عقیق: فرض کنیم شناگر توانایی هستیم و چند کیلومتر در دریا شنا کرده‏ایم، اما هنوز راهی تا ساحل مانده است، روشن است که اگر به دست و پا زدن و شنا کردن خود ادامه ندهیم در آب فرو می‏‎رویم و غرق می‎شویم. شناگری قبل ما، هرچه که خوب بوده باشد، قایقی نیست که بخواهیم به آن تکیه کنیم.

فرض کنیم عبد و بنده خوب خدا هستیم و سال‎های سال به خوبی بندگی کرده‎ایم، اما هنوز راهی تا بهشت مانده است بندگی ما هر چه خوب بوده باشد. حضرت عیسی (ع) چه بسیار چراغی که باد آن را خاموش کرد و چه بسیار عابدی که خودپسندی نابودش کرد!

امام باقر (ع) فرمود هیچ مقداری از کبر به دل راه نمی‎یابد مگر این که به همان اندازه عقل شخص کاسته شود، کم باشد یا زیاد.(بحارالانوار ج 78 ص 186)

حکم عقل این است که تمام خوبی‎ها و ارزش‎ها از آن خداست و ما هیچ نداریم و هیچ نیستیم. به میزانی که فکر کنیم چیزی داریم و کسی هستیم از عقل‎مان کم می‏شود. در درمان عجب و تکبر به ما گفته‏اند: گناهان خود را زیاد و کارهای خوبمان را کم به حساب آوریم و خوبی‏های مردم را زیاد ببینیم. مثلاً رسول خدا(ص) در توصیف افراد عاقل می‎فرماید: کار خوب اندک را از غیر خود زیاد می‎شمارد و کار خوب فراوان را از خود اندک به حساب می‏آورد. نباید بگوییم کم، کم است و زیاد، زیاد پس چطور کم را زیاد و زیاد را کم به حساب آوریم؟

حالا امتحان کنیم درباره خودمان و کارهایمان؛ روزی یک گناه کبیره انجام می‎دهیم که شیطان می‎پسندد که گناه خود را کم و کوچک بشماریم و بگوییم روزی یک گناه که چیزی نیست! اما باید بگوییم روزی یک گناه خیلی زیاد است، سالی 365 گناه کبیره و اگر 40 سال دیگر عمر کنیم، می‏شود 14600 گناه کبیره!

از آن طرف اگر روزی یک نماز مستحبی می‎خوانیم، شیطان تشویق می‎کند که آن را شق القمر بدانیم! اما باید آن را اندک و ناچیز شمرد و مثلاً خود را با کسانی مقایسه کرد که تمام نمازهای مستحبی و نوافل را می‎خوانند.

اگر خداوند توفیق داد و توانستیم کار خوب خود را کم و ناچیز بشماریم، مبادا همین کارمان را مهم و بزرگ بشماریم. خوب است به خودمان تذکر دهیم که در این جا هم عده‏ای از ما جلوتر هستند کسانی که تمام کارهای خوب را انجام می‎دهند و در عین حال گویا هیچ کاری نکرده اند.

یکی از درمان‎ها که آتش عجب را خاموش می‎کند توجه به این است که یادمان باشد ما از هیچ گناهی دور نیستیم، گناهانی از شک و شرک و نفاق تا کفر و انواع فسق و فجور گناهانی مربوط به قلب ما، خیال ما، تفکرات ما، سایر اعضا و جوارح ما و...

آدمی با هیچ یک از این گناهان فاصله ندارد ما هنوز در فضای خیلی از گناهان قرا نگرفته‎ایم که اگر قرار بگیریم سقوطمان حتمی است. شاید بغض ما چنان بالا رود و حسادت‏ها چنان تحریک شود که به خاطر این که کم نیاوریم و به خاطر این که افت نکنیم به خاطر این که ذلیل نباشیم ، دست به هر گناهی بزنیم.

اصلاً فکر نمی‎کنیم تکبر داشته باشیم، علائم و عوارضی هم وجود ندارد و در حال زندگی عادی خود هستیم به بهانه‏ای آزمایش غضب و نتیجه آزمایش غضب، وجود رذیلت تکبر را آشکار می‎کند.

رسول خدا (ص) فرمود: آدمی پیوسته تکبر می‎ورزد و پیش می‎رود تا جایی که از شمارگردنکشان قلمداد می‏شود و بر سرش آن می‏آید که بر سر آنان آمد.

امیر المؤمنین علی(ع) فرمود: خداوند نماز را برای پاک شدن از کبر و خود بزرگ بینی واجب کرد.

وقتی خود را نقطه‏ای در زمین و منظومه شمسی و کهکشان‏ها می‎بینیم، احساس حقارت می‎کنیم، چه خوب است خود را در برابر خدا با وصف مذکور کوچک ببینیم در ضمن، چقدر جالب است که در تکبیرة الاحرام نمازها می‎گوییم: الله اکبر! در نمازهای یومیه، پنج بار واجب، و چند صد بار مستحب می‎گوییم: الله اکبر.

زخم معده داریم به پزشک بسیار حاذقی مراجعه می‎کنیم فهرستی از انواع داروها در اختیار ما قرار می‎دهد و دستور العمل استفاده از آنها را هم برایمان توضیح می‎دهد و می‎گوید متناسب با شرایط خود می‎توانید یک دارو را انتخاب کنید البته استفاده از چند داروهم اشکال ندارد، بلکه موجب بهبود سریع‏تر و کامل‏تر می‎شود.

مرض قلب داریم از نوع عجب و تکبر. به داروخانه معنوی دین می‏رویم. فهرست زیر را در اختیار ما قرار می‎دهند و می‎گویند متناسب با شرایط خود می‎توانید یک دارو را انتخاب کنید. البته استفاده از چند دارو هم اشکال ندارد بلکه موجب بهبود سریع‏تر و کامل‎تر می‏شود فهرست این است. موارد مطلوب خود را انتخاب کنیم و قبل از عمل قدری در باب هر یک فکر کنیم و توضیحاتی برای خود بنویسیم.

فهرست داروهای اولیه

1- مقید باشیم در پایین مجلس بنشینیم

2- مقید باشیم به کوچکترها و بچه‏ها هم سلام کنیم

3- مقید باشیم با فقرا نشست و برخاست کنیم

4- مقید باشیم از خود تعریف نکنیم

5- مقید باشیم خریدهای منزل را خودمان انجام دهیم و به منزل برویم.

فهرست داروهای میانی

1- کار نیک خود را کوچک و کم بدانیم، بلکه فراموش کنیم

2- گناه خود را فراموش نکنیم و بزرگ بشماریم

3- تمام نعمت‏ها، بلکه تمام موفقیت‎های خود را از خداوند بدانیم

4- به پیشتازان و الگوهایی که درجات بسیار بالاتری از ما دارند توجه کنیم

5- به سرنوشت افراد خودخواه توجه کنیم

فهرست داروهای عالی

1- آیا چیزهایی که موجب غرور و تکبر ما شده اساساً چیزهای با ارزشی هستند؟

2- اگر کارهای به ظاهر خوبی انجام داده‏ایم آیا آن کارها مورد رضایت و قبول خداوند قرار گرفته است؟

3- آیا کارهای خوب خود را با کارهای بدمان نابود نکرده‏ایم؟

4- آیا در ادامه زندگی خطای بزرگی نخواهیم کرد که آخر و عاقبت ما را تباه کند؟

5- آیا به اندازه نعمت‎های الهی کار خوب کرده‏ایم که توقع پاداش هم داشته باشیم؟

منبع: خبرگزاری مهر

211007