام می کشید، ولی (فرمان پیکار داد) تا برخی از شما را به وسیله برخی (دیگر) بیازماید؛ و کسانی را که در راه خدا کشته شده اند، هرگز کارهایشان را تباه نمی‌کند. به زودی آنان را (به بهشت) راه می نماید و حال‌شان نیکو می گرداند، و در بهشتی که برای آنان وصف کرده، در می‌آورد.
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، اگر خدا را یاری کنید، یاری‌تان می‌کند و گام‌هایتان را استوار می‌دارد.
با این بشارت، خداوند مؤمنین را به تلاش و جهاد فرا می خواند. آری، انسانهای مؤمنم تنها نیروی خویش را به حساب آورند، بلکه در اثر تلاش آنان، خداوند نیز یاریشان می کند و آنان را در این پیکار و تلاش مقدس، پایدار و استوار می‌گرداند.
پی نوشت:
کتاب گلستان سوره‌ها – ص 38
محمدحسین جعفری
منبع:تسنیم
