اسلام با تاکید بر تضمین روزی بندگان از سوی خدای متعال، سعی و تلاش را توصیه کرده و در قرآن می فرماید: وَأَن لَّيْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَى؛ و اينكه براى انسان جز حاصل تلاش او نيست. (نجم، 39)

در بسیاری از روایات از کار و تلاش برای روزی حلال به عبادت برتر تعبیر شده است. امیرمومنان (ع) آن را از سحرخیزی در راه خدا کمتر ندانسته و امام رضا (ع) نیز اجرش را بیش از جهاد در راه خدا دانسته اند. (الکافی، ج 5، ص 88)

همچنین، در حدیثی قدسی کار و تلاش نه دهم عبادت معرفی شده است. (ارشاد القلوب، ص 206)

باید توجه داشت که کار و تلاش رمز بقاي يک جامعه است. در سيـره پيشوايان معصـوم(ع) فعاليـت‏ هاي اقتصادي افراد ارزش بالايي دارد. آن بزرگواران کارگران و توليد کنندگان را بسيار تشويق مي‏کردند.  سيره عملي پيامبر اکرم (ص) و ائمه معصوم (ع) اين بوده است که بار زندگي خود را شخصاً به دوش مي‏کشيدند و هيچ گاه براي تأمين ضروريات زندگي، خود را وابسته به ديگران نمي‏کردند. اين امر بيانگر نوع نگرش آن برگزيدگان، به دنيا و رابطه دنيا با آخرت است و بر انديشه‏هاي انحرافي زهدمآبانه که کار و توليد را با کمالات معنوي و مصالح اخروي در تضاد مي‏دانستند و يا افکار باطل ارباب مآبانه که کار را وظيفه افراد پست و پايين جامعه قلمداد مي کردند، خط بطلان مي‏کشد.

امام محمد باقر (ع) در نکوهـش بيکاري و تنبلي مي‏ فرمايـد: بپرهيز از کاهـلي و افسردگـي، زيرا ايـن دو کليد تمام بدي هاست. آدم تنبل حقّش را نمي‏تواند به دست آورد و آدم افسرده حال نمي‏تواند در کار حق بردباري ورزد. (تحف العقول، ص 37)

امیرمومنان (ع) می فرمایند: خدای عز و جل به داود (س) وحی فرمود که تو بنده خوبی هستی به شرط آنکه از بیت المال ارتزاق نکنی و با دستان خویش کار کنی. داود (س) 40 روز گریست؛ انگاه خا به آهن وحی فرمود که برای بنده ام داود نرم شو. آهن به فرمان خدا برای او نرم شد و داود (س) هر روز زرهی می ساخت و آن را به هزار درهم می فروخت و از بیت المال بی نیاز شد. (الکافی، ج 5، ص 8)

ابوعمرو شیبانی گوید: امام صادق (ع) را دیدم که بیلی در دست و پوششی درشت بر تن داشتند و در باغ خود کار می کردند و عرق از بدنشان فرو می ریخت. عرض کردم: فدایت شوم! بیل را به من بدهید تا به جای شما کار کنم. فرمودند: من چنان دوست دارم که شخص در گرمای آزاردهنده آفتاب، برای تامین نیازهای زندگی خود رنج بکشد. (الکافی، ج 5، ص 76)

امام صادق (ع) می فرمایند: باید میزان تلاش تو برای معاش بیشتز از ضایع کنندگان وقت و کمتر از تلاش آزمندی باشد که به دنیایش دلخوش و مطمئن است، پس تلاش خود را در مسیر شخص بانصاف و عفیف قرار بده تا برتر از افراد سست و ناتوان باشی و آنچه را که شایسته مومن است به دست آوری در عین حال به لطف خدا امیدوار باش، زیرا کسانی که مالی به آنها داده شود و سپاس نگزارند در حقیقت مالی ندارند. (تهذیب الاحکام، ج 6، ص 322)

منبع:شبستان