عقیق

کارکردهای هیئات مذهبی و مداحان در ایجاد همدلی و همزبانی:

مقام معظم رهبری در نگاه اجمالی به مسائل سال ۱۳۹۴، همکاری‌های گسترده دولت و ملت را ضروری برشمردند و تأکید کردند: برای تحقق شعار سال ۹۴یعنی «دولت و ملت، همدلی و همزبانی»، باید هر دو کفه این شعار یعنی ملت عزیز، بزرگ، شجاع، بصیر، دانا و باهمت ایران و همچنین دولت خدمتگزار، به یکدیگر اعتماد، و صمیمانه باهم همکاری کنند.
حضرت آیت‌الله امام خامنه‌ای (مدظله العالی ) به آرزوهای فراروی ملت ایران در سال جدید اشاره فرمودند: «پیشرفت اقتصادی»، «اقتدار و عزت منطقه‌ای و بین‌المللی»، «جهش‌های علمی به‌ معنای واقعی»، «عدالت قضایی و اقتصادی» و از همه مهم‌تر، «ایمان و معنویت» آرزوهای بزرگی هستند که در این سال برای ملت ایران داریم و البته همه‌ این خواسته‌ها و آرزوها نیز دست‌یافتنی است و خارج از ظرفیت عظیم ملت ایران و سیاست‌های نظام نیست. در این میان هریک از نهادهای کشور باید به نوبه خود در راستای همدلی و همزبانی دولت و ملت تلاش کنند.

 بدون تردید استفاده از ظرفيت عظيم  مداحان وستايشگران اهل بيت(عليهم السلام)هيئات مذهبي، مساجد و حسینیه ها  برای ایجاد همدلی و وحدت میان امت اسلامی دارای سابقه دیرینه‌ای است،احیاء این روش و سنت نیکوی اسلامی با عنوان و نگاهی فراگیرتر یعنی نه تنها میان عامه مردم بلکه بین دولت و ملت که دو بال‌ پرواز و صعود جامعه اسلامی به سوی مراتب بالای کمال و ترقی به حساب می‌آیند، حرکتی‌است که می‌تواند با توجه به شرایط موجود چه درداخل کشور وچه در نظام بین الملل ،راهی به سوی آرمان‌های متعالی و اهداف والای انقلاب شکوهمند اسلامی تلقی گردد.

رهبرمعظم انقلاب می فرمایند: دولت، کارگزار ملت، و ملت کارفرمای دولت است، و هر چه همکاری دولت و ملت بیشتر باشد، کارها بهتر پیش خواهد رفت، بنابراین هم دولت باید واقعاً ملت را قبول داشته باشد و ارزش، اهمیت و توانایی‌های مردم را به‌درستی بپذیرد، و هم ملت باید به معنای واقعی کلمه به دولت اعتماد کند. بدون شک مداحان و ذاکرین اهل بیت(عليهم السلام) مي توانند با تأکید بر وحدت میان دولت و ملت و پرهیز از ایجاد اختلافات سیاسی درفضاي همدلي وهم زباني در این زمینه نقش آفرینی کنند.

نقش متقابل دولت و مسئولان درکمک به مساجد وهیئات مذهبي جهت تحقق منویات مقام معظم رهبری:

اگر نیم‌نگاهی به دوران شکل‌گیری مسجد در زمان حضرت رسول گرامی اسلام‌(ص)داشته باشیم درخواهیم یافت که بسیاری از امور حکومت اسلامی که توسط نبی مکرم اسلام (ص)بنا نهاده شده بود بستر و خاستگاه شکل‌گیری آن از مساجد است و از همان زمان تاکنون، مساجد و تکیه های مذهبی به خصوص در جامعه شیعی، جایگاه ویژه‌ای در نگاه حکومت‌ها و حکام داشته است و از سویی دیگر مساجد و حسینیه ها در بین عامه مردم و جوامع اسلامی، منزلت و شأن والایی داشته ویکی از مکان‌های تلاقی تعامل دولت‌ها با مردم بوده است به گونه‌ای که دولت‌ها با بهره‌مندی از بستر مساجد سعی کرده‌اند خواسته‌ها و اهداف و برنامه‌های خویش را تبلیغ و تبیین نمایند.

