بنابر این گزارش، در تفکر شیعه، امامان به حکم دو ویژگی بسیار مهم الهی، یعنی علم لدنی (بر اساس باوری مشهورتر، علم غیبی) و عصمت، در همه کنش ها و واکنش ها به درستی تدبیر و عمل می کنند، سیره و سنت شان، هم چون آموزه های وحیانی و داده های نبوی از اعتبار هدایت گری برخوردار است و هر گونه تردید در حجیت سنت آنان، دوری از فرمان الهی است. به همین سبب، شیعیان از دیرباز در پی شناسایی سیره آنان برآمده و زوایای گوناگون آن را به کاوش گرفته تا بتوانند در زندگی خویش از آن ها الگو گرفته و راه صحیح را پیشه سازند.
با همه این ها هم چنان ابعاد زیادی از زندگی آنان، به ویژه در حوزه های اجتماعی وجود دارد که درخور ژرف‌کاوی و پژوهیدن است. از آن جمله چگونگی مواجهه آن بزرگواران با ناهنجاری‌های اجتماعی است. بی تردید، امامان که داعیه هدایت آدمیان را داشته و اساساً برای چنین مقصودی شناسایی شده اند و هم چنین در راستای احیای آموزه های اصیل دینی، یعنی امر به معروف و نهی از منکر، بیش از هر کس دیگری نسبت به آن چه در اطرافشان می گذشت، حساسیت داشته و واکنش نشان می دادند و برای اصلاح جامعه انسانی، راهبردها و روش‌هایی را به کار می بستند، امروزه نوع رفتار آنان می تواند الگوی فاخری برای آدمیان باشد.
علاوه بر این، ناهنجاری های اجتماعی با این که در جوامع و ادوار گوناگون، اشکال گوناگونی می یابد، اما دارای مشابهت‌های زیادی در اساس و تأثیرگذاری است که با شناخت آن ها در دوران امامان و دست‌یافت شیوه‌های رویارویی آن بزرگواران با آنها، می توان راهکارهایی را برای جوامع کنونی طراحی کرد تا صلاح و اصلاح جامعه با رسالت نبوی هم‌سوتر گردد. البته یادآوری این نکته لازم می نماید که در شناخت ناهنجاری اجتماعی، دست کم دو قید اساسی مد نظر است: اول آن که آن رفتار موجب نقض هنجارهای مهم جامعه باشد؛ و دوم آن که از نظر اکثر مردم قابل مجازات باشد؛ لذا از منظر جامعه‌شناختی با توجه به اینکه همه هنجارهای اجتماعی اهمیت ویژه ندارند و عدم همنوایی با آنها ممکن است مورد اغماض و چشم پوشی قرار گیرد، رویکرد این پروژه، شناسایی آن دسته از ناهنجاریها است که از اهمیت اجتماعی برخوردار بوده و به نظر اکثر مردم گناه تلقی می‌شود و پیشوایان مذهبی ما، به مقابله با آن ها بر خواسته و بر اساس راهبردها و پیشه‌راه‌کارهایی وارد عمل شده اند.
بر این اساس، پرسش های اصلی و فرعی این تحقیق به شرح زیر است:
امامان با ناهنجاری‌های زمان خویش چگونه مواجه می شدند و مهم ترین راهبردهای آنان چه بود؟
طبیعی است که در ذیل پاسخ به این پرسش ها دسته ای از سوالات خرد نیز پاسخ می یابند، مثل:
1. مهم ترین ناهنجاری های عهد امامان چه بود و ریشه در چه عواملی داشت؟
2.مبانی و معیارها(راهبردهای) امامان در اصلاح و تکامل جامعه چه بود ؟
3.شیوه های کارکردی امامان چه بود؟
4.با توجه به رویکرد و راهکار امامان، موانع تأثیرگذاری رفتارآنان چه بود؟
منبع: شبستان
211001