در مقابل نقشی که بر عهده هیئات مذهبی و ستایشگران اهل بیت(عليهم السلام)می باشد در این راستا بایسته و شایسته است دولتمردان با حضوری چشمگیر و پر رنگ‌تر و با استمرار(نه صرفاً نمادین) همراه با داشتن برنامه و هدف، ضمن اطلاع‌رسانی و آگاهی بخشی به عموم مخاطبان در مساجد در خصوص کم و کیف فعالیت‌های اجرایی دولت از بستر مساجدوهيئات مذهبي برای بسط و گسترش شعار سال94استفاده بهینه نموده و از سوی دیگر، متولیان مساجد و هیئات مذهبی  به خصوص روحانیون و مداحان از تریبون منابر و وعظ و خطابه نسبت به فضاسازی لازم برای تحقق شعار سال بهره‌گیری نمایند. لازمه این حرکت و ایجاد فضای همدلی و هم‌زبانی ایجاد جریانی دوسویه و تعاملی در بستر مساجد است. در واقع مساجد وهيئات مذهبي به مثابه پلی ارتباطی بین دولت و مردم عمل نموده و و هر دو جریان را به هم متصل و مرتبط می‌سازد.

مقدمه این کار ایجاد نگاه ویژه در مسئولان اجرایی کشور می‌باشد که بایسته است مساجد و هیئات را به عنوان نقطه ثقل تحقق شعار سال به شمار آورده و در این راه‌ ضمن برداشتن گا‌م‌های عملی راه‌کارهای اصولی و منطقی در تعامل و همکاری با مردم را فراهم سازند چرا که مسجد مربوط و مختص به یک قشر یا طبقه و نژاد خاصی نیست بلکه تمامی آحاد جامعه از هر قشر و صنف و طبقه اجتماعی در آن حضور دارند بنابراین بستر هيئات مذهبي ومساجد بهترین مکان برای ایجاد همدلی و همزبانی بین این طبقات و اقشار مختلف اجتماعی با دولتمردان و مسئولان اجرایی می‌باشد؛از طرفی دیگر متولیان مساجد ومديران هيئات مذهبي نیز شایسته است بدون مدّ نظر قرار دادن مباحث جناحی وگروهی و... فضای مساجد،حسينيه ها وهيئات مذهبي را برای حضورمسئولان اجرایی دولت محترم مهیا نمایندتا این عزیزان بتوانند در محیطی آرام و صمیمی ، اهداف و برنامه‌های دولت و نظام را با هدف اطلاع‌رسانی و ارتقاء سطح آگاهی‌های عموم مردم بیان نمایند؛در چنین شرایطی شاهد خواهیم بود که مساجد وهيئات مذهبي،خطباي ارجمند ومداحان گرانقدر به یکی از وظایف ذاتی خویش عمل نموده و فضای  را در سطح جامعه گسترش و بسط خواهند داد و از این طریق گام‌های عملی در اجرای منویات مقام معظم رهبری در جهت ایجاد همدلی و همزبانی بین دولت و مردم به منصه ظهور و بروز خواهد رسید.

هیئت های مذهبی و چگونگي نقش فرهنگ سازی آن:

اثربخشی و نقش آفرینی هیأت های مذهبی و این تشکیلات دینی در معادلات اجتماعی، چه در حوزه هایی که مستقیماً با رسالت و فلسفه وجودی آنها مرتبط است مانند مسائل اعتقادی، مناسک دینی و شئون مذهبی و چه در حوزه های دیگرمانند اقتصاد، فرهنگ عمومی، سیاست و... از واقعیت ها و امتیازات جوامع شیعی است كه تاریخ تشیع بویژه در قرون اخیر، مؤید آن است. هيئات مذهبی را می توان پايگاهی برای عزاداری شيعيان دانست که در آن بسياری از مفاهیم اسلامی آموزش داده می شود.

بالطبع، از منظر جامعه شناختی، اگر بخواهیم شأن واقعی و کارکرد حقیقی هیئت های مذهبی را در جامعه بدانیم، باید به آنها بعنوان نهادهایی اجتماعی و فراتر از یک تشکل یا تجمع دینی بنگریم که صرفاً به منظور و با هدف نشر و تعظیم آداب و رفتارهای دینی شکل گرفته اند و نقش آنها را در سیستم اجتماع، با همه پیچیدگی و درهم تنیدگی آن، در حکم یک نهاد اجتماعی پویا و اثرگذار در نظر گرفت.حتی هیئت هایی که مؤسسان و بنیانگذاران آنها مقصودی غیر از برگزاری مراسم های مذهبی در نظر نداشته اند یا دست اندرکاران و متولیان آنها به هر دلیل و استدلالی مایل به ورود آنها به عرصه های غیر از این نباشند هم، خواسته یا ناخواسته از این شأن و کارایی، مستثنی نیستند. ضمن اینکه محدود کردن دامنه فعالیت هیئت های مذهبی به برخی آداب صرفاً مذهبی، به معنای غفلت و چشم پوشی از توانمندی هاو پتانسیل های ارزشمند آنها در حوزه های دیگر است؛به تعبیر امروزی تر، هیئات مذهبی، سازمانهای غیر دولتی خودجوش و کاملاً مردمی اند که مبتنی بر باورها و اعتقادات ناب دینی مردم شکل می گیرند، اما کارکردی فراتر از یک تجمع دینی ساده می یابند.پوشیده نیست که هیئات مذهبی از دیرباز، ازجایگاه ویژه‌ای در میان دولت‌ها و ملت‌های مسلمان برخوردار بوده است. 

راه کارهای رسیدن هیئات مذهبی به جایگاه واقعی و سزاوار خود

اولاً،ضمن حفظ بافت سنتی خود که اتفاقاً از امتیازات آنهاست، نوع نگاه و دیدگاه عموم مردم بویژه آنانکه در مدیریت و تصمیم گیری یا امور اجرایی هیئت های مذهبی نقشی دارند، نسبت به رسالت و پتانسیل های گسترده و پربهای آنها تغییر یافته و از بند تحجر و یکسونگری رها شوند.ثانیاً، جامعه و مدیریت آن، مجال کافی و مناسب برای حضور و عرض اندام هیئت های مذهبی در عرصه های مختلف اجتماع فراهم آورده، بستر قانونی لازم را تعریف نماید و مکانیسم های بهره مندی و بروز توانمندی های آنها را پیش بینی و فراهم نماید.ثالثاً، زمینه حضور فعال و اندیشمندانه متفکران، نخبگان  وروشنفکران  متعهد و متخصصی که علاوه بر دغدغه های دینی، تعالی و پیشرفت روزافزون اندیشه های دینی را مد نظر دارند، در برنامه ریزی، تصمیم گیری، هدایت و نظارت عملکرد هیئات مذهبی فراهم شود و مسئولان هیئت ها برای جلب مشارکت آنها، اقدام و تلاش نمایند. فراموش نکنیم که استفاده و بهره مندی هیئت ها از نظرات کارشناسانه و هدایتگر محققان حوزه و دانشگاه، نه تنها آنها را در امر ترویج و تعمیق بهتر و کاملتر اندیشه های دینی رهنمون خواهد بود، آنها را در نقش آفرینی در سایر حوزه های اجتماع نیز کمک خواهد نمود.توان تهییج و بسیج مردم برای حضور هماهنگ و هدفمند و متحد در صحنه های اجتماع آنهم برای اهداف خاص و صد البته متعالی و مقدس، یعنی همان چیزی که از توانایی و توانمندی های هیئات مذهبی است، امری ارزشمند و فرصتی مغتنم است که باید از آن به درستی بهره برد.

رابعاًهمانطوركه مقام معظم رهبري نيز درباره تقويت شور وشعور فرهنگ ديني وپرهيز از انحراف وخرافه گرايي درجوانان پرداختند محافل ومجالس مذهبي بايد مراسمي باشكوه وجلال خاص برگزارشود ومداحان نيزاز بيان مطالبي كه شأن اين مجالس را خدشه دار                    مي كندپرهيزنمايند، مسئولان ونخبگان جامعه بايد دراين زمينه تلاش بيشتري  داشته باشند واز گسترش مسائل خرافي دراينگونه مجالس جلوگيري كنند وسخنرانان ومداحان نيز بايد توجيه شوند واز بيان سخناني كه باعث زيرسئوال بردن مجلس عزاداري ويا سروروشادی  اهل بيت (عليهم السلام)مي شود جلوگيري نمايند وعلما وروحانيون معظم، مداحان پيشكسوت وشاعران اهل بيت(عليهم السلام)نيزبر جلوگيري از رواج انحرافات درمجالس عزاداري تلاش نمايند.

ضرورت همدلي وهمزباني درکمک به هیئات مذهبی:

حضور گسترده و بی شائبه و خالصانه و در عین حال آگاهانه مردم در مراسم های دینی که در قالب هیئت های مذهبی متبلور می شود، نه تنها از امتیازات کم نظیر جامعه دینی و نشانه رسوخ و عمق تفکر شیعی در اجتماع است، بلکه از ظرفیت های گرانبهایی است که مانند آن در بسیاری از جوامع دیگر دیده نمی شود و این فرصتی است که باید از آن به نحو مطلوبی استفاده کرد. فرصتی که می توان از آن جهت گسترش اندیشه دینی، ترویج و نشر ارزش ها و باورهای مذهبی، ارتقاء مهارت های اجتماعی، همگرایی عمومی و اتحاد ملی، بهبود و هدایت بینش و درک سیاسی، رفع نابسامانیهای اقتصادی، اصلاح نقایص اخلاقی، بهبود و رشد فرهنگ ملی، تعاون و همفکری و همراهی عمومی و... استفاده نمود. در نگرش اجتماعی، هیئت های مذهبی به سان سفره هایی هستند که کسب ثواب و اجر معنوی و تقرب روحی ناشی از فعالیت های مذهبی تنها یکی از بهره های آن است،اما زیبایی ها و نعمت های دیگری نیز بر سر این سفره ها در دسترس است که نباید از آنها غفلت شود.

رسالت مقدس مداحان با عنايت به بازخواني فرمايشات رهبرمعظم انقلاب درجمع مادحين وذاكرين اهل بيت(عليهم السلام)دربيستم فروردين ماه سال94:

1)      قدردانستن فرصت حضور جمعيت انبوه بويژه جوانان درمجالسي اهل بيت(عليهم السلام)ولزوم تبليغ وترويج معارف ديني و سبك زندگي اسلامي وسوق دادن مخاطبان براي عمل به مسئوليت هاي بزرگ اين دوران (آنچه جوانان براي مسلمان شدن به معناي واقعي كلمه احتياج دارند ياد بدهيد.)

2)      پرهيزاز انحراف،خرافه گرايي ومشكل تراشي درعقايد جوان ها

3)      حرفه مداحي حرفه اي بسيار با شرافتي است وقدر دانستن اين نعمت خدادادي

4)      پرهيز ازسبك شمردن مجالس عزادار ي ومدح سيد الشهداء( ع )

5)      امروز انتظارات از جامعه مداح درجامعه ايراني ودركل نگاه منطقه اي انتظار بالايي است.

6)      موتور حركت دنياي اسلام زير كليد شما (مداحان) است.

 نقش هیئات مذهبی ومداحان اهل بيت(عليهم السلام) نسبت به دشمن شناسیدرعصركنوني:

دشمن بخصوص در دهه اخیر متوجه شده است یکی از قوی ترین پایگاه های اسلام و قدرت اسلام سیاسی هیئات  مذهبي هستند.هیئات  مذهبی باید پایگاه گفتگو وگفتمان سازی مطالبات مرجعیت شیعه باشد. هیئت باید در خدمت اقتدار اسلام باشد هیئات  مذهبی در جنگ فرهنگی بین اسلام وکفر بایدتأثیرگذار باشد ونقش آفرینی نماید..جوامع هیئتی باید به رصد اهداف دشمن بپردازد نه فقط رصد اطلاعات بلکه به این نکات هم توجه داشته باشد که دشمن با کدام تصمیم سازی غلط می خواهد ضربه به این دستگاه وارد سازد و البته هیئات بایدبین خود تقسیم کارهم داشته باشند، تا دچار موازی کاری نشوند.جاسوسی و استعمار فرامدرن یعنی همین که با استفاده از نخبگان جامعه، کشور را وادار به اخذ تصمیماتی کنند که دچار معضل ومشکلات عظیمی شوند.اگر دشمن به دنبال ایجاد فتنه  وتفرقه بین اقوام مذهبی ودینی باشد هیئات مذهبي بهترین محل برای خنثی کردن این فتنه هااست.

جمع بندي ونتيجه گيري:

بانگاه كلي به موضوعات مطرح شده ودرسالي كه به نام "دولت وملت ،همدلي وهمزباني"از سوي مقام معظم رهبري نامگذاري گرديده است،اقتضاء مي كند مادحين،شعراي آئيني ومديران هيئات مذهبي باتمركز برنوع تفكر بسيجي ودرجهت تبيين،آگاهي وشناخت جامعه وبويژه جوانان كه به انحاء مختلف درجلسات وهيئات مذهبي حضور مي بايند درترسيم اهداف جنگ فرهنگي ونرم بيگانگان ودشمن شناسي وپرنمودن اين خلأ بيش از گذشته عمل نموده ونسبت به بسط ونشر معرفت افزايي ديني  اهتمام جدي داشته باشند وازگسترش مسائل خرافي وانحرافي درمجالس وپرهيز ازبدعت هاي افراطي وبعضاً به سبك هاي غربي  درشعر،مدح ،مرثيه و... درجهت فرهنگ سازي ديني درجامعه بكوشند وهمواره خود را مطيع فرامين وفرمايشات معظم له ومراجع عظام تقليد بدانند.

همچنين برمديران ومتوليان محترم هيئات مذهبي نيزاين فرض وجود دارد كه هيئات مذهبي بعنوان سازمان هاي غير دولتي خودجوش وكاملاًمردمي بارويكرد مبتني برباورها واعتقادات ناب ديني شكل گرفته، كاركردي متفاوت وفراتر از يك تجمع ديني ساده داشته وبايستي از توانمندي ها وظرفيت هاي ارزشمند اين اجتماع درحوزه هاي ديگر بااستفاده از جوانان ونخبگان بهره جست ودرنهايت اينكه چنانچه دشمنان انقلاب اسلامي كه همواره به دنبال شكل گيري فتنه ها وهجمه هاي فرهنگي وتفرقه انگيز درحوزه ديني، مذهبي، قوميت ها و... بوده وهستند همانطور كه قرائن وشواهد درگذشته آن را ثابت نموده نقش هيئت ها وتشكل هاي مذهبي وديني، بهترين محور خنثي نمودن اين فتنه ها مي باشند كه دراين رابطه نيزهم انديشي ولزوم نقشه راه بااستفاده از ظرفيت هاي هئيات مذهبي تأثيرگذار بعنوان يك خواسته ومطالبه جدي ضروري به نظر مي رسد.

وكلام آخر اينكه باعنايت به اينكه سال94 كه آغازش معطر به عطر وبوي فاطمي وخاتمه آن نيز با نام وياد بي بي دوعالم حضرت فاطمه زهرا (سلام الله عليها)مزين مي باشد برما اين باوراست كه باتأسي از خاندان عصمت وطهارت(عليهم السلام)مسير پيشبرد اهداف عاليه نظام مقدس جمهوري اسلامي را بصورت فردي وسازماني هموارسازيم وبا هم دلي وهم زباني بين ملت ودولت وتكيه بررهنمودهاي حكيمانه رهبر معظم انقلاب ( مدظله العالی )،جامعه بزرگ مادحين وستایشگران اهل بيت(عليهم السلام)مساجدوهيئات مذهبي از ظرفيت بسيار عظيم ومؤثر خود درتبليغ وترويج معارف اهل بيت(عليهم السلام)استفاده نموده وبا سرلوحه قراردادن اين رهنمودها درجهت خنثي نمودن آسيب ها وآفت هايي كه دراين عرصه وارد مي شود وآب به آسياب دشمن،معاندين و مغرضين مكتب اسلام ناب محمدي (ص)واهل بيت(عليهم السلام) مي ريزد را بگيرند ودرراستاي تحقق اهداف وآرمان هاي نظام مقدس جمعهور ي اسلامي ايران كه دررأس آن وحدت وانسجام امت اسلامي براي همواركردن مسير وفراهم نمودن مقدمه ظهور صاحب الزمان(عج) است گام بردارندانشاء الله.

سيدمجتبي ميري: كارشناس فرهنگي سازمان بسيج مداحان

منبع:بسیج مداحان